«ՈՒրբաթագիրք» (տեսանյութ)

Արմավիր քաղաքի մարզային մշակույթի տանը կայացավ հայերեն առաջին տպագիր գրքի` 500-ամյա «ՈՒրբաթագրքի» աշխարհաբար թարգմանության և գիտական հրատարակության շնորհանդեսը: Բնօրինակի վերծանումը, թարգմանությունը, քարտեզը, հարթաքանդակը և գեղարվեստական ձևավորումը Լուսինե Ավետիսյանինն են։

«Չունենալով պետականություն` մենք առաջիններից մեկն էինք, որ գրատպություն հիմնեցինք. բավական է նշել, որ Ռուսաստանը տպագիր գիրք ունեցավ մեզնից 52 տարի անց միայն` 1564 թվականին, և առաջին ռուս, ինչպես նաև շատ եվրոպացի տպագրիչներ օգտվել են Հակոբ Մեղապարտի զարդախորագրերի և գլխագիր տառերի ավեստից: Բացի նրանից, որ մեր տպագրությունն առանձնանում է ազգային գրով, եզակի է նաև պետականություն չունեցող ժողովրդի կյանքում խաղացած, չափազանցություն չի լինի, եթե ասենք, առանձնահատուկ դերով` պետության դերով»,- ասում է Լուսինե Ավետիսյանը և նկատում, որ առաջին անգամ գրատպության հոբելյանը նշվում է պետականության պայմաններում, և այսօր պետությանն է վերապահված պատմության մղձավանջներով անցած հոգևոր մշակույթի տերը լինելու դժվարին առաքելությունը:
Որքանո՞վ է ծանոթ «ՈՒրբաթագրքին» հայ ընթերցողը. ոչ միայն առաջին տպագիր գրքի գոյությանը, այլև բովանդակությանը:
Լուսինե Ավետիսյանի խոսքով` հասարակության փոքր մի շրջանակ տեղյակ է «ՈՒրբաթագրքի» մերօրյա հրատարակության մասին: «Բնօրինակի բովանդակությանը քչերն են ծանոթ,- ասում է նա:- Կան հետաքրքրվողներ այս հրատարակությամբ, որն ամփոփում է բնօրինակի տեքստի լուսապատճենը, գրաբար-աշխարհաբար զուգահեռ տեքստերը, վկայակոչված վանքերի ու եկեղեցիների մասին տեղեկատու, նրանց տեղաբաշխման քարտեզ, անձնանունների և տեղանունների ցանկ-բառարաններ, բովանդակությանն առնչվող մանրանկարներ` դրանց մասին հակիրճ տեղեկատվությամբ, որոնք լուռ քարոզիչներն են մեր մշակույթի կարևոր մի շերտի և այն ստեղծողների: Գրքում տեղ են գտել 1512-1920 թվականներին տպագրված գրքերի ժամանակագրական և վիճակագրական աղյուսակներ և հարուստ առաջաբան: Բազմակողմանիորեն լուսաբանված ներկայանում է մեր առաջին տպագիր գիրքը, որն ավելին էր, քան գիրքը. այն նաև սուրբ մասունք ու հմայիլ էր»:
Լուսինե Ավետիսյանը հավելեց, որ թեև մեզ համար այսօր կարևորվում է զուտ երևույթը` «ՈՒրբաթագիրքը» որպես հայերեն առաջին տպագիր գիրք, որպես գրատպության թոթովանք, սակայն ոչ պակաս կարևոր է նրա բովանդակությունը, որտեղ զուտ հավատալիքային տեքստերի կողքին գեղարվեստական բարձրարժեք աղոթքներ կան, որոնցից հնչեցին արմավիրյան գինեձոն-շնորհանդեսին, և նրանց ազդեցության չափը կարելի էր պատկերացնել դահլիճի լռությունից, որը ձգվեց րոպեներ` վերջին բառերից հետո:
«ՈՒրբաթագիրքը» տպագրվել է Երևանը գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք հռչակելու ծրագրի շրջանակում: Լույս է տեսել միջոցառումների մեկնարկի նախօրեին:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Տեսանյութ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ