Ազգանվան «յան» վերջավորությունը ոչ մի կապ չունի հայության, Հայաստանի հետ

Քրեական հեղինակություն Ասլան ՈՒսոյանի սպանությունը Ռուսաստանում առաջ բերեց որոշ… հակահայկական կրքեր` էլի այդ հայերը… Դե, բոլորին չես իրազեկի, որ այստեղ ազգանվան «յան» վերջավորությունը ոչ մի կապ չունի հայության, Հայաստանի հետ, որ այդ մարդը զտարյուն եզդի էր և քրեական «կարիերան» սկսել է իր ծննդավայր Թբիլիսիում: ՈՒրիշ հարց է, որ նրա «փոթորկալից» կյանքի էջերում անպակաս են հայ քրեականների, ինչպես կողմնակից, այնպես էլ հակառակորդ, անունները: Եվ հետո, նրան գնդակահարել էին Մոսկվայի ճանաչված հայկական «Ստարի ֆայտոն» ռեստորանում, որը, ասում են` պատկանել է հենց իրեն` ՈՒսոյանին: Գրեթե ամեն օր նա այստեղ վայելել է հայկական ճաշատեսակներ, կազմակերպել «ընդունելություններ»: Ի դեպ, քրեագետներն այն կարծիքին են, որ նա ճաշելու իր կայուն «գրաֆիկով» հեշտացրել է մարդասպանի գործը: Հավաստում են, որ առավել զգուշավոր իտալացի մաֆիոզիները, օրինակ, իրար հետևից նույն տեղում չեն ճաշում:
Ես չգիտեմ` ինչ արձագանք կգտներ Ռուսաստանում, ասենք, որևէ բարձրաստիճան չինովնիկի սպանությունը: Բայց ահա տիտղոսակիր օրենքով գողի վերացման իրադարձությունը ալեկոծեց երկրի ողջ լրատվական տարածքը: Մանրազնին մեկնաբանվեցին ՈՒսոյանի սպանության դրվագները, պեղվեցին նրա հանցառատ կյանքի ակունքները, ինքնահաստատման փուլերը, մասշտաբայնությունը, կապերը, նրա մահից հետո քրեական աշխարհի վերաբաժանման հեռանկարները և այլն, և այլն: Որ քրեական իմաստով Դեդ Հասանը (ինչքան լիրիկական է հնչում այն հայերեն` Հասան պապիկը), իրոք, լեգենդար անձնավորություն էր, ամենաազդեցիկ պարագլուխը Ռուսաստանի հանցավոր աշխարհում, անկասկած է:
-Ներկայիս օրենքով գողերն արդեն ընդհանուր ոչինչ չունեն խորհրդային տարիների «գործընկերների» հետ, թեև արմատներն այնտեղ են թաղված,- ասում է ոստիկանության պաշտոնաթող գնդապետ Գառնիկ Ոսկանյանը, որը երկար տարիներ աշխատել է ՌԴ ՆԳՆ համակարգում և Մոսկվայում ղեկավարել է հենց կազմակերպված (էթնիկական) հանցավորության դեմ պայքարի տարբեր ստորաբաժանումներ: -Խորհրդային օրենքով գողերին սրանց համեմատ կարելի է բոմժեր համարել: Նրանք գործում էին որոշակի քրեական հասկացությունների շրջանակում` նա չպիտի ունենա ընտանիք, երեխաներ, շքեղ տներ, չպիտի աշխատի, չպիտի լինի պասիվ հոմոսեքսուալիստ և այլն: Ներկայիս օրենքով գողերը լրիվ «գաղափարազուրկ» են և, այսպես ասած, ավանդական հանցագործությունների հետ մեկտեղ (թմրանյութեր, խաղատներ, առևանգումներ, սպանություններ, շանտաժ և այլն) արդեն 90-ականներից լայնորեն թափանցել են պետական կառույցներ, էկոնոմիկա, բանկային գործ, մտել են ապրանքափողային հարաբերությունների մեջ: Շատերը «պատկառելի» բիզնեսմեններ են, շռայլ բարերարներ և նույնիսկ հասարակական գործիչներ:
Մոսկովյան մամուլը կոնկրետացնում է Ոսկանյանի ասածը: «Դեդ Հասանին ենթակա բիզնես-կառույցները,- գրում է ռուսական թերթերից մեկը,- խոշոր հողատարածքներ ու թանկարժեք անշարժ գույք են տնօրինում Ռուսաստանում, ՈՒկրաինայում, Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում: Նրա ֆիրմաները զբաղված են օլիմպիական օբյեկտների, խոշոր առևտրակենտրոնների, ավտոճանապարհների շինարարությամբ, ոգելից խմիչքների, սննդամթերքների արտադրությամբ: ՈՒսոյանի բարեկամները միաժամանակ մեծ բաժնետերեր են սուպերմարկետների, ռեստորանների, ավտոբիզնեսի մեջ և այլն: Բնական է, որ յուրաքանչյուր ֆինանսական ակտիվի հետևում քրեական երկար հետք է ձգված` սպանություններ, կործանված ճակատագրեր, բռնի սեփականազրկումներ ու սնանկացումներ և այլն»:
Եթե ՈՒսոյանի սպանության մանրամասները շատերին կարող են հետաքրքրել տեխնիկական տեսանկյունից, ապա առավել լուրջ հրապարակումներում շեշտադրվում էր պետության ու հանցավոր աշխարհի փոխսերտաճման հանգամանքը: Որ Ռուսաստանը ծավալուն կոռուպցիոն պետություն է, գաղտնիք չէ ոչ մեկի համար: Բայց երբ ծանոթանում ես տվյալ դեպքում Դեդ Հասանի կլանի ազդեցության, հնարավորությունների վերաբերյալ նյութերին, պարզապես ապշում ես: Այս մարդու հետ հաշվի են նստել ոչ միայն, ասենք, ներքին գործերի համակարգում, այլև ՌԴ անվտանգության, թմրանյութերի շրջանառության վերահսկողության դաշնային ծառայությունները: Որոշ քրեագետներ պնդում են, որ կյանքի վերջին շրջանում կենսաթոշակառու Դեդը բավականին անկախ է ապրել և կարող էր գրողի ծոցն ուղարկել ցանկացած գեներալի: Երկար ժամանակ նրա նյութական ապահովության ներքո են գտնվել տասնյակ բարձրաստիճան պաշտոնյաներ ինչպես ներքին գործերի կենտրոնական ապարատում, այնպես էլ Կրասնոդարի և Ստավրոպոլի երկրամասերի իրավապահ մարմիններում: Ավելին, ՈՒսոյանը պաշտոններ ու կոչումներ է գնել նրանցից շատերի համար: Անմասն չի մնացել նույնիսկ երկրի օրենսդիր մարմինը` Պետդուման. ՈՒսոյանը ֆինանսավորել է որոշ պատգամավորների նախընտրական քարոզարշավները, կազմակերպել է նրանց ճոխ հանգիստը արտասահմանում և այլն: Լրատվամիջոցներում հնչող այն ընդհանրացված (հռետորական) հարցը, թե հնարավո՞ր է Ռուսաստանում անել այն, ինչ իրականացրեց Սաակաշվիլին Վրաստանում, օրենքով գողերին ինչ-որ տեղ առանց դատուդատաստանի հայտարարելով օրենքից դուրս, տրվում է հոռետեսական պատասխան` հրեշավոր կոռուպցիայի պայմաններում դա հնարավոր չէ:
Պարզվում է, որ օրենքով գող ՈՒսոյանից հեռու չի եղել նույնիսկ մեծ քաղաքականությունը: Դեդը ակտիվորեն մասնակցել է վրաց-աբխազական հակամարտությանը` ֆինանսավորելով աբխազ աշխարհազորայիններին: Եվ երբ երկու տարի առաջ նա հերթական անգամ մահափորձի ենթարկվեց, ապա վերքերը բուժելու համար մեկնեց Սուխում, որտեղ տեղի ղեկավարությունը նրան հարազատի պես ընդունեց: Երևի այս հանգամանքն էլ է դեր խաղացել, որ վրաց իշխանությունները մերժեն ՈՒսոյանին հայրենի Թբիլիսիում թաղելու նրա հարազատների խնդրանքը:
ՈՒսոյանի սպանության և առհասարակ նրա վերաբերյալ բոլոր մեկնաբանություններում կամա թե ակամա ուշադրություն է գրավում մի պարագա. Ռուսաստանի հանցավոր աշխարհի պարագլուխների մեջ գերազանցապես հիշատակվում են կովկասցիները` վրացիներ, հայեր, ադրբեջանցիներ, չեչեններ, դաղստանցիներ և այլք: Նույնիսկ հանրահայտ սլավոն Յապոնչիկի անունը հնչում է որպես էկզոտիկա: Դեդ Հասանի հավանական գահաժառանգների մեջ էլ հիմնականում նշվում են կովկասյան ազգանուններ, այդ թվում` հայերի:
Ի դեպ, հայերի մասին: ՈՒսոյանի երդվյալ թշնամիներն են եղել նույնքան հայտնի օրենքով գողեր Օհանով եղբայրները, որոնք հանդգնել են մահափորձ կատարել Դեդի դեմ, բայց դրա դիմաց վճարել են սեփական կյանքով:
Եվս մի մանրամասն: «Ռուսաստանյան մաֆիայի կնքահոր» մահարձանը «կկերտի» նովոսիբիրսկցի քանդակագործ, Ռուսաստանի գեղարվեստի ակադեմիայի անդամ Արամ Գրիգորյանը: Բայց մի շտապեք: Վերջինիս ասելով, ինքը ևս եզդի է:

Ռուբեն ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ
Մոսկվա

Մեկնաբանություններ