ԱՄՆ-ի նախագահ Ջո Բայդենը հայտարարել է, որ դուրս կգա նախագահական ընտրապայքարից, եթե բժիշկները պարզեն, որ ինքն առողջական խնդիրներ ունի։ «Անկեղծ ասած, ես կարծում եմ, որ միակ բանը, որ տարիքը բերում է, իմաստությունն է»,- հավելել է Բայդենը։ Ավելի վաղ նա ասել էր, որ կհրաժարվի նախընտրական մրցապայքարից միայն այն դեպքում, եթե Աստված իրեն ասի դա անել։               
 

«Ան­հե­թեթ «խա­ղա­ղա­սի­րու­թ­յան» կո­չե­րը բա­նակ­ցու­թ­յուն­նե­րից և ընդ­հան­րա­պես ներ­քին օ­րա­կար­գե­րից պի­տի դուրս մղել»

«Ան­հե­թեթ «խա­ղա­ղա­սի­րու­թ­յան» կո­չե­րը բա­նակ­ցու­թ­յուն­նե­րից և ընդ­հան­րա­պես ներ­քին օ­րա­կար­գե­րից պի­տի դուրս մղել»
21.07.2020 | 14:25

Պար­տու­թյուն­նե­րից գլու­խը կորց­րած Ադր­բե­ջա­նի նա­խա­գա­հը ժա­մա­նա­կի ու­ղեծ­րից լրիվ է դուրս ըն­կել։ Հայ­տա­րա­րում է, թե ադր­բե­ջան­ցի ժո­ղո­վուր­դը հոգ­նել է այս ա­նի­մաստ բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րից, բայց ագ­րե­սո­րի նման հար­ձակ­վում է Հա­յաս­տա­նի սահ­ման­նե­րի վրա, ին­չը ոչ մի առն­չու­թյուն չու­նի իր վկա­յա­կո­չած բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի, ի­մա՝ ար­ցա­խյան հա­կա­մար­տու­թյան հետ։ Ադր­բե­ջա­նը փաս­տա­ցի ոտ­նձ­գու­թյուն է կա­տա­րում Հա­յաս­տա­նի սահ­մա­նին, իսկ մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թյան հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րից տպա­վո­րու­թյուն է, որ դա կոնֆ­լիկ­տա­յին գո­տում հեր­թա­կան հրա­դա­դա­րի խախ­տումն է։ Մինչ­դեռ ի­րա­կա­նում Ադր­բե­ջա­նը պա­տե­րազմ է հայ­տա­րա­րել աշ­խար­հում ար­դեն 30 տա­րի մի­ջազ­գայ­նո­րեն ճա­նաչ­ված երկ­րին։ Քա­ղա­քա­գետ Ա­ՂԱ­ՍԻ Ե­ՆՈ­ՔՅԱ­ՆԻ հետ քա­ղա­քա­կան դի­տան­կյու­նից փոր­ձե­ցինք հաս­կա­նալ ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի տրա­մա­բա­նու­թյու­նը։

-Ին­չու՞ Ադր­բե­ջա­նը ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն սկ­սեց հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան սահ­մա­նին, ըստ այդմ, ագ­րե­սիա ի­րա­կա­նաց­նե­լով մի­ջազ­գայ­նո­րեն ճա­նաչ­ված երկ­րի սահ­ման­նե­րի դեմ։
-Ա­ռայժմ կա­րող ենք միայն են­թադ­րել, բայց կար­ծում եմ, ի­րենք դրա­նով ցան­կա­նում են հաս­կաց­նել, որ կա հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան, ոչ թե ար­ցա­խա-ադր­բե­ջա­նա­կան հա­կա­մար­տու­թյուն։
-Չնա­յած ՊՆ-ն ա­ռայժմ պաշ­տո­նա­պես չի ներ­կա­յաց­նում, թե հայ­կա­կան վե­րահս­կո­ղու­թյան տակ ինչ կարևոր բար­ձունք է հայ­տն­վել, այ­դու­հան­դերձ, ի՞նչ կա­րող է դա նշա­նա­կել մեզ հա­մար։
-Փաստն այն է, որ մենք մեր դիր­քե­րը բա­րե­լա­վել ենք, ին­չը նշա­նա­կում է, որ ու­նենք ա­վե­լի լավ վեր­հաս­կո­ղու­թյուն ռազ­մա­ճա­կա­տի գծի նկատ­մամբ։
-Ին­չու՞ հենց այս պա­հին ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն սան­ձա­զեր­ծեց Ադր­բե­ջա­նը, հաշ­վի առ­նենք նաև այն հան­գա­ման­քը, որ երկ­րի ներ­սում ևս ան­կա­յուն վի­ճակ է։ Ար­դյոք ներ­քին խն­դիր­նե­րից շե­ղե­լու հա­մա՞ր էր նաև այս ա­մե­նը։
-Ի­հար­կե, կա­րող է ներ­քին խն­դիր­նե­րից շե­ղե­լու մի­ջոց էլ է։ Այն հան­րա­հա­վա­քը, ո­րը հա­ջոր­դեց ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րին նաև ներ­քին կու­տակ­ված խն­դիր­նե­րի ար­տա­հայ­տու­թյուն էր, ինչն ա­վե­լի է սր­վել հա­մա­ճա­րա­կի պատ­ճա­ռով։ Դրա­նով պայ­մա­նա­վոր­ված նաև նավ­թի գներն են ան­կում ար­ձա­նագ­րել, ո­րը ևս սրում է Ադր­բե­ջա­նի ներ­քա­ղա­քա­կան ի­րա­վի­ճա­կը։ Նավ­թի գնե­րի ան­կու­մը հան­գեց­նե­լու է մի վի­ճա­կի, որ վեց ա­միս հե­տո Ադր­բե­ջանն այլևս պա­տե­րազմ սկ­սե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն չի ու­նե­նա­լու, ո­րով­հետև ֆի­նան­սա­կան մի­ջոց­ներ չեն լի­նե­լու։ Իսկ թե ին­չու մինչև հի­մա նրանք չէին հար­ձակ­վում, պատ­ճառ­նե­րից մեկն էլ այն է, որ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի օ­րոք Հա­յաս­տա­նի պե­տա­կան ինս­տի­տուտ­ներն ան­շե­ղո­րեն թու­լա­նում էին և կա­րիք չկար խան­գա­րե­լու Փա­շի­նյա­նին։ Իսկ հի­մա Հա­յաս­տա­նի ընդ­դի­մու­թյունն ակ­տի­վա­ցել է և վտանգ կա, որ Փա­շի­նյա­նը կա­րող է կորց­նել իշ­խա­նու­թյու­նը, ըստ այդմ, այդ ինս­տի­տուտ­նե­րի թու­լաց­ման գոր­ծըն­թացն էլ կկանգ­նի։ Դրա հա­մար պետք էր հենց հի­մա սկ­սել պա­տե­րազ­մը, որ հե­տո Փա­շի­նյա­նի հետ բա­նակ­ցու­թյուն­ներ վա­րեն։ Բայց բնա­կա­նա­բար սա միակ գոր­ծո­նը չէ։
-Հետևե­լով այս օ­րե­րի գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րին, ի՞նչ եք կար­ծում, լայ­նա­մասշ­տաբ ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ կլի­նե՞ն։
-Չեմ բա­ցա­ռում լայ­նա­ծա­վալ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը։ Որ­պես­զի կան­խենք այդ զար­գա­ցու­մը, պի­տի վե­րա­դառ­նանք բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի հին օ­րա­կար­գին, մո­նի­տո­րին­գի մե­խա­նիզմ­նե­րի տե­ղադր­մա­նը, որ հս­տակ երևա, թե ով է սահ­մա­նա­խախ­տը։ Ա­սել է՝ բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի սե­ղան վե­րա­դարձ­նել Ժնևի, Սանկտ Պե­տեր­բուր­գի և Վիեն­նա­յի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րը, և դրանք կյան­քի կո­չել։ Սա է զի­նա­դա­դա­րը չխախ­տե­լու ե­րաշ­խի­քը։
-Գն­դա­կը դի­վա­նա­գի­տու­թյա՞ն դաշ­տում է, քա­ղա­քա­կան ճիշտ քայ­լե­րի հեր­թա­կա­նու­թյու՞ն է պետք։
-Կցան­կա­նա­յի, որ ար­դեն գն­դա­կը դի­վա­նա­գի­տու­թյան դաշ­տում լի­ներ։ Բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րը բնա­կա­նա­բար շատ հա­ճախ լի­նում են գաղտ­նի, և հույս ու­նեմ, որ դրանք ար­դեն սկս­վել են։
-Մի­ջազ­գա­յին ար­ձա­գանքն այս ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րին Ձեզ գո­հաց­րե՞ց և ի՞նչ հետևու­թյուն­ներ ա­րե­ցիք։
-Ոչ, չգո­հաց­րեց, այդ ար­ձա­գանքն ա­վե­լի շատ ադր­բե­ջա­նա­մետ էր։ Պատ­ճառն այն է, որ Հա­յաս­տա­նը դա­դա­րել է ա­մե­նօ­րյա աշ­խա­տանք տա­նել մի­ջազ­գա­յին աս­պա­րե­զում։ Ճիշտ է, այս օ­րե­րին շա­տե­րը լծ­վե­ցին ի­րա­կա­նու­թյու­նը դր­սին ներ­կա­յաց­նե­լու գոր­ծին, բայց դա այն ար­դյուն­քը չի կա­րող ա­պա­հո­վել, ինչ ա­մե­նօ­րյա հետևո­ղա­կան աշ­խա­տան­քը մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թյան հետ։ Ի դեպ, այն ինս­տի­տուտ­նե­րը, ո­րոնք ժա­մա­նա­կին ա­մե­նօ­րյա ռե­ժի­մով այդ աշ­խա­տանք­նե­րով էին զբաղ­ված, այժմ ֆեյ­քեր են բու­ծում և ընդ­դի­մա­դիր­նե­րին հայ­հո­յում։
-Այս օ­րե­րին շատ քն­նարկ­վող հար­ցե­րից մեկն էլ այն է, թե պե՞տք է դի­մել ՀԱՊԿ-ին, թե՞ ոչ։ Իսկ ՀԱՊԿ ար­ձա­գան­քից էլ դժ­գո­հու­թյուն կա։
-Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը պի­տի ճիշտ գնա­հա­տեն ի­րա­վի­ճա­կը։ Ե­թե դի­մեն ու ցան­կա­լի ար­ձա­գանք, անհ­րա­ժեշտ ե­րաշ­խիք­ներ չս­տա­նան, ա­վե­լի վատ է, քան ընդ­հան­րա­պես չդի­մե­լը։ Գաղտ­նիք չէ, որ այս ըն­թաց­քում մենք ՀԱՊԿ-ի հետ շատ վատ ենք աշ­խա­տել։ Ըն­դա­մե­նը մի դր­վագ հի­շեց­նեմ. Յու­րի Խա­չա­տու­րո­վին ՀԱՊԿ գլ­խա­վոր քար­տու­ղա­րի պաշ­տո­նից հետ կան­չե­ցինք ու փոր­ձե­ցինք նրա հան­դեպ քրեա­կան գործ հա­րու­ցել։ Սա ոչ կո­ռուպ­ցիա­յի դեմ պայ­քա­րի, ոչ էլ Մար­տի 1-ի բա­ցա­հայտ­ման հա­մա­տեքս­տում չէր, այլ խն­դիր էր դր­ված վար­կա­բե­կել ՀԱՊԿ-ն։ Ե­թե մենք մնում ենք ՀԱՊԿ-ում, իսկ մենք մնում ենք, կար­ծես թե այլ տե­ղից չեն էլ հրա­վի­րում, ու­րեմն այդ կա­ռույ­ցի ամ­րու­թյու­նը մեր շա­հե­րից է բխում։ ՀԱՊԿ-ն թու­լաց­նե­լով, փոր­ձում ենք Ռու­սաս­տա­նին կսմ­թել, բայց ի­րա­կա­նում մենք մեզ ենք վնա­սում։
-Դրա­նո՞վ էր պայ­մա­նա­վոր­ված այն հան­գա­ման­քը, որ ՀԱՊԿ-ը խիստ չե­զոք ար­ձա­գան­քեց՝ չնա­յած ի տար­բե­րու­թյուն Ադր­բե­ջա­նի, Հա­յաս­տանն այդ կա­ռույ­ցի ան­դամ է, և նա է ե­րաշ­խա­վո­րում մեր անվ­տան­գու­թյու­նը։
-Դա խո­սում էր այն մա­սին, որ այս ըն­թաց­քում մենք մեր հա­րա­բե­րու­թյուն­ներն այդ կա­ռույ­ցի հետ փչաց­րել ենք։
-Ռու­սաս­տա­նի ար­ձա­գանքն ինչ­պե՞ս կգ­նա­հա­տեք, կար­ծեք` ու­ղիղ մի­ջամ­տու­թյան ցան­կու­թյուն եր­կար ժա­մա­նակ չկար։
-Կար­ծում եմ, Ռու­սաս­տանն այդ ա­ռա­քե­լու­թյու­նը չս­տանձ­նե­լու այ­լընտ­րանք չու­նի, պար­զա­պես ցան­կա­նում է, որ ի­րեն դրա հա­մար ա­վե­լի շատ խնդ­րեն։ Ռու­սա­կան մա­մու­լում ե­ղած ար­ձա­գանք­ներն էլ էին փաս­տում, որ Ադր­բե­ջանն այդ ուղ­ղու­թյամբ ա­վե­լի լավ է աշ­խա­տում, քան մե­րոնք, քա­նի որ հոդ­ված­նե­րը հիմ­նա­կա­նում ադր­բե­ջա­նա­մետ էին։
-Այս օ­րե­րին հա­ճախ են փոր­ձա­գետ­նե­րը նշում, թե մեծ է հա­վա­նա­կա­նու­թյու­նը, որ Նա­խիջևա­նի ուղ­ղու­թյամբ սադ­րանք ի­րա­կա­նաց­վի։ Դուք դրա հնա­րա­վո­րու­թյու­նը տես­նու՞մ եք, և ի՞նչ վտանգ­ներ կա­րող են լի­նել։
-Ան­շուշտ, այդ սադ­րան­քը եր­բեք չպետք է բա­ցա­ռել, բայց այդ ուղ­ղու­թյան ընդ­գր­կու­մը այս գոր­ծըն­թաց­նե­րի մեջ նշա­նա­կում է Թուր­քիա­յի ու­ղիղ ներգ­րա­վում, ո­րը իր հեր­թին նշա­նա­կում է կոնֆ­լիկ­տի չա­փա­զանց մե­ծա­ցում, մի­ջազ­գայ­նա­ցում։ Սա մի կող­մից զս­պող գոր­ծոն է, բայց պետք չէ բա­ցա­ռել նաև այս ուղ­ղու­թյամբ ան­ցան­կա­լի զար­գա­ցում­նե­րը։ Հատ­կա­պես այն հա­մա­տեքս­տում, որ այս օ­րե­րին Թուր­քիա­յի ներ­սում ևս զար­գա­ցում­ներ ե­ղան։
-Ե­թե ամ­փոփ գնա­հա­տեք այ­սօր­վա ռազ­մա­կան և դի­վա­նա­գի­տա­կան ողջ սպեկտ­րը, ի՞նչ կա­ռանձ­նաց­նեք։
-Ռազ­մա­կան դաշ­տում հա­մոզ­վե­ցինք, որ մեր բա­նա­կը կա­րո­ղա­նում է այս­պի­սի օ­պե­րա­ցիա­նե­րին հուժ­կու պա­տաս­խան տալ, ին­չը, ի­հար­կե, ու­րա­խաց­նում է, բայց տե­սանք նաև, որ Ադր­բե­ջանն ու­նի չա­փա­զանց թանկ, նոր տեխ­նի­կա։ Սա նշա­նա­կում է, որ մեր զի­նու­ժը միշտ պի­տի ար­դիա­կա­նաց­նել, ա­նընդ­հատ վար­ժանք­ներ ի­րա­կա­նաց­նել։ Իսկ այս ըն­թաց­քում ա­վեր­ված դի­վա­նա­գի­տա­կան դաշ­տը պետք է վե­րա­դառ­նա հին սկզ­բունք­նե­րին, ո­րոնք ժա­մա­նա­կին Մինս­կի խումբն ըն­դու­նել էր ու փոր­ձում էր Ա­լիևի հետ բա­նակ­ցել։ ՈՒղ­ղա­կի պի­տի վերջ տալ ան­լր­ջու­թյա­նը, թե լու­ծու­մը պի­տի ըն­դու­նե­լի լի­նի Հա­յաս­տա­նի, Ար­ցա­խի, Ադր­բե­ջա­նի ժո­ղո­վուրդ­նե­րին, դա­դա­րեց­նել ան­հե­թեթ «խա­ղա­ղա­սի­րու­թյու­նը»։ Այս թե­զե­րը բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րից և ընդ­հան­րա­պես ներ­քին օ­րա­կար­գե­րից պի­տի դուրս մղել։ Այդ խա­ղա­սի­րու­թյան մա­սին գու­ցե կա­րե­լի է խո­սել, երբ քա­ղա­քա­կան ո­րո­շում­ներ, անվ­տան­գու­թյան հս­տակ մի­ջո­ցա­ռում­ներ կլի­նեն։ Հի­մա ժո­ղովր­դի մեն­թա­լի­տե­տը փո­խե­լու ոչ միայն անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն չկա, այլև նման կո­չե­րը կա­րող են վնա­սա­կար լի­նել։
-Այս օ­րե­րին նախ­կին ու ներ­կա իշ­խա­նու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի միջև բա­նա­վեճ է սկս­վել, նո­րից ներ­քին «թշ­նա­մի» են փնտ­րում։ Նոր­մա՞լ են այս վի­ճա­կում նման քն­նար­կում­նե­րը։
-Այս­տեղ լուրջ խն­դիր կա։ Ար­ջը յոթ երգ գի­տի, յոթն էլ մեղ­րի մա­սին։ Ցան­կա­ցած ի­րա­վի­ճա­կի վեր­լու­ծու­թյուն իշ­խա­նու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը փոր­ձում են կա­պել ընդ­դի­մու­թյան հետ, մյուս կող­մից էլ միաս­նա­կա­նու­թյան կո­չեր են ա­նում։ Հի­մա թող կողմ­նո­րոշ­վեն՝ ու­զում են միաս­նա­կա՞ն լի­նել, թե՞ միշտ ու ա­մեն ին­չում մե­ղադ­րել ընդ­դի­մու­թյա­նը։ Ի­րենք լուրջ խն­դիր ու­նեն հաս­կա­նա­լու ի­րա­վի­ճա­կը, ո­րով­հետև միաս­նա­կա­նու­թյան կոչն ընդ­դի­մու­թյա­նը ի­րա­կա­նում լռեց­նե­լու կոչ է։ Ընդ­դի­մու­թյու­նը լռի, իսկ ի­րենք անխ­նա նրանց քն­նա­դա­տեն։ Այս­տեղ տրա­մա­բա­նու­թյան խն­դիր էլ կա։
-Ոչ միայն մեր սահ­ման­նե­րին է ար­տա­կարգ վի­ճակ, այլև երկ­րի ներ­սում ևս, որ­տեղ կո­րո­նա­վի­րու­սը չի ցան­կա­նում նա­հան­ջել։ Իշ­խա­նու­թյունն այս ըն­թաց­քում ինչ­պե՞ս հան­րու­թյա­նը ներ­կա­յա­ցավ։
-Այս ըն­թաց­քում իշ­խա­նու­թյու­նը չա­փա­զանց ան­գոր­ծու­նյա էր, չա­փա­զանց վատ մե­նեջ­մենթ ի­րա­կա­նաց­րեց։ Հատ-հատ չեմ ցան­կա­նում նշել, թե ինչ չա­րե­ցին, ին­չը նպաս­տեց վի­րու­սի տա­րած­մա­նը, պար­զա­պես ըն­դգ­ծեմ, որ միայն դի­մակ դնե­լով վի­րու­սի դեմ պայ­քա­րելն ուղ­ղա­կի ան­լուրջ է։ Մեզ մո­տիկ մի սու­պեր­մար­կե­տում (քա­ղա­քա­գե­տը ԱՄՆ-ում է- Ռ.Խ.) վա­ճա­ռո­ղու­հին վա­րակ­վել էր, ե­րեք օր փա­կե­ցին խա­նու­թը և ախ­տա­հա­նե­ցին։ Հա­յաս­տա­նում նման բան չկա։ Ոչ ախ­տա­հան­ման աշ­խա­տանք­ներ են կա­տա­րում, ոչ սո­ցիա­լա­կան օգ­նու­թյունն է պատ­շաճ, որ մար­դիկ տա­նը նս­տեն։ Չկան կա­րան­տի­նա­յին մի­ջո­ցա­ռում­ներ։ Միայն դի­մակ դնե­լով կա­րող է խնդ­րի 7-9 տո­կո­սը լուծ­վել, բա մնա­ցա՞­ծը։ Փո­խա­րենն այս ըն­թացքն իշ­խա­նու­թյու­նը լա­վա­գույնս օգ­տա­գոր­ծեց իր դիր­քերն ամպ­րապն­դե­լու հա­մար։ Անց­կաց­րեց սար­սա­փե­լի օ­րենք­ներ, ո­րոնք այլ պայ­ման­նե­րում լուրջ հա­սա­րա­կա­կան հու­զում­ներ կա­ռա­ջաց­նեին։ Վեր­ջին 15-20 տա­րի­նե­րի հա­մե­մատ այ­սօր հա­սա­րա­կու­թյունն ա­մե­նաաղ­քատ վի­ճա­կում է, ո­րով­հետև չեն աշ­խա­տում։ ՈՒ այս պայ­ման­նե­րում գույ­քա­հարկ ա­վե­լաց­նե­լը պար­զա­պես ան­մարդ­կա­յին քայլ է։ Ար­տա­կարգ դրու­թյան եր­կա­րաձ­գումն էլ ա­նի­մաստ է, ո­րով­հետև դա չի աշ­խա­տում։ Դա միայն քա­ղա­քա­կան մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի, հա­վաք­նե­րի ա­զա­տու­թյու­նը կան­խե­լու հա­մար է։ Քա­նի որ իշ­խա­նու­թյան դիր­քե­րը ե­րե­րուն են, Փա­շի­նյա­նը դեռ եր­կար կպա­հի ար­տա­կարգ դրու­թյու­նը։
Ի դեպ, այս օ­րե­րին խոր­հր­դա­րանն ըն­դու­նեց մի օ­րենք, ո­րով պատ­գա­մա­վոր­նե­րը կա­րող են տնից քվեար­կել։ Ստաց­վում է, որ ԱԺ-ն դառ­նում է կնոպ­կա սեղ­մող­նե­րի բազ­մու­թյուն և կարևոր չէ դահ­լի­ճից են սեղ­մում, թե տա­նից։ Մո­ռա­ցել են, որ խոր­հր­դա­րա­նի ա­մե­նա­կարևոր գոր­ծա­ռույ­թը բա­նա­վե­ճերն են, քն­նար­կում­նե­րը։


Զրույ­ցը՝ Ռու­զան ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱ­ՆԻ

Դիտվել է՝ 10488

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ