Փոր­ձենք ըն­դար­ձա­կել մեր քն­նար­կում­նե­րի թե­մա­ներն ու անց­նենք ա­մե­նա­կարևո­րին՝ կա­շա­ռա­կե­րու­թյան և կո­ռուպ­ցիա­յի հիմ­նախն­դիր­նե­րի պար­զա­բան­մա­նը, և ին­ժե­նե­րա­կան լեզ­վով մարդ­կանց բա­ցատ­րենք, թե ին­չու են հի­շյալ երևույթ­ներն այդ­քան վտան­գա­վոր ու դա­տա­պար­տե­լի հա­մար­վում, ի՞նչ դե­րա­կա­տա­րում են դրանք ու­նե­ցել ԽՍՀՄ տն­տե­սու­թյան քայ­քայ­ման և երկ­րի վերջ­նա­կան փլուզ­ման հար­ցե­րում, ի՞նչ ճա­կա­տա­գիր է սպա­սում կո­ռուպ­ցիա­յի մեջ թաղ­ված Հա­յաս­տան երկ­րին՝ հա­յե­րիս հայ­րե­նի­քին:

1998-ին Միու­թյու­նը փլուզ­ման եզ­րին էր։ Հս­կա­յա­կան գույ­քի մի մա­սը, գրե­թե ան­հայտ հան­գա­մանք­նե­րում, դար­ձել էր «ան­հայտ բա­ցա­կա­յող», մաս­նա­վո­րա­պես ան­հաս­կա­նա­լի հան­գա­մանք­նե­րում օ­տար­վել էին Թու­մա­նյան փո­ղո­ցի հռ­չա­կա­վոր սա­լոն­նե­րը, միու­թյան և «Մոսկ­վա» կի­նո­թատ­րո­նի միջև կա­ռուց­ված և գրե­թե ա­վարտ­ված հրա­շա­լի մաս­նա­շեն­քը, մայ­րա­քա­ղա­քի բո­հեմ օա­զիս­նե­րից «Նկա­րիչ» սր­ճա­րա­նը, գե­ղար­վես­տի կոմ­բի­նա­տը։

Գա­գիկ Վրե­ժի, Դուք մո­տա­վո­րա­պես ե­րե­սուն տա­րի Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյան աչ­քի ընկ­նող ան­ձան­ցից մեկն եք ե­ղել: Չեմ թվար­կի բո­լոր այն պաշ­տոն­նե­րը, որ զբա­ղեց­րել եք, միայն կն­շեմ, որ զբա­ղեց­րած պաշ­տոն­նե­րով Դուք հաս­տատ պի­տի որ ու­նե­ցած լի­նեք Ձեր լավ կամ վատ դե­րա­կա­տա­րու­մը:

Ա­սու­նը բա­նա­կան ա­րա­րածն է, մար­դը, այս պա­րա­գա­յում՝ ՀՀ քա­ղա­քա­ցին։ Ա­նա­սու­նը կեն­դա­նի­ներն են՝ բո­րե­նին և այ­ծյա­մը, վագրն ու թու­թա­կը, կե­տերն ու դել­ֆին­նե­րը... անա­սուն են, չնա­յած բա­րո­յա­կա­նու­թյամբ հա­ճախ գե­րա­զան­ցում են ո­րոշ ա­սուն­նե­րին։

ԿԳՄՍ նա­խա­րա­րու­թյու­նը մշա­կում է նոր նա­խա­գիծ, ո­րով «հա­յոց լե­զու», «հայ գրա­կա­նու­թյուն» և «հա­յոց պատ­մու­թյուն» ա­ռար­կա­նե­րի դա­սա­վան­դու­մը բու­հե­րում դա­դա­րում է պար­տա­դիր լի­նե­լուց:

Հա­յոց ներ­կա վեր­նա­դա­սը շա­բաթ­վա 6 օ­րը եր­կիրն է «շե­նաց­նում», 7-րդ օ­րը նախ ծնդ­րա­դիր ա­ղոթք է կար­դում, սուրճ է ըմ­պում (սուր­ճը ե­փել է պետք սույն ձևա­չա­փով. 1 լի գդալ սուրճ, քա­ռորդ գդալ շա­քա­րա­վազ և 1 մատ­նոց հայ­կա­կան կո­նյակ), և ուղևոր­վում է դե­պի ար­վես­տա­նոց­ներ։ (Ի­րա­զե­կում. ՀՀ-ում գոր­ծում են շուրջ 500 ար­վես­տա­նոց­ներ, ո­րոնց ճա­նա­պար­հա­յին քար­տե­զը կա­րե­լի է ձեռք բե­րել Հա­յաս­տա­նի նկա­րիչ­նե­րի միու­թյու­նում)։

ՀՀ ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան ծա­ռա­յու­թյու­նից դեռ ձեն-ձուն չկա` ոչ Սա­տա­նա­յի հետ ՔյուԱռ կո­դի այս կամ այն առն­չու­թյան, ոչ էլ Սա­տա­նա­յի հետ ո­րոշ շր­ջա­նակ­նե­րի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան ձևե­րի և ու­ղի­նե­րի վե­րա­բե­րյալ:

1975-ին Երևա­նում կանգ­նեց­վեց Վար­դան Մա­մի­կո­նյա­նի պղն­ձա­կոփ ձիար­ձա­նը, Եր­վանդ Քո­չա­րի նա­խա­տե­սած դիր­քին հա­կա­սող, ճար­տա­րա­պետ Ստե­փան Քյուրք­չյա­նի նա­խագ­ծած, պատ­վան­դա­նով: Ի՞նչ պատ­ճա­ռով, ու՞մ քմա­հա­ճույ­քով, ար­դյո՞ք միայն ճար­տա­րա­պե­տի, կա­տար­վեց այդ խե­ղա­թյու­րու­մը, ո­րը երբևէ ան­պայ­ման պետք է շտկ­վի: ՀՍՍՀ վաս­տա­կա­վոր նկա­րիչ Վահ­րամ Խա­չի­կյա­նը նշում է. «Վար­պե­տը լուրջ հի­վանդ էր և ի վի­ճա­կի չէր հետևե­լու ար­ձա­նի կոփ­մա­նը»: Իսկ դա իր հեր­թին, չէր կա­րող չանդ­րա­դառ­նալ ման­րա­մաս­նե­րի հո­գա­տար մշակ­ման վրա:

Այ­նու­հետև ա­վե­լի հեշտ էր. 1992 թվա­կա­նի դեկ­տեմ­բե­րին ի­րա­կա­նաց­վեց դրա­մա­կան թա­լան­չիա­կան ռե­ֆորմ, ո­րի պատ­ճա­ռով բնակ­չու­թյու­նը կորց­րեց հս­կա­յա­կան դրա­մա­կան մի­ջոց­ներ, այդ թվում, «սև օր­վա» հա­մար խնա­յո­ղա­կան դրա­մարկ­ղե­րում կու­տա­կած: Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը հարս­տա­ցան այդ դրա­մա­կան ռե­ֆոր­մով:

Հեր­թա­կան ան­գամ դի­մե­լով դե­մա­գո­գիա­յի ար­վես­տին, ՀՀ վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը «Ֆեյս­բուք»-ի իր է­ջում օ­րերս «լայվ» կոչ­վա­ծով անդ­րա­դար­ձավ ս. թ. նո­յեմ­բե­րի 1-ին և 2-ին Երևա­նի մետ­րո­պո­լի­տե­նի «Հան­րա­պե­տու­թյան հրա­պա­րակ» կա­յա­րա­նի մոտ կազ­մա­կերպ­ված և ի­րա­վա­ցիո­րեն խա­փան­ված, այս­պես կոչ­ված, «Հու­Զանք ու Զանգ» ներ­կա­յաց­մա­նը, ա­վե­լի ճիշտ, խեղ­կա­տա­կու­թյա­նը, ո­րի մա­սին կա­րող եք կար­դալ նաև մեր «Մար­դա­վա­յել կեց­ված­քից ի­ջել, կա­պի­կին են կապ­կում» հոդ­վա­ծում: