Ռազմավարական դաշնակցային հարաբերություններն անպայմանորեն ենթադրում են փոխվստահություն և փոխլրացում

Վերջերս լրատվական շրջանառության մեջ է դրվել մի վարկած, թե ռուսական իշխանությունները հիասթափված են Հայաստանի իրենց գործընկերներից և առաջիկա նախագահական ընտրություններում փորձելու են լուծել առնվազն ռուսամետ վարչապետ ունենալու խնդիրը: Անգամ որոշ լրատվամիջոցներ սկսեցին պտտել մի «տեղեկություն», թե ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի Հայաստան սպասվող այցի ընթացքում նրան ուղեկցելու է նաև «Հայռուսգազարդ» ՓԲԸ-ի նախկին գործադիր տնօրեն, Երևանի նախկին քաղաքապետ Կարեն Կարապետյանը, ով ներկայումս «Գազպրոմբանկի» նախագահի առաջին տեղակալն է: ՈՒշագրավ է, որ Կարեն Կարապետյանի հայտնվելը ռուսական պատվիրակության կազմում «բացատրվում է» նրանով, թե իբր ռուսական իշխանությունները փորձելու են ՀՀ կառավարության ղեկավարի պաշտոնում կարգել հենց նրան` դժգոհ լինելով վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի հակառուսական և արևմտամետ կեցվածքից:
Մինչդեռ Հայաստանի արտաքին քաղաքականության ուսումնասիրությունն ու դրանում ընդգրկված որոշում ընդունող պաշտոնյաների քայլերը խորապես ուսումնասիրողները պետք է ուշադրություն դարձնեն մի շատ կարևոր նրբության. եթե ՀՀ վարչապետն արևմտամետ է, ապա արևմտամետ է նաև նախագահ Սարգսյանը, քանզի նախագահն է նշանակում վարչապետին և հենց նախագահն էլ հանձնարարում է վարչապետին որոշակի արտաքին քաղաքական գործառույթներով զբաղվել: Հաշվի առնելով միայն այս մոտեցումը` կարելի է համոզվածությամբ պնդել, որ Սերժ Սարգսյան նախագահի պաշտոնավարման օրոք Հայաստանը չի ունեցել և չի կարող ունենալ հակառուսական տրամադրություններ ունեցող վարչապետ: Խնդիրն այն է, որ հայաստանյան ներկա իշխանությունը, ի տարբերություն նախկին իշխանության, վարում է բավականին հավասարակշռված արտաքին քաղաքականություն:
Եթե Ռոբերտ Քոչարյանի կառավարման ժամանակաշրջանում հայտարարվում էր, թե երկիրը վարում է «կոմպլեմենտար» արտաքին քաղաքականություն, բայց իրականում վարվում էր բացահայտ ռուսամետ քաղաքականություն, ապա Սերժ Սարգսյանի իշխանությունը վարում է իրական կոմպլեմենտար արտաքին քաղաքականություն` խորացնելով հայ-ռուսական ռազմաքաղաքական հարաբերություններն ու դրան առընթեր բարելավելով հարաբերությունները եվրատլանտյան գործընկերների հետ: Դրա վառ ապացույցն է այն հանգամանքը, որ նախորդ 5 տարիներին նախագահ և վարչապետ Սարգսյանները կարողացել են ավելի բարձր մակարդակի հասցնել հայ-ռուսական թե՛ ռազմաքաղաքական, թե՛ տնտեսական հարաբերությունները: Հայաստանում ռուսական ռազմաբազայի վերաբերյալ պայմանագրի երկարաձգումը, համատեղ հայ-ռուսական ռազմական արդյունաբերությունը սպասարկող ձեռնարկությունների հիմնադրման մասին շուրջ 10 համաձայնագրերի ստորագրումն ու միջկառավարական տնտեսական հանձնաժողովի արգասաբեր աշխատանքը վկայում են, որ 2008-ից ի վեր հայ-ռուսական ռազմավարական հարաբերությունների մակարդակը զգալիորեն բարձրացել է:

Միևնույն ժամանակ, բարելավվել են նաև Հայաստանի հարաբերությունները ԱՄՆ-ի և Եվրամիության հետ:
Նախորդ 5 տարում նախագահ Սարգսյանը կարողացավ միջազգային հանրությանն ու արևմտյան քաղաքական շրջանակներին ապացուցել, որ ՌԴ ռազմավարական դաշնակից Հայաստանը ոչ թե պատրաստվում է սառը պատերազմի ժամանակաշրջանի «լավագույն ավանդույթներով» բևեռային խաղ վարելու Արևմուտքի հետ, այլ պատրաստ է համագործակցության` չանտեսելով Արևմուտքի շահերը տարածաշրջանում: Հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորմանն ուղղված Սերժ Սարգսյանի «ֆուտբոլային դիվանագիտությունը», ինչը, ի դեպ իրականացվում էր ԱՄՆ-ի միջնորդական հովանու ներքո, եկավ ապացուցելու այն պարզ իրողությունը, որ սարգսյանական արտաքին քաղաքականության տրամաբանությունն էականորեն տարբերվում է Քոչարյան-Օսկանյան զույգի որդեգրած «թոզ փչելու» և «ճարտար լեզվով ֆռռացնելու» քաղաքականությունից: 1998-2008 թթ. Արևմուտքի հետ Հայաստանի հարաբերությունները եղել են այնպիսին, որ իշխանությունը հանձնառություններ է ստանձնել, խոստումներ տվել, սակայն չի իրականացրել: Սերժ Սարգսյանի օրոք ՀՀ արտաքին քաղաքականության այդ գործելաոճը վերանայվել է. Հայաստանում իրական առաջընթաց է նկատվել ոչ միայն խոսքի ազատության, զանգվածային լրատվամիջոցների մրցակցային հնարավորությունների տրամադրման և ազատ ու թափանցիկ ընտրությունների կազմակերպման, այլ նաև միջազգային կայունությանը սպառնացող հայ-թուրքական չկարգավորված հարաբերությունների բարելավմանն ուղղված քայլերի հարցում:
Հայաստանի վարկանիշը զգալիորեն բարձրացել է նաև եվրոպական տարածաշրջանում: Նախագահ ու վարչապետ Սարգսյանների ջանքերը ՀՀԿ-ի` Եվրոպայի ժողովրդական կուսակցությանն անդամակցելու ուղղությամբ և ԵՄ «Արևելյան գործընկերության» ծրագրի շրջանակներում ստանձնած հանձնառությունների կատարողականի վերաբերյալ ստացված դրական արձագանքները վկայում են, որ Հայաստանի ներկայիս իշխանությունը պատրաստվում է ոչ թե իմիտացիոն, այլ իրական համագործակցություն ապահովելու եվրոպական կառույցների հետ:
Նշենք, որ նախորդ 5 տարում իրականացված հավասարակշռված արտաքին քաղաքականության լույսի ներքո լրատվական շրջանառության մեջ ներդրված նոր «հակառուսական մուտիտը» կարող է միայն նախընտրական միտում ունենալ: Սերժ Սարգսյանի անգամ ամենաընդդիմադիր հակառակորդները չեն կասկածում, որ 2013-ին գործող նախագահը վերընտրվելու է, ուստի փորձ է արվում քաղաքական սակարկման գործընթաց սկսելու և նվաճելու գոնե վարչապետի պաշտոնը: Գաղտնիք չէ, որ Տիգրան Սարգսյանը հակառակորդների պակաս չունի, հատկապես ընդունելի չէ օլիգարխիկ շրջանակների համար: Այդ պատճառով էլ փորձ է արվում հասարակության շրջանում արմատավորել նրա «հակառուսական կողմնորոշման» տեղեկությունը: Եվ սա այն դեպքում, երբ վարչապետ Սարգսյանը կրթություն է ստացել Լենինգրադի համալսարանում և ցայսօր էլ անձնական լուրջ կապեր ունի ռուսական քաղաքականության բարձրագույն լիգայի ներկայացուցիչների հետ: Պատահական չէ, որ, ի տարբերություն ՀՀ նախկին վաչապետերի, Տիգրան Սարգսյանը բազմիցս երկկողմանի հանդիպումներ է ունեցել փոխեփոխ վարչապետի և նախագահի պաշտոնները զբաղեցնող Դմիտրի Մեդվեդևի և Վլադիմիր Պուտինի հետ:
Պետք է նշել, որ միամտություն է այն կարծիքը, թե աշխարհակալ տերության` ՌԴ-ի ղեկավարները կարող են բազմիցս երկկողմանի հանդիպումներ ունենալ Հայաստանի երրորդ պաշտոնյայի` վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի հետ, եթե չլինեն անձնական համակրանք ու քաղաքական համատեղելիություն: Ի դեպ, Արևմուտքի հետ գործընկերային հարաբերություններ հաստատած ՀՀ նախագահն ու վարչապետը չեն կարող անընդունելի լինել Կրեմլի համար, քանզի Հարավային Կովկասում ՌԴ-ի միակ դաշնակից Հայաստանի արտաքին քաղաքականության իրականացնողները կարողացել են ռուսներին ազատել ավելորդ գլխացավանքից և միջազգային հարաբերություններում «պաշտոնական Մոսկվայի վրա ավելորդ խոսակցություն չբերել»` սեփական ուժերով հարթելով Արևմուտքի հետ եղած խնդիրները:
Կասկածից վեր է, որ Վլադիմիր Պուտինի իշխանությունը հասկանում է Հարավկովկասյան տարածաշրջանում դաշնակից Հայաստանի անկլավային ծանր դրությունը, հասկանում է նաև, որ Հայաստանի և ոչ մի իշխանություն ռազմական անվտանգության ապահովման խնդրում հայ-ռուսական հարաբերություններին այլընտրանք չունի, միևնույն ժամանակ գիտակցելով նաև այն փաստը, որ դժվարին կացության մեջ գտնվող Հայաստանը պետք է հարաբերությունների որոշակի մակարդակ ունենա նաև ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի հետ: Սա է այն պարզ իրողությունը, որ Արևմուտքի հետ հարաբերությունների բարելավման նախագահ և վարչապետ Սարգսյանների քաղաքականությունը չի կարող առաջացնել ռուսների խանդը, քանզի ռազմավարական դաշնակցային հարաբերություններն անպայմանորեն ենթադրում են փոխվստահություն և փոխլրացում:

Ալբերտ ՊՈՂՈՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Կանայք, մի՛ ծխեք
• «Թերլեմեզյանը» թլպատում են
• Այն, ինչը բացակայում է «Զինուժի» եթերում
• Սոցիալիզմի հետքը արևելաեվրոպական երկրների վրա
• Հայաստանը պետք է կողմնորոշվի` որտե՞ղ դնել շեշտադրումը
• Մերոնց «չիները կընկնեն»
• Վարդան Օսկանյանի նոր արկածախնդրությունը
• Մոտ 550 կմ էր պետք կտրել-անցնել, որ հայտնվեինք Երևանից 50 կմ հեռավորության վրա
• Հայաստանյան էշ պատրաստող սեռական փոքրամասնությունները ցնծության մեջ են
• Արդյո՞ք Սարի թաղին ավտոբուս կավելացվի
• Եթե բժիշկներն ընդունվեին աշխատանքի որպես փականագործ, զոդող կամ թիկնապահ
• Իսկ ո՞վ է ասում, որ Ծառուկյանին սիրում են
• ՀՀԿ-ում «նոր չինովնիկական» արժեհամակարգ
• Սթրեսը կոփո՞ւմ է մարդուն
• Հայ-ռուսական ինտեգրացիան՝ ապազգային գլոբալիզացիայի հակակշիռ
• Պետությո՞ւն, թե՞ ՓԲԸ
• Ճեպազրույցներ սիրիահայությանն առնչվող խնդիրների շուրջ
• «Հայ մեծահարուստները, կուտակելով հսկայական ունեցվածք, պետք է նաև սոցիալական պատասխանատվություն ունենան իրենց ազգի նկատմամբ»
• Վիրտուալ կյանք և շփում. խոսքի ձևավորում և աղավաղում
• Շարժումը մարեց, պառակտվեց և վերածվեց շարքային «քաղաքական ակումբի»

Մեկնաբանություններ