Ի՞նչ է ուզում ԲՀԿ-ն Էդուարդ Նալբանդյանից

2012-ի մայիսին կայացած խորհրդարանական ընտրություններից հետո քաղաքական դաշտում իր տեղն այդպես էլ չգտած կամ չկողմնորոշված «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունը մոտ կես տարի է` անխնա քննադատում է իշխանության ներկայացուցիչներին: Ընդհանրապես, քննադատությունը վատ բան չէ և ժողովրդավարական կառավարման ձև ունեցող երկրների համար կարևորագույն նշանակություն ունեցող երևույթ է, ինչը հնարավորություն է ընձեռում իշխանությանը շտկելու սխալները, ավելի զգոն լինելու և բարձրացնելու հասարակության առջև ունեցած հաշվետվողականությունը: Սա, իհարկե, ժողովրդավարական արժեքների վրա խարսխված քաղաքական գործընթացում առկա քննադատության յուրօրինակ սահմանումն է, ինչը չի կարող վերաբերել ԲՀԿ-ի քննադատությանը:
Նախ և առաջ, ԲՀԿ-ն մինչ այս պահը չի համարձակվում հայտարարել, որ ընդդիմադիր քաղաքական ուժ է, չնայած գործում է ընդդիմադիր ուժի տրամաբանությամբ: Մյուս կողմից` ԲՀԿ-ի հնչեցրած քննադատությունն աչքի չի ընկնում կառուցողականությամբ և ավելի շատ բաժակաճառային մակարդակի է: Ի վերջո, ԲՀԿ-ի քննադատությունն այնքանով է անտրամաբական, որ կուսակցությունը վերջին տարիներին մաս է կազմել իշխող քաղաքական կոալիցիային, կառավարության կազմում ներկայացուցիչներ է ունեցել` ղեկավարելով սոցիալական ապահովության, առողջապահության, սպորտի և երիտասարդության ու քաղաքաշինության ոլորտները` դրանով իսկ պատասխանատու լինելով գործադիր իշխանության գործունեության համար: Ստացվում է, որ ԲՀԿ-ն, կառավարությանը քննադատելով սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի վատթարացման գործում, տրամաբանական մեղադրանք է հնչեցնում նաև իր հասցեին:
Ինչևէ, կարելի էր հանգիստ վերաբերվել ԲՀԿ-ի քննադատությանը, այն որակելով որպես քաղաքական դաշտում կայանալուն և ընտրազանգվածի ավելացմանը միտված գործունեություն, եթե դրանում նկատելի չլինեին որոշ ուշագրավ նրբերանգներ: Ի սկզբանե նշենք, որ տպավորությունն այնպիսին է, որ ԲՀԿ-ի պատգամավորները քննադատում են իշխանության բոլոր ներկայացուցիչներին, բացի նախագահից: Վերջին շրջանի քաղաքական զարգացումներին հետևողները պետք է նկատած լինեն այն փաստը, որ ոչ մի ԲՀԿ-ական երբեք չի խոսում նախագահ Սերժ Սարգսյանի գործունեությունից և ոչ մի կերպ չի քննադատում նախագահի գործունեությունը:
Միևնույն ժամանակ, հստակ է նաև ԲՀԿ-ի քննադատության միտումը` չտալ նախագահի անունը, բայց անխնա քննադատել պետական կառավարման այն ոլորտները, որոնց անմիջական պատասխանատուն նախագահ Սարգսյանն է: Ըստ ՀՀ Սահմանադրության` վարչապետին նշանակում է նախագահը և գործադիր իշխանության գլխավոր համակարգողն ու պատասխանատուն հենց նախագահն է: Կարելի է ենթադրել, որ ԲՀԿ-ի քաղաքական տեխնոլոգները խորհուրդ են տվել Գագիկ Ծառուկյանի կուսակցության անդամներին նախագահին քննադատել ոչ թե ուղղակի, անձնական թիրախավորմամբ, այլ անուղղակի, հենց այն ոլորտների միջոցով, որոնց գլխավոր պատասխանատուն նախագահ Սերժ Սարգսյանն է:
Հենց դա է պատճառը, որ, կառավարության և վարչապետի գործունեությունից զատ, ԲՀԿ-ն քննադատական տարափ է ուղղում նաև արտաքին գործերի նախարար Էդուարդ Նալբանդյանի հասցեին: Չէ՞ որ սահմանադրությամբ նախագահն է արտաքին քաղաքականության անմիջական պատասխանատուն և, քննադատելով նախարարին, անուղղակիորեն այդ քննադատության թիրախ է դառնում նախագահը: ՈՒշագրավ է նաև այն, որ Էդուարդ Նալբանդյանի հասցեին ԲՀԿ-ի հնչեցրած քննադատությունը ոչ մի տրամաբանական հիմնավորում չունի: ԱԳ նախկին նախարար Վարդան Օսկանյանի արտաքին քաղաքականությանը վերաբերող ֆեյսբուքյան մեկնաբանություն-քննադատությունները ավելի շատ հիշեցնում են քաղաքական դաշտում կայացման խնդիր ունեցող և ուշադրության պակաս զգացող մարդու գործելաոճ, քան երկրի արտաքին քաղաքական գերատեսչության ղեկավարի պաշտոնը զբաղեցրած մտահոգ մարդու գործունեություն: Պերճախոսության ասպարեզում բավականին հաջողություններ արձանագրած Օսկանյանը փորձում է խնդիրը հանրությանը ներկայացնել այն լույսի ներքո, թե Նալբանդյանը տապալել է արտաքին քաղաքականությունն ու երկիրը դուրս թողել համաշխարհային զարգացումներից:
Մինչդեռ, հենց 1998-2008-ին էր, որ Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը ոչ միայն աչքի չէր ընկնում նախաձեռնողականությամբ, այլև մեկուսացման քաղաքականության ակնառու օրինակ էր: Հետադարձ հայացք նետելով Հայաստանի ոչ վաղ անցյալի պատմությանը` պետք է արձանագրենք, որ Քոչարյան-Օսկանյան զույգի հռչակած «քոմփլեմենթար» արտաքին քաղաքականությունը ոչ այլ ինչ էր, եթե ոչ տարածաշրջանային գործընթացներից Հայաստանը մեկուսացրած և ռուսական նոր կայսերական քաղաքականության սպասարկմանը միտված «դիվանագիտական» մոտեցում: Ցայսօր էլ Օսկանյանը խուսափում է պատասխանելուց այն հարցին, թե ինչպե՞ս ԼՂՀ-ն դուրս մնաց բանակցային գործընթացից, և ցայսօր էլ Օսկանյանը, բացի բաժակաճառային մակարդակի քննադատությունից, չի հիմնավորում, թե ինչ վնաս տվեց հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորմանն ուղղված Սերժ Սարգսյանի «ֆուտբոլային» դիվանագիտությունը:
Ակնհայտ է նաև, որ Էդուարդ Նալբանդյանին, ի տարբերություն Վարդան Օսկանյանի, հաջողվել է նշանակալի հաջողություններ արձանագրել Հայաստանի միջազգային վարկանիշի բարձրացման ուղղությամբ: Հայ-ռուսական ռազմավարական հարաբերությունների զարգացմանը զուգընթաց` Նալբանդյանին հաջողվել է բարելավել նաև Հայաստանի հարաբերությունները տրանսատլանտյան շրջանակների հետ: ՈՒշագրավ է, որ Արևմուտքի հետ հարաբերությունների բարելավումն ընթացել է ինչպես երկկողմանի` միջպետական, հարաբերությունների մակարդակով, այնպես էլ միջազգային կազմակերպությունների` ԵՄ և ՆԱՏՕ-ի մակարդակով: Խնդիրն այն է, որ 2008-ին նախագահ ընտրված Սերժ Սարգսյանը, փաստացիորեն, բախվել էր լուրջ խնդրի` արտաքին քաղաքականության միակողմանի սլաքին, ինչը չէր կարող համապատասխանել երկրի շահերին, ուստի և Էդուարդ Նալբանդյանի առաջ խնդիր էր դրված` զարգացնելու հարաբերությունները նաև ԵՄ անդամ երկրների և ԱՄՆ-ի հետ:
Ի դեպ, ԱԺ ԲՀԿ խմբակցությունում Էդուարդ Նալբանդյանին քննադատելու գործում Օսկանյանը մենաշնորհ չունի: Նախարար Նալբանդյանին թիրախ դարձնելու առիթը բաց չի թողնում և Նաիրա Զոհրաբյանը, ով «գլուխ է հանում» (իհարկե, Գագիկ Ծառուկյանից հետո) բացարձակապես բոլոր ոլորտներից: Վերջերս ԱԺ-ում Նալբանդյանի հարավամերիկյան «վոյաժների» արդյունավետության մասին կառավարության ղեկավարին հռետորական հարց ուղղեց նաև «իրավագիտության ոլորտում հավասարը չունեցող» ԲՀԿ-ական Էլինար Վարդանյանը: Երիտասարդ պատգամավորի հարցը, ըստ էության, պատասխան չէր ակնկալում և ոչ մի լուրջ պատասխանի էլ արժանի չէր: Այստեղ հետաքրքիր է ԲՀԿ-ի այն մոտեցումը, համաձայն որի` Հայաստանի արտաքին քաղաքականության պատասխանատուները մսխում են պետական միջոցները, քանզի այցելում են Հեռավոր Արևելքի և Լատինական Ամերիկայի երկրներ: ԲՀԿ-ի պատգամավորները հաշվի չեն առնում այն պարզ իրողությունը, որ այս տարածաշրջանների երկրները ՄԱԿ-ի անդամ են, որը միջազգային հարաբերությունները կարգավորող գլխավոր կազմակերպությունն է, որտեղ քննարկվում են ՀՀ և ԼՂՀ կենսական շահերին վերաբերող հարցեր, և, անկախ աշխարհագրական դիրքից, ՄԱԿ-ի անդամ պետությունների հայանպաստ դիրքորոշումները կարևոր նշանակություն ունեն:
Մյուս կողմից, երիտասարդ ԲՀԿ-ականներին արտաքին քաղաքականության հարցերում լավ չկողմնորոշվելու հարցում մեղադրելն այնքան էլ արդարացի չէ, քանզի, նրանց պատկերացմամբ, Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը սահմանափակվում է Ռուսաստանով, ՈՒկրաինայով, Բելառուսով, հնարավոր է նաև Բուլղարիայով, քանզի սրանք այն երկրներն են, որտեղ Գագիկ Ծառուկյանը գործարար հետաքրքրություններ ունի, ինչպես նաև` բազմաթիվ լուսանկարներ այս երկրների ղեկավարների հետ:
Ինչևէ, Էդուարդ Նալբանդյանը կարող է հանգիստ լինել, քանզի առաջիկա նախագահական ընտրությունների արդյունքում ոչ միայն Օսկանյանը վերջնականապես կհրաժարվի ԱԳ նախարարության շենք վերադառնալու մտքից, այլև ԲՀԿ խմբակցության պատգամավորները ժամանակ չեն ունենա անհիմն քննադատելու արտաքին քաղաքականության ոլորտը` խնդիր ունենալով պատասխանել իրենց ուղղվելիք բազմաթիվ անհարմար հարցերի:

Ալբերտ ՊՈՂՈՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ