Կա ավելի լուրջ խնդիր, քան հնարավոր ռեցեսիան

Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպությունը (ՏՀԶԿ), որի շտաբ-բնակարանը Փարիզում է, հրապարակել է նոր կանխատեսումներ, որ որոշ նահանջ են աճի սպառնալիքների կանոնավոր նախազգուշացումներից՝ ԱՄՆ-Չինաստան հարաբերությունների լարվածության պատճառով, ներդրումների ու առևտրային հոսքերի պակասից: Այդ սպառնալիքները պահպանվում են, սակայն ՏՀԶԿ-ն մատնանշում է ավելի համակարգային սպառնալիքներ, որ բխում են կլիմայի փոփոխությունից, տեխնոլոգիաներից ու փաստից, որ ընթացիկ առևտրային պատերազմը մասն է գլոբալ աշխարհակարգի առավել մասշտաբային տեղաշարժի: ՏՀԶԿ-ի գլխավոր տնտեսագետ Լոուրենս Բունը անհանգստություն է հայտնել, որ առաջիկա տասնամյակներում աշխարհը շարունակելու է տառապել, եթե կառավարությունները հետագայում էլ առաջարկեն միայն կարճաժամկետ լուծումներ հարկաբյուջետային ու ֆինասավարկային քաղաքականության մեջ:

«Ամենից շատ տագնապում է, որ կանխատեսումները շարունակում են անշեղ վատանալ, իսկ դա ավելի շուտ չլուծված կառուցվածքային խնդիրների արտացոլում է, քան ինչ-որ ցիկլիկ ցնցման հետևանք,-նշել է Բունը:-Սխալ կլինի այդ տեղաշարժերը դիտարկել իբրև ժամանակավոր գործոն, որ կարելի է վերացնել հարկաբյուջետային ու ֆինանսավարկային քաղաքականության մեջ փոփոխություններով: Այդ տեղաշարժերը կառուցվածքային են»: Գլոբալ տնտեսության խորքային խնդիրներից բխող հոռետեսությունը հակադրվում է ֆինանսական շուկաների առավել ոգեշնչող ազդանշաններին, որտեղ ներդրողները առավել հաճախ շեշտը դնում են 2020-ին տնտեսական աճի վրա՝ հիմք ընդունեկով առևտրային բանակցություններում վերջին փոփոխությունները: Morgan Stanley-ն կանխատեսում է 2020-ի սկզբից գլոբալ տնտեսության տեմպերի աճ, թեպետ ռիսկերը նվազում են վկայում, իսկ Goldman Sachs-ը գտնում է, որ վերջին ժամանակների դրական նորությունները նշանակում են, որ աճի տեմպերն աստիճանաբար կվերականգնվեն: ՏՀԶԿ-ի կանխատեսումներով՝ այս և հաջորդ տարի գլոբալ աճը կլինի 2,9%, 2021-ին կավելանա մինչև 3%: ՏՀԶԿ-ն նվազեցրել է իր կանխատեսումը ԱՄՆ-ի համար 2019-ին 2,4%-ից 2,3%, 2020-ի համար՝ 2%: ՏՀԶԿ-ն գտնում է, որ առևտրի հետագա լարումը լուրջ անհանգստություն է առաջացնում: Նույնիսկ եթե վերջերս սահմանված սահմանափակումները հանվեն, անորոշությունը կպահպանվի ու բացասաբար կազդի արտադրական ներդրումների աճի վրա զարգացած մեծ տնտեսություններում, որ կդանդաղեն մինչև 1,25% 2018-ի 2%-ից: Առևտրի և ներդրումների ոլորտի խնդիրները նշանակում են, որ կառավարությունները պետք է խոր փոփոխություններ անեն իրենց քաղաքականության մեջ, ոչ թե պարզապես փոխեն այն մաքսատուրքերը, որ մտցրել են վերջին 2 տարում: Դրա համար կարող են փոփոխություններ պահանջվել գլոբալ նորմերի մեջ և սուբսիդիաների կրճատում, որ բացասաբար են ազդում առևտրի վրա:

ՏՀԶԿ-ն նաև կոչ է անում արմատապես վերաիմաստավորել բնապահպանական քաղաքականությունը՝ հաշվի առնելով Ավստրալիայի անտառային հրդեհներն ու Վենետիկի ջրհեղեղը, որ որոշ բնապահպաններ կապում են կլիմայի փոփոխությունների հետ: Ածխաթթու գազի արտանետումների դեմ արշավը հանգեցեց բողոքի շարժումների ստեղծման, ինչպես «flight shaming»-ը, որի կողմնակիցները հրաժարվել են ավիաչվերթներից: Անկասկած կլիմայական փոփոխությունները վնասում են գլոբալ տնտեսությանը, բայց մեծ նշանակաություն ունի՝ ինչպես են կառավարություններն արձագանքում ու ինչ նորմեր են սահմանում: Բունի խոսքով՝ հստակ քաղաքականության բացակայությունը այնպիսի հարցերում, ինչպես հարկերն ու ածխաթթվի արտանետումները, արտադրական ներդորւմների հետաձգումները «աղետալի հետւանքներ են ունենալու աճի ու զբաղվածության վրա»: Թեպետ հարկաբյուջետային խթանումը կարող է կարճաժամկետ հեռանկարում զգացվել, Լոուրենս Բունի կարծիքով՝ անհրաժեշտ է կենտրոնանալ երկարաժամկետ կանխատեսումների վրա, այդ թվում՝ նպատակային ներդրումային ֆոնդերի ստեղծման: «Իրավիճակը մնում է փխրուն, կառուցվածքային մարտահրավերները վախեցնող են,-նշել է Բունը:-Մենք ունենք հնարավորությունների եզակի պատուհան, որ թույլ կտա խուսափել մարդկանց մեծամասնությանը վնասող ստագնացիայից՝ անհրաժեշտ է վերականգնել որոշակիությունը և ներդրումներ անել հանուն բոլորի՝ առանց բացառության»:
Ուիլյամ Հորոբին, Bloomberg (ԱՄՆ)

Հ.Գ. Ինչքան տարեմուտը մոտենա, այնքան 2020-ի ու առաջիկա տասնամյակի կանխատեսումները շատանալու են: Առայժմ միջազգային մամուլը արձանագրում է.

1. Առևտրային պատերազմների բացասական ազդեցությունը ապրանքաշրջանառության վրա:
2. Չինաստանի օրավուր մեծացող ազդեցությունը համաշխարհային տնտեսության զարգացման ուղղությունների վրա:
3. Լոկալ կոնֆլիկտների, տարածաշրջանային պատերազմների, ԱՄՆ և ԵՄ պատժամիջոցների բացասական ազդեցությունը համաշխարհային տնտեսության վրա: Գազի գնի անկայունությունը ցնցումներ է ստեղծում տնտեսության մեջ, մեծացնում անկայունությունը, դժվարացնում երկարաժամկետ ծրագրերի ֆինանսավորումը:
Որևէ կանխատեսում դեռ այնքան լավատեսական չէ, որ համաշխարհային տնտեսության արագ աճ կանխատեսի: Իսկ մենք մտնում ենք 21-րդ դարի երրորդ տասնամյակ:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ