Տիրոջ ոտքերի մոտ

(սկիզբը` այստեղ)

ՄԱՍ II
1. Աղոթել չի նշանակում, թե առանց աղոթքի Աստված մեզ ոչինչ չի տա, կամ որ Նա անտեղյակ կլինի մեր կարիքներին: Բայց այն ունի մեծ առավելություն. աղոթքի դեպքում հոգին ամենից արժանավոր վիճակում է՝ ընկալելու օրհնություն Շնորհողին, ինչպես նաև այն օրհնությունները, որոնք Նա կամենում է պարգևել: Ահա թե ինչու Սուրբ Հոգու լիությունը չհեղվեց առաքյալների վրա առաջին օրը, այլ տասն օրվա հատուկ պատրաստություններից հետո:
Եթե օրհնություն շնորհվի մեկին առանց դրա համար հատուկ նախապատրաստության, նա այն ո՛չ կարժևորի պատշաճորեն, ո՛չ էլ կպահի երկար ժամանակ: Օրինակ՝ քանի որ Սավուղը Սուրբ Հոգին և թագավորությունը ստացավ առանց դրանց համար ջանք թափելու, շատ շուտով կորցրեց երկուսն էլ, որովհետև նա տնից գնացել էր ոչ թե Սուրբ Հոգին ստանալու, այլ փնտրելու իր կորած ավանակները:
2. Միայն աղոթական մարդը կարող է Աստծուն երկրպագել հոգով և ճշմարտությամբ: Մյուսները նման են պատկառուկի. երկրպագության ընթացքում, Սուրբ Հոգու ուսուցումից ու ներկայությունից ազդված, նրանք ասես կծկվում են և խոնարհելով իրենց գլուխները՝ լրջանում, բայց եկեղեցուց հազիվ դուրս եկած՝ աշխուժանում են ու շարունակում նախկինի պես:
3. Եթե մենք չխնամենք ծառը կամ թուփը, որը լավ պտուղ կամ ծաղիկ է տալիս, այն կխեղվի ու կվերադառնա իր վայրի վիճակին: Նմանապես եթե հավատացյալը աղոթքն ու հոգևոր կյանքն անտեսելու պատճառով դադարի իմ մեջ ապրելուց, այդ անհոգության հետևանքով նա կգահավիժի երանության վիճակից ու խրվելով իր հին, մեղավոր ճանապարհների մեջ՝ կկորսվի:
4. Երբ ջրամբարի կամ լճի կողքին անշարժ կանգնած կռունկ ենք տեսնում, նրա դիրքից կարող ենք ենթադրել, թե Աստծո փառքի կամ ջրի գերազանց որակի մասին է խորհում: Բայց ամենևին էլ այդպես չէ: Թռչունը ժամերով անշարժ կանգնում է այնտեղ, սակայն հենց որ գորտ կամ փոքր ձուկ է նկատում, հարձակվում է նրա վրա և կուլ տալիս: Աղոթքի և հոգևոր խորհրդածության առնչությամբ շատերի վերաբերմունքն ու մոտեցումը հենց այդպիսին է: Աստծո անծայրածիր օվկիանի ափին նստած՝ նրանք ուշադրություն չեն դարձնում Բարձրյալի վեհությանն ու սիրուն, ոչ էլ Նրա աստվածային բնությանը, որը մարդուն մաքրում է մեղքերից և հագեցնում քաղցած հոգին, այլ համակված են առանձնակի փափագելի ինչ-որ իր ձեռք բերելու մտքով, որի միջոցով կկարողանան է՛լ ավելի տրվել այս վաղանցուկ աշխարհի հաճույքներին: Այդպես նրանք շրջվում են ճշմարիտ խաղաղության աղբյուրից և ընկղմվելով այս աշխարհի անցողիկ զվարճությունների մեջ՝ դրանց հետ էլ մեռնում ու անհետանում են:
5. Թե՛ ջուրը և թե՛ նավթը երկրի ընդերքից են առաջանում, ու թեև դրանք նման և անգամ նույնն են թվում, սակայն իրենց բնույթով և նպատակով ճիշտ հակապատկերներ են. մեկը մարում է կրակը, իսկ մյուսը՝ բորբոքում: Նույնպես և աշխարհն ու դրա գանձերը, սիրտն ու դրա փափագն առ Աստված կրկին Նրա ստեղծածն են: Եվ սիրտն այս աշխարհի հարստությամբ, հպարտությամբ ու պատիվներով բավարարելու փորձը նույնն է, թե մեկը փորձեր կրակը հանգցնել նավթով, քանզի սիրտը կարող է հանգիստ և գոհացում գտնել միայն Նրա մեջ, որը ստեղծել է թե՛ դա և թե՛ այն բուռն ցանկությունը, որը զգում է դա: Արդ, ով գա դեպի ինձ, ես նրան կտամ կենսատու ջուրը, ու նա հավիտյան չի ծարավի, այլ նրանում կլինի ջրի մի աղբյուր, որը հավիտենական կյանքի համար կբխի:
6. Մարդիկ զուր են փորձում խաղաղություն գտնել աշխարհում և աշխարհիկ բաներում, քանի որ փորձը հստակ ցույց է տալիս, որ դրանցում ճշմարիտ խաղաղություն և գոհացում հնարավոր չէ գտնել: Նրանք նման են այն տղային, որը սոխ է գտնում և սկսում մաքրել ու շերտատել՝ հուսալով մեջն ինչ-որ բան գտնել, ճիշտ ինչպես արկղի մեջ են գտնում՝ բացելով կափարիչը: Բայց նրան միայն անօգուտ սպասումը մնաց. նա ոչինչ չգտավ, բացի վերջին շերտից, որովհետև սոխը ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ շերտերի հավաքածու: Այս աշխարհն էլ և այն ամենը, ինչ պատկանում է նրան, ունայնություն ունայնությանց են, մինչև որ մարդիկ գտնեն խաղաղության ճշմարիտ աղբյուրը:
7. Աշխարհը նման է պատրանքի, և ճշմարտություն որոնողը, հուսալով ինչ-որ բան գտնել՝ հագեցնելու իր պապակ հոգին, սկսում է փնտրել այն, բայց միայն հիասթափության ու հուսահատության է հանդիպում: Կենաց ջուրը հնարավոր չէ գտնել ձեռակերտ ավազաններում կամ ճաքած ցիստեռններում: Բայց նրանք, ովքեր աղոթքով և մաքուր սրտով են մոտենում ինձ, իմ մեջ, որ կենսատու ջրի աղբյուրն է, կգտնեն այն, ինչից կարող են գոհացում, զորություն և հավիտենական կյանք ստանալ:
8. Մի կին, իր երեխային գրկած, գնում էր լեռնային արահետով, երբ հանկարծ երեխան, մի գեղեցիկ ծաղիկ տեսնելով, այնպես ցատկեց մոր գրկից, որ գլխիվայր ցած ընկավ լեռից, գլուխը հարվածեց ժայռին և տեղում մահացավ: Արդ լիովին պարզ է, որ երեխայի ապահովությունն ու պահպանությունը նրա մոր գրկում էին, ոչ թե այդ հրապուրիչ ծաղիկների մեջ, որոնք նրա մահվան պատճառը դարձան: Այդպես է վարվում այն հավատացյալը, որի կյանքն աղոթական չէ: Աշխարհի վաղանցուկ և հրապուրիչ հաճույքները տեսնելով՝ նա մոռանում է իմ սերն ու հոգածությունը, որոնք շատ ավելին են, քան մոր տվածը, և անտեսելով այն հոգևոր կաթը, որը ես ընծայում եմ նրան, դուրս է ցատկում իմ գրկից ու կորսվում:
9. Պահպանությունը, որը մայրն ապահովում է, այնպիսին է, որ հնարավոր չէ ստանալ առանց երեխայի որոշակի ջանքերի: Նույնպես և իմ երեխաները, որոնց ես կրում եմ իմ գրկում, չեն կարող ստանալ՝ առանց փնտրելու հոգևոր կաթը, որն ի զորու է փրկելու նրանց հոգիները: Եվ ինչպես երեխային կարիք չկա սովորեցնելու, քանի որ բնազդաբար գիտի որտե՛ղ և ինչպե՛ս ստանալ իր սնունդը, նույնպես էլ նրանք, ովքեր Հոգուց են ծնված, հոգևոր բնազդով, ոչ թե աշխարհիկ փիլիսոփայությունից կամ իմաստությունից, գիտեն ինչպե՛ս աղոթել և ինձնից՝ իրենց հոգևոր Մորից, ստանալ հավիտենական կյանքի կաթը:
10. Ես մարդու էության մեջ քաղց ու ծարավ եմ դրել, որ նա բացարձակ անհոգության մեջ իրեն Աստված չհամարի, այլ ամեն օր հիշի իր կարիքների մասին և այն, որ իր կյանքը կապված է Մեկի կյանքին ու գոյությանը, ով ստեղծեց իրեն: Այդպես իր թերություններն ու կարիքները գիտակցելով՝ նա կապրի իմ մեջ, և ես՝ նրա մեջ: Եվ նա հավետ իմ մեջ կգտնի իր երջանկությունն ու ուրախությունը:

ՄԱՍ III
1. Աղոթելը խոսելն է ինձ հետ և այդպիսով հաղորդակցության մեջ լինելով ինձ հետ ու ապրելով իմ մեջ՝ ինձ նման դառնալը: Կա միջատի մի տեսակ, որը սնվում և ապրում է խոտի ու կանաչ տերևների մեջ և գույնով դրանց նման է դառնում: Նույնպես էլ բևեռային արջը, ապրելով սպիտակ ձյուների մեջ, ունի նույն ձյունաթույր սպիտակությունը, իսկ բենգալյան վագրն իր մորթու վրա կրում է այն եղեգների հետքերը, որոնց մեջ ապրում է: Այնպես որ, նրանք, ովքեր աղոթքի միջոցով հաղորդակցության մեջ են մնում ինձ հետ, սրբերի և հրեշտակների հետ մասնակից են դառնում իմ բնությանը ու ձևավորվելով իմ պատկերով՝ դառնում ինձ նման:
2. Երբ ես Լեռան վրա միայն կարճ ժամանակով ինձ հետ շփման մեջ մտցրի Պետրոսին, Հակոբոսին և Հովհաննեսին, իմ փառքից մի նշույլ ցույց տվեցի, և բոլոր սրբերից միայն երկուսը՝ Մովսեսն ու Եղիան, հայտնվեցին նրանց. նրանք այնքա՜ն էին հմայված երկնային փառքի այդ կարճ առկայծումից, որ ցանկացան երեք վրան կառուցել այնտեղ բնակվելու համար: ՈՒրեմն որքա՜ն սքանչելի կլինի երջանկությունը նրանց, ովքեր ապրում են իմ մեջ և սրբերի ու անթիվ հրեշտակների հետ մտնում են իրենց փափագած դրախտը և բաժնեկից դառնում իմ ամբողջ փառքին, որը չգիտի ո՛չ կորուստ, ո՛չ էլ փոփոխման ստվեր: Աղոթական մարդը երբեք մենակ չի լինի, այլ ինձ հետ և իմ սրբերի հետ կապրի հավիտյան:
3. Մեծ բան չէ կենդանիները, կայծակը, քամին, լույսը և բնության այլ ուժերն օգտագործելը և նրանց իշխելը, բայց չափազանց կարևոր ու անհրաժեշտ է հասնել իշխանության աշխարհի, սատանայի և սեփական անձի հանդեպ՝ դրա բոլոր կարիքներով հանդերձ: Միայն նրանց, ովքեր ապրում են աղոթական կյանքով, ես շնորհում եմ իշխանություն՝ հաղթահարելու թշնամու ամբողջ զորությունը: Այնպես որ, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ նրանք ապրում են այս աշխարհում, ապրում են ինձ հետ երկնային վայրերում, և սատանան, լինելով ներքևում, իսկ նրանք՝ վերևում, երբեք չի կարող հասնել նրանց: Նրանք հավիտյան ապրում են ինձ հետ ապահովության մեջ և առանց վախի սարսուռի:
Չնայած մարդիկ բնության ուժերի հանդեպ իշխանություն են ձեռք բերել, նրանք չեն կարող մթնոլորտի սահմաններից այն կողմ գնալ, մինչդեռ աղոթական մարդը, գերազանցելով սատանային և սեփական անձը, երբ կամենա, կարող է սավառնել մշտագո երկնքում:
4. Ինչպես մեղուն է հավաքում ծաղիկների նեկտարը և այն վերածում մեղրի՝ առանց վնասելու դրանց գույնը կամ բուրմունքը, նույնպես աղոթական մարդն է երջանկություն ու բարիք հավաքում Աստծո ամբողջ արարչությունից՝ առանց խաթարելու այն: Ինչպես մեղուներն են մեղրը հավաքում տարբեր տեղերի բոլոր տեսակների ծաղիկներից և պահեստավորում մեղրախորիսխի մեջ, նույնպես և Աստծո մարդն է քաղցր մտքեր ու զգացումներ ժողովում արարչության յուրաքանչյուր մասնիկից և իր Արարչի հետ հաղորդակցության մեջ լինելով՝ իր սրտում ամբարում է ճշմարտության մեղրը, ու Նրա հետ անվախճան խաղաղության մեջ, բոլոր ժամանակներում և բոլոր վայրերում, հրճվանքով ճաշակում է Աստծո քաղցր մեղրը:
5. Այժմ ժամանակն է ընդունելու և մեր սրտերի անոթներում պահելու Սուրբ Հոգու ձեթը, ինչպես որ հինգ իմաստուն կույսերն արեցին, հակառակ դեպքում հինգ հիմար կույսերի նման մենք ոչնչի էլ չենք հանդիպի, այլ կունենանք տրտմություն ու հուսահատություն: Այժմ դուք պետք է նաև մանանա հավաքեք իսկական Շաբաթի համար, հակառակ դեպքում ձեզ ոչինչ չի մնա, այլ միայն դառնություն և վիշտ: «Աղօթեցէ՛ք, որ ձեր փախուստը չլինի ձմռանը և ոչ էլ շաբաթ օրը, որովհետև այդ ժամանակ մեծ նեղութիւն պիտի լինի, որպիսին չի եղել աշխարհի արարչագործութեան սկզբից մինչև այժմ և այլևս չի էլ լինի»:
Այնպես, ինչպես կլիման է բույսերի ու ծաղիկների ձևի, գույնի և աճման առանձնահատկության փոփոխություն առաջացնում, նույնպես էլ նրանց մեջ, ովքեր հաղորդակցության մեջ են մնում ինձ հետ, զարգանում է հոգևոր էությունը՝ ըստ սովորությունների, հակումների և վարքի. ազատվելով հին մարդուց՝ նրանք փոխակերպվում են իմ փառավոր և անեղծ պատկերին:
Մատովս գետնի վրա գրեցի մեղավոր վիճակը նրանցից յուրաքանչյուրի, ովքեր, չնայած իրենց ներքին գարշանքին, շնության մեջ բռնված կնոջը բերեցին դատապարտման համար: Նրանք մեկ առ մեկ լքեցին նրան և հեռացան շփոթված ու ամոթահար: Մատովս, նաև ծածկաբար, իմ ծառաներին ցույց եմ տալիս իրենց մեղքի վերքերը, և երբ նրանք զղջում են, նույն մատի շոշափումով բուժում եմ դրանք, ու ինչպես երեխան է ամուր բռնում իր հոր մատը և դրա օգնությամբ քայլում նրա հետ, նույնպես և ես իմ մատով առաջնորդում եմ իմ երեխաներին այս աշխարհից դեպի հանգստի ու հավիտենական խաղաղության իրենց տունը:
7. Մարդիկ հաճախ իմ անունից են աղոթում Հորը, բայց չեն ապրում իմ մեջ, այսինքն՝ իմ անունը նրանց բերաններին ու շուրթերին է, բայց ոչ նրանց սրտերում ու կյանքում: Դա է պատճառը, որ նրանք չեն ստանում այն, ինչի համար աղոթում են: Բայց երբ ես ապրում եմ նրանց մեջ, և նրանք՝ իմ մեջ, այդ ժամանակ ինչ էլ որ խնդրեն Հորից, կստանան, քանզի այդ դրության մեջ Սուրբ Հոգու ուղղորդմամբ են աղոթում: Սուրբ Հոգին նրանց ցույց է տալիս, թե ի՛նչը կփառավորի Հորը և լավագույնը կլինի նրանց և ուրիշների համար: Այլապես նրանք կստանան այնպիսի պատասխան, ինչպիսին վատ որդին ստացավ կառավարչից, որին իր հայրը ծառայել էր մեծ խիզախությամբ և պատվով: Երբ որդին խնդրանք ներկայացրեց հոր անունից աշխատանքի ու բարեհաճության համար, կառավարիչը մատնացույց արեց նրա չար կյանքն ու սովորույթները և ասաց. «Մի՛ խնդրիր քո հոր անունից, այլ նախ գնա՛ ու նրա օրինակի՛ն հետևիր: Թող նրա բարձր արժեքը չլինի միայն քո շուրթերին, այլ կրի՛ր այն քո կյանքում, և միայն հետո քո խնդրանքը կընդունվի»:
8. Մեծ տարբերություն կա միայն շուրթերով օրհնաբանողների աղոթքների և նրանց աղոթքների միջև, ովքեր դա իրենց սրտով են անում: Օրինակ՝ մեկը, որը ճշմարիտ երկրպագող էր, շարունակ աղոթում էր մյուսի համար, որ նրա աչքերը բացվեն, և կարողանա ընդունել ճշմարտությունը, մինչդեռ մյուսը, որը միայն անունով էր երկրպագու, իմ ճշմարիտ երկրպագուի հանդեպ թշնամանքի մեջ հաճախ աղոթում էր, որ նա կուրանա: Ճշմարիտ երկրպագողի աղոթքներն Աստծո սիրառատ կամքով ի վերջո լսվեցին, և նա, ով նախկինում կեղծավոր էր, հոգևոր տեսողություն ստացավ: ՈՒրախությամբ լի սրտով՝ այդ մարդը դարձավ ճշմարիտ հավատացյալ և անկեղծ ու մշտական ընկերը իմ ճշմարիտ ծառայի:
9. Աղոթքը մարդկանց համար հնարավոր է դարձնում բաներ, որոնք նրանք անհնարին են համարում այլ միջոցներով և կյանքում այնպիսի զարմանահրաշ բաներ են ապրում, որոնք ոչ միայն հակառակ են երկրային կանոններին ու դատողություններին, այլև ընդհանրապես անհնարին են համարվում: Գիտնականները չեն ընդունում, որ Նա, ով կարգի է բերել բոլոր ստեղծված բաները և դրանց համար օրենքներ հաստատել, չի կարող բանտարկված լինել իր սեփական օրենքների արգելապատի հետևում: Մեծ Օրենսդիրի ճանապարհներն անըմբռնելի են, որովհետև Նրա հավերժական կամքը և նպատակը Իր բոլոր արարածների օրհնությունն ու բարգավաճումն են, և պատճառը, որ սովորական մարդը չի կարողանում ըմբռնել այս իրողությունը, այն է, որ հոգևոր բաները հոգով են նշմարվում:
Բոլոր հրաշքներից մեծագույնը նոր ծնունդն է մարդու մեջ. ով ճաշակել է այդ հրաշքը, մնացած բոլորը դառնում են հնարավոր: Շատ ցուրտ երկրներում ջրակամուրջը սովորական տեսարան է, որովհետև երբ գետի մակերևույթը ամուր սառած է, ջուրը ներքևում դեռ ազատ հոսում է, բայց մարդիկ հեշտ ու հանգիստ անցնում են սառցե կամրջով: Սակայն եթե մեկը հոսող գետի վրայով ձգվող ջրակամրջի մասին պատմեր մարդկանց, ովքեր մշտապես քրտնում են արևադարձային կլիմայի տապի մեջ, նրանք միանգամից կասեին, որ այդպիսի բան անհնարին է և հակասում է բնության օրենքներին: Նույն մեծ տարբերությունն առկա է վերստին ծնվածների, իրենց հոգևոր կյանքն աղոթքով պահպանողների և նրանց միջև, ովքեր աշխարհիկ կյանքով են ապրում՝ արժևորելով միայն նյութականն ու այդպիսով բացարձակ անտեղյակ մնալով հոգու կյանքին:
10. Ով ուզում է աղոթքի միջոցով Աստծուց ստանալ հոգևոր կյանքի օրհնությունը, պետք է հավատա և հնազանդվի առանց կասկածելու: Մարդը ինձ մոտ եկավ չորացած ձեռքով. երբ ես նրան հրամայեցի երկարել ձեռքը, անմիջապես հնազանդվեց, և նրա ձեռքն առողջացավ, ինչպես մյուսն էր: Բայց պատկերացրո՛ւ, եթե անհապաղ հնազանդվելու փոխարեն նա սկսեր վիճել և ասել. «Ինչպե՞ս կարող եմ երկարել ձեռքս: Եթե կարողանայի դա անել, ինչո՞ւ պիտի քեզ մոտ գայի: Նախ և առաջ բուժի՛ր ձեռքս, ու հետո ես կկարողանամ երկարել այն»: Այդ ամենը շատ տրամաբանական և տեղին կթվար, բայց նրա ձեռքը երբեք չէր բուժվի:
Նա, ով աղոթում է, պետք է հավատա և հնազանդ լինի, աղոթքի մեջ դեպի ինձ երկարի իր թույլ ու չորացած ձեռքը: Եվ դա բավարար կլինի ինձ համար՝ նրան հոգևոր կյանք տալու, ու իր կարիքին համապատասխան այն կտրվի նրան:
(շարունակելի)

Անգլերենից թարգմանեց
Գրիգոր ՄՈՎՍԻՍՅԱՆԸ
Նկարիչ` Մայիս ՄԽԻԹԱՐՅԱՆ

Մեկնաբանություններ