Պուտինը խաղը դնում է Մետաքսի ճանապարհի վրա

2013-ի սեպտեմբերին, երբ Չինաստանի նախագահ Սի Ցզինպինն առաջադրեց «Մետաքսի ճանապարհի տնտեսական գոտու» գաղափարը, Մոսկվան վատ կանխազգացումներ ունեցավ` գրում է Արտյոմ Լուկինը The Washington Post-ում: Կրեմլը զգուշանում էր Եվրասիական տնտեսական միության իր նախագծի հետ մրցակցությունից: Բայց 2014-ի ուկրաինական ճգնաժամը փոխեց Կրեմլի հաշվարկները: Արևմուտքի հետ առճակատումը և ռուսական տնտեսության վիճակի վատացումը` ԱՄՆ-ի նախաձեռնած պատժամիջոցների ու նավթի գնանկման հետևանքով, Մոսկվային համարյա ընտրություն չէին թողնում: Եվս մեկ հարված դարձավ ՈՒկրաինայի կորուստը` իբրև Ռուսաստանի նախաձեռնած ինտեգրման անդամի: Ռուսաստանը չուներ բավականին մեծ շուկա` ստեղծելու սեփական կենսունակ աշխարհատնտեսական գոտի, մնաց մեկ տարբերակ` տեղափոխվել ուրիշ երկրի տնտեսական ուղեծիր:

Թեպետ Մոսկվան գովաբանում է չինական «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» ծրագիրը (Մետաքսի ճանապարհի տնտեսական գոտու և 21-րդ դարի ծովային մետաքսի ճանապարհի միավորումը), ձգտում է արգելակել չինական աշխարհաքաղաքական գերակայությունը մայրցամաքային Եվրասիայում ու առաջ է քաշում «եվրասիական մեծ գործընկերության» կամ «Մեծ Եվրասիայի» իր ծրագիրը: Քանի որ առևտրաֆինանսական առումով Եվրասիայում Ռուսաստանը Չինաստանից թույլ է, փոխարենն ավանդաբար ուժեղ է ռազմաքաղաքական ու դիվանագիտական առումով: Տնտեսական նախաձեռնությունները թողնելով Չինաստանին, Մոսկվան ձգտում է եվրասիական տարածքում գլխավոր ճարտարապետի դերին քաղաքականության ու անվտանգության ասպարեզում, որ կարտացոլեր նրա գերակայությունները և կհամընկներ մայր ցամաքի մեծ տերությունների բազային շահերի հետ: «Մեծ Եվրասիան»` կազմված Եվրասիայի ամենահզոր ոչ արևմտյան երկրներից, պատկերացվում է իբրև արևմտյան գերակայության տակ գտնվող աշխարհակարգի հակակշիռ: Կենտրոնական Ասիայի երկրները զգուշությամբ են վերաբերվում ազատ առևտրի գոտու ստեղծման Չինաստանի կոչերին: Նրանք չեն պատրաստվում լքել Ռուսաստանին` նախապատվությունը տալով Չինաստանին: Նրանք ավելի շուտ Մոսկվայի կարիքն ավելի շատ են զգալու, որ ապահովագրեն իրենց Չինաստանի տնտեսական աճող ազդեցությունից:

Չինաստանն իրեն հայտարարել է մերձարկտիկական պետություն և մտադիր է շարունակել «բևեռային Մետաքսի ճանապարհը»: Ռուսաստանը երկակի վերաբերմունք ունի` մի կողմից ծայր հյուսիսը համարում է արգելավայր, որ չափազանց կարևոր է իր անվտանգության ու ազգային նույնականության տեսակետից, մյուս կողմից` Ռուսաստանի տնտեսական աճը ավելի շատ կախված է Արկտիկայի ռեսուրսների յուրացումից, իսկ Չինաստանը, թերևս, ֆինանսավորման միակ աղբյուրն է: Այս պահին Մոսկվան հաշտվում է Չինաստանի Մետաքսի ճանապարհի հետ` համարելով, որ շահը գերակայում է ռիսկը: Չին-ռուսական առանցքը, բացի ԱՄՆ-ին իբրև ընդհանուր հակառակորդ վերաբերվելուց, ամրապնդվում է Պուտինի ու Սիի անձնական բարեկամական հարաբերություններով: Բայց դա չի քողարկում փաստը, որ Չինաստանի տնտեսությունը 8 անգամ գերազանցում է ռուսականը և այդ տարբերությունը շարունակում է մեծանալ: Հարց է` երկարաժամկետ հեռանկարում տնտեսական անհամաչափությունը կվերաճի՞ քաղաքական անհավասարության և Ռուսաստանը կդառնա՞ Չինաստանի մոտերքում երկրորդական պետության:

Արտյոմ ԼՈՒԿԻՆ, The Washington Post

Հ.Գ. Ինչպե՞ս համադրել այս իրողությանը, որ ԵԱՏՄ ու ՀԱՊԿ անդամ Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևը 2013-ին ԵՄ-ի հետ համագործակցության համաձայնագիր կնքելուց հետո 2018-ին Վաշինգտոնում ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփին էր «հանձնում» Կենտրոնական Ասիայի 6 երկրների անվտանգությունը ու համագործակցության միլիարդների համաձայնագիր էր կնքում ԱՄՆ-ի հետ: Իսկ Ղրղզստանի նախորդ նախագահ Ալմազբեկ Ատամբաևը բողոքում էր, որ ԵԱՏՄ-ն կաշկանդում է Չինաստանի հետ ազատ առևտրի հնարավորությունները և վնասում երկրի տնտեսությանը: Հիմա` որտե՞ղ է առանցքը և որտե՞ղ առանցքի հակակշիռը:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ