Մանրամասն որոնում (արխիվ)
18.07.2024
 
ԱՄՆ-ի նախագահ Ջո Բայդենը հայտարարել է, որ դուրս կգա նախագահական ընտրապայքարից, եթե բժիշկները պարզեն, որ ինքն առողջական խնդիրներ ունի։ «Անկեղծ ասած, ես կարծում եմ, որ միակ բանը, որ տարիքը բերում է, իմաստությունն է»,- հավելել է Բայդենը։ Ավելի վաղ նա ասել էր, որ կհրաժարվի նախընտրական մրցապայքարից միայն այն դեպքում, եթե Աստված իրեն ասի դա անել։               
 
Նորություններ » Նա­խիջևա­նի հետ ես կապ­ված եմ պոր­տա­լա­րով

Նա­խիջևա­նի հետ ես կապ­ված եմ պոր­տա­լա­րով

Նա­խիջևա­նի հետ ես կապ­ված եմ պոր­տա­լա­րով
17.01.2020 | 01:10

Զրու­ցում են գրող, հրա­պա­րա­կա­խոս ԴԱՎԻԹ ՄԿՐ ՍԱՐԳ­ՍՅԱ­ՆԸ և հա­յա­գետ, Հա­յաս­տա­նի մշա­կույ­թի վաս­տա­կա­վոր գոր­ծիչ, ՀՀ նա­խա­գա­հի 2011 թ. մր­ցա­նա­կի դափ­նե­կիր ԱՐ­ԳԱՄ ԱՅՎԱ­ԶՅԱ­ՆԸ:

ԴԱ­ՎԻԹ ՄԿՐ ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ- Պա­րոն Այ­վա­զյան, Ձեր գի­տա­կան ամ­բողջ գոր­ծու­նեու­թյու­նը հիմ­նա­կա­նում խար­սխ­ված է նա­խիջևա­նյան խն­դիր­նե­րի վրա և, ե­թե փոր­ձեմ հա­մա­պար­փակ գնա­հա­տա­կան տալ, ա­պա Նա­խիջևա­նի պատ­մամ­շա­կու­թա­յին ժա­ռան­գու­թյան մա­սին տե­ղե­կատ­վու­թյան գո­յու­թյան հա­մար մենք պար­տա­կան ենք գլ­խա­վո­րա­պես Ձեզ: Անհ­նար է պատ­կե­րաց­նել այդ տա­րա­ծաշր­ջա­նի պատ­մամ­շա­կու­թա­յին նկա­րա­գիրն ա­ռանց Ձեր ծան­րակ­շիռ ներ­դր­ման: Ցա­վոք, հա­յոց հի­նա­վուրց Նա­խիջևանն այ­սօր աս­պա­տակ­ված է պան­թուր­քա­կան ար­շա­վան­քի մո­լե­ռանդ ջա­հա­կիր­նե­րի կող­մից և մեզ հա­մար վե­րած­վել է լու­սան­կար­չա­կան ու գի­տա­հե­տա­զո­տա­կան տե­սա­կան հի­շո­ղու­թյան: Ի՞նչն է Ձեզ կա­պել Նա­խիջևա­նի հետ ու գի­տա­կան ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­նե­րի անս­պառ ուժ նե­րար­կել, և ար­դյոք հնա­րա­վո՞ր է գո­նե հիմ­նա­կա­նում թե­ման սպառ­ված հա­մա­րել:
ԱՐ­ԳԱՄ ԱՅ­ՎԱ­ԶՅԱՆ -Նախ պի­տի փաս­տեմ, որ այ­սօ­րի­նակ հար­ցե­րին ան­ցած տաս­նա­մյակ­նե­րում անդ­րա­դար­ձել եմ բազ­մա­թիվ հար­ցազ­րույց­նե­րում, ինչ­պես նաև 2007-ին հրա­տա­րակ­ված «Նա­խիջևան գրա­կան էս­սե­ներ, հե­տա­զոտ­ման ու­ղեգ­րու­թյուն­ներ» ստ­վա­րա­ծա­վալ (800 էջ) հա­տո­րում։ Նախ պա­տաս­խա­նեմ վեր­ջին հար­ցադր­մանդ. Նա­խիջևա­նի ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­նե­րը այս պա­հի դրու­թյամբ ամ­բող­ջա­կան չեն և չէին կա­րող լի­նել, ո­րով­հետև այն, ինչ հա­ջող­վել է կա­տա­րել այդ ուղ­ղու­թյամբ խոր­հր­դա­յին, այս­պես կոչ­ված, ժո­ղո­վուրդ­նե­րի բա­րե­կա­մու­թյան պայ­ման­նե­րում, ար­վել է մեծ ար­գելք­ներ և բար­դու­թյուն­ներ հաղ­թա­հա­րե­լով և հե­ռու է ամ­բող­ջա­կան լի­նե­լուց, քան­զի նա­խիջևա­նյան պատ­մա­կան ի­րա­կա­նու­թյունն անս­պառ է, իսկ մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գու­թյու­նը` վիթ­խա­րի: Նա­խիջևա­նի հետ ես կապ­ված եմ պոր­տա­լա­րով, այն­տեղ իմ ար­մատ­ներն են, ո­րոնք, հու­սամ, շի­վեր կտան մի օր և կվե­րըն­ձյուղ­վեն։
Ես ծն­վել եմ Նա­խիջևա­նի պատ­մա­կան Շա­հա­պոնք գա­վա­ռա­մա­սի Ա­րինջ գյու­ղում՝ 72,5 տա­րի ա­ռաջ։ Այն­պես որ այն­քան էլ ե­րի­տա­սարդ չեմ։ Չնա­յած, իմ օ­րի­նա­կով կա­րող եմ փաս­տել, որ մար­դը մարմ­նով է ծե­րա­նում և ոչ թե հո­գով, ե­թե նպա­տակ­ներ ու­նի իր առջև, ինք­նա­հանձ­նա­րա­րա­կան­ներ, իսկ այս պա­րա­գա­յում՝ գերն­պա­տակ։ Դա, ար­դարև, այդ­պես է։ Իմ ծնն­դա­վայ­րը զուտ հա­յաբ­նակ էր և գտն­վում էր Նա­խիջևան-Սի­սիան մայ­րու­ղուց ըն­դա­մե­նը 2 կմ հե­ռա­վո­րու­թյան վրա։ Թաղ­ված էր հնար­մատ ու հրա­շա­լի խա­ղո­ղի այ­գի­նե­րի մեջ: Բնակ­չու­թյու­նը 140-150 տուն էր։ Ա­րին­ջի հրա­շա­լի խա­ղողն ու գի­նին մեծ հռ­չակ էին վա­յե­լում ոչ միայն մեր տա­րած­քում, այև ամ­բողջ Զան­գե­զու­րում։ Դա մաս­նա­վո­րա­պես կհի­շեն տա­րեց զան­գե­զուր­ցի­նե­րը։ Քան­զի վեր­ջին­նե­րիս զգա­լի մա­սն ա­մեն տա­րի մեր գյու­ղի գի­նին էր գնում։ Մեր գյու­ղա­ցի­նե­րից յու­րա­քան­չյուրն ա­մեն տա­րի թո­րում էր 3-4 հա­զար լիտր գի­նի, 300-500 լիտր խա­ղո­ղի օ­ղի։ 1960-70-ա­կան թվա­կան­նե­րին մեր գյու­ղի խա­ղողն ու գի­նին մի­ջազ­գա­յին մի քա­նի ցու­ցա­հան­դես­նե­րում ար­ժա­նա­ցել են ա­ռաջ­նա­կարգ տե­ղե­րի ու պարգևնե­րի։ Միով բա­նիվ, ճիշտ և ճիշտ պատ­մա­հայր Մով­սես Խո­րե­նա­ցու ա­սած Գի­նե­վետ Գողթն գա­վա­ռի գի­նե­վետ բնա­կա­վայր, ո­րը, թերևս, Գող­թան գա­վա­ռից հե­ռու էր 60-70 կի­լո­մետր։ Իսկ գի­նու և օ­ղու այս­պի­սի ա­ռա­տու­թյու­նը բնակ­չու­թյա­նը, ո­րը օգ­տա­գոր­ծում էր միշտ և չա­փա­վոր, ինք­նին ու­րա­խու­թյուն ու կեն­սախն­դու­թյուն էր հա­ղոր­դում։
Հայրս ծա­ռա­յող էր՝ վի­ճա­կա­գիր, մայրս՝ շար­քա­յին կոլ­տն­տե­սու­հի։ Ցա­վոք, մի քա­նի տա­րի ա­ռաջ եր­կուսն էլ հրա­ժեշտ տվե­ցին երկ­րա­յին կյան­քին: Բազ­մա­զա­վակ ըն­տա­նիք էինք՝ ե­րեք եղ­բայր և ե­րեք քույր։ Ես ե­րե­խա­նե­րի ա­վագն եմ։ Հայրս շրջ­կենտ­րո­նի վի­ճա­կագ­րա­կան վար­չու­թյու­նում էր աշ­խա­տում և Շահ­բուզ շրջ­կենտ­րո­նում գտն­վող աշ­խա­տա­վայ­րը հաս­նե­լու հա­մար ա­մեն օր քայ­լե­լով անց­նում էր չորս կի­լո­մետր տա­րա­ծու­թյուն։ Աշ­նան ու ձմ­ռան ա­միս­նե­րի ե­րե­կո­նե­րին հայրս բո­լո­րիս, այդ թվում նաև պա­պիս ու տա­տիս հա­մար, հա­ճա­խա­կի բարձ­րա­ձայն հատ­ված­ներ էր կար­դում Խո­րե­նա­ցու, Բու­զան­դի պատ­մու­թյուն­նե­րից, նաև հայ­կա­կան ժո­ղովր­դա­կան հե­քիաթ­ներ։ Տա­նը ու­նեինք բա­վա­կա­նին հա­րուստ գրա­դա­րան, ո­րը հայրս հարս­տաց­նում էր նո­րա­նոր գր­քե­րով Երևան կամ Նա­խիջևան ա­մեն մի այ­ցե­լու­թյու­նից հե­տո։ Ան­կեղծ ա­սած, այն ժա­մա­նակ շատ բան չէի հաս­կա­նում Խո­րե­նա­ցու, Բու­զան­դի, Կո­րյու­նի և մեր մյուս մա­տե­նա­գիր­նե­րի եր­կե­րից։ Պապս և հայրս այդ ըն­թեր­ցում­նե­րի ըն­թաց­քում եր­բեմն վի­ճա­բա­նում էին այդ պատ­մու­թյուն­նե­րի հա­ղոր­դած ա­ռան­ձին տե­ղե­կու­թյուն­նե­րի վե­րա­բե­րյալ։ Դրանք յու­րա­տե­սակ բա­նա­վե­ճեր էին, ո­րոնք ու­ղեկց­վում էին պատ­մա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի հան­պատ­րաս­տի քն­նար­կում-պար­զա­բա­նում­նե­րով։
Դպ­րոց հա­ճա­խել եմ վեց տա­րե­կա­նից՝ 1953 թվա­կա­նին: Այն տա­րի­նե­րին դա ան­թույ­լատ­րե­լի էր։ Հի­շում եմ, որ մեկ շա­բաթ շա­րու­նակ ա­մեն օր ու­սու­ցի­չը հենց ա­ռա­ջին ժա­մից ինձ հե­ռաց­նում էր դա­սա­րա­նից և տուն ու­ղար­կում։ Մի օր էլ ա­սաց, որ շատ պն­դե­րես եմ և ստիպ­ված են օ­րեն­քը խախ­տել՝ չս­պա­սե­լով յոթ տա­րե­կանս լրա­նա­լուն ինձ ըն­դու­նել դպ­րոց։ Սո­վո­րել եմ լավ, ա­ռա­ջա­դեմ ա­շա­կերտ էի։ 6-7-րդ դա­սա­րա­նից ար­դեն հա­յե­րեն և ադր­բե­ջա­նե­րեն թղ­թակ­ցու­թյուն­ներ եմ ու­ղար­կել թեր­թե­րին։ Որ­քան էլ տա­րօ­րի­նակ թվա, իմ ա­ռա­ջին թղ­թակ­ցու­թյու­նը տպագր­վել է 1961 թ. ապ­րի­լին՝ Նա­խիջևա­նի մար­զա­յին ադր­բե­ջա­նե­րեն «Արևել­քի դուռ» թեր­թում։ Ի մի­ջի այ­լոց, ադր­բե­ջա­նե­րեն սո­վո­րել եմ ինք­նու­րույն, ո­րը հե­տա­գա­յում շատ օգ­տա­կար ե­ղավ ինձ հա­մար։ Հա­յե­րեն ա­ռա­ջին թղ­թակ­ցու­թյունս տպագր­վել է Բաք­վի «Կո­մու­նիստ» թեր­թի 1961 թ. հու­լի­սի 1-ի հա­մա­րում։ Այն­պես որ, մինչև դպ­րոցն ա­վար­տելս, ակ­տի­վո­րեն թղ­թակ­ցել եմ վե­րոն­շյալ մա­մու­լին, Նա­խիջևա­նի և Բաք­վի ռա­դիո­յի հա­յե­րեն ռա­դիո­հա­ղոր­դում­նե­րին, ո­րի հա­մար ստա­նում էի բա­վա­կա­նա­չափ հո­նո­րար։ Միով բա­նիվ, լրագ­րո­ղի մաս­նա­գի­տու­թյու­նը դպ­րո­ցա­կան տա­րի­նե­րի հաս­տա­տուն և հիմ­նա­վոր ե­րա­զանքս էր:
Միջ­նա­կարգ դպ­րո­ցում մենք օ­տար լեզ­վի դա­սըն­թաց չու­նեինք ու, թեև 1964 թ. Երևա­նի պետ­հա­մալ­սա­րա­նի ժուռ­նա­լիս­տի­կա­յի բաժ­նի ըն­դու­նե­լու­թյան քն­նու­թյուն­նե­րը՝ հա­յոց լե­զու և գրա­կա­նու­թյուն գրա­վոր ու բա­նա­վոր, պատ­մու­թյուն ա­ռար­կա­նե­րից հանձ­նե­ցի բարձր գնա­հա­տա­կան­նե­րով, սա­կայն իմ ընտ­րած մաս­նա­գի­տու­թյան հա­մար պար­տա­դիր հա­մար­վող օ­տար լեզ­վի քն­նու­թյա­նը ձա­խող­վե­ցի։ Իմ թա­խան­ձանք­նե­րը քն­նող դա­սա­խո­սին մնա­ցին ան­պա­տաս­խան։ Այդ ժա­մա­նակ, ան­շուշտ, ան­չափ զայ­րա­ցած ու հիաս­թափ­ված էի, սա­կայն, ինչ­պես ա­սում են, ճա­կա­տա­գի­րը մի դուռ փա­կեց, բայց մեկ ու­րի­շը բա­ցեց. մի քա­նի տա­րի հե­տո, երբ սկ­սե­ցի զբաղ­վել Նա­խիջևա­նով, ե­րախ­տա­գի­տու­թյամբ հի­շե­ցի ինձ չըն­դա­ռա­ջած և մեր­ժած դա­սա­խո­սին։ Այ­լա­պես, ե­թե նա բա­վա­րա­րեր խնդ­րանքս, ա­պա հաս­տա­տա­պես կըն­դուն­վեի բուհ և քիչ հա­վա­նա­կան է, որ հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նե­նա­յի ամ­բող­ջո­վին նվիր­վե­լու Նա­խիջևա­նի ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­նե­րին: Ինչևէ, 1964 թվա­կա­նից միայ­նակ հայ­տն­վե­ցի Երևա­նում և մշ­տա­կան բնա­կու­թյուն հաս­տա­տե­ցի: Ծնող­ներս ա­մե­նա­վեր­ջին­նե­րից էին, որ հե­ռա­ցան մեր պա­պե­նա­կան բնօր­րա­նից: Դա 1983 թվա­կա­նին էր: Նրանք տե­ղա­փոխ­վե­ցին Մա­սի­սի շր­ջա­նի ներ­կա­յիս Նո­րա­բաց գյու­ղը: Իսկ ես, զին­ծա­ռա­յու­թյու­նից հե­տո, հե­ռա­կա կար­գով ա­վար­տե­ցի Խ. Ա­բո­վյա­նի ան­վան ման­կա­վար­ժա­կան ինս­տի­տու­տի մշա­կույ­թի ֆա­կուլ­տե­տը։
Դ. Մ. Ս. -Ան­կեղծ ա­սած, խոր­հր­դա­յին տա­րի­նե­րին, երբ հնա­րա­վո­րու­թյուն կար Նա­խիջևա­նի տա­րած­քով Մեղ­րի գնա­լու, ո­րը գե­րա­դա­սե­լի էր, ո­րով­հետև ա­մե­նա­կարճ ճա­նա­պարհն էր, ես մի քա­նի ան­գամ փոր­ձել եմ մուտք գոր­ծել Ա­գու­լիս և իմ աչ­քով տես­նել նա­յոց մշա­կու­թա­յին այդ հզոր կենտ­րո­նը, սա­կայն ա­մեն ան­գամ ի հայտ են ե­կել ար­գելք­ներ տա­րա­տե­սակ ան­ձանց և ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի կող­մից: Այն տպա­վո­րու­թյունն ու­նեմ, թե Թու­րա­նի մեծ ե­րա­զան­քի ար­շա­վի կարևո­րա­գույն կենտ­րոն էր ըն­կալ­վում այն պան­թուր­քա­կան գի­շա­տիչ­նե­րի կող­մից: Եվ տպա­վո­րու­թյունս այն­պի­սին է, թե որ­քան ան­տես­ված է ե­ղել և է ներ­կա­յումս Նա­խիջևանն ու նա­խիջևա­նյան հիմ­նախն­դի­րը հայ­կա­կան կող­մից, ա­վե­լի քան մեծ հե­տաք­րք­րու­թյուն են ցու­ցա­բե­րում այդ ուղ­ղու­թյամբ թուրք- ա­զե­րիա­կան ու­ժե­րը:
Ա. Ա. -Նա­խիջևա­նով իմ զբաղ­վե­լը երևի թե և՛ ներ­քուստ, և՛ ի վե­րուստ էր նա­խա­տես­ված։ Այ­լա­պես, ա­վե­լի ճիշտ, հաս­տա­տա­պես ի վի­ճա­կի չէի լի­նի հաղ­թա­հա­րե­լու բազ­մա­տե­սակ ու բազ­մա­զան բնա­կան և ա­վե­լի շատ ար­հես­տա­կա­նո­րեն ստեղծ­ված դժ­վա­րու­թյուն­ներն ու ար­գելք­նե­րը։ 1965-1987 թթ. ըն­կած ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում, երբ ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­ներ կա­տա­րե­լու նպա­տա­կով ա­նընդ­մեջ մեկ­նում էի Նա­խիջևան, լե­ցուն էի մի ա­ռանձ­նա­կի ե­ռան­դով և ան­կա­սե­լի մղու­մով ու ցան­կու­թյամբ։ Թեև 1988 թ. հայտ­նի ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րից հե­տո, ա­ռայ­սօր, այլևս հնա­րա­վոր չէ Նա­խիջևան մեկ­նե­լը, սա­կայն նույն ե­ռանդն ու ցան­կու­թյու­նը, բա­րե­բախ­տա­բար, պահ­պան­վել են։ Խոս­տո­վա­նեմ, որ մինչև հի­մա էլ ի­րա­պես չեմ հաս­կա­նում, թե դա ինչ մղում ու ձգ­տում էր և է, քան­զի Նա­խիջևա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի՝ տե­ղա­կան գյուղ­խոր­հուրդ­նե­րի, անվ­տան­գու­թյան մար­մին­նե­րի, ոս­տի­կա­նու­թյան, շար­քա­յին քա­ղա­քա­ցի­նե­րի կող­մից բազ­միցս են­թարկ­վել եմ զա­նա­զան բռ­նու­թյուն­նե­րի, ձեր­բա­կա­լում­նե­րի և այլն և այլն։ Այդ խո­չըն­դոտ­նե­րի ու ա­րարք­նե­րի ո­րոշ դր­վագ­ներ հի­շա­տակ­ված են իմ վե­րոն­շյալ «Նա­խիջևան. գրա­կան էս­սե­ներ, հե­տա­զոտ­ման ուղ­ղեգ­րու­թյուն­ներ» գր­քում։ Մեկ ան­գամ այդ դժ­վա­րու­թյուն­նե­րի մա­սին նշել եմ և ու­զում եմ այս­տեղ ևս ա­սել, որ Նա­խիջևա­նի տա­րած­քում հա­մա­րյա թե գոր­ծել եմ հե­տա­խույ­զին բնո­րոշ հատ­կա­նիշ­նե­րով։ Եվ ա­սա­ծիս մեջ չկա չա­փա­զան­ցու­թյան ոչ մի նշույլ։
Ցան­կա­նում եմ ըն­դգ­ծել, որ այդ տա­րի­նե­րի դժ­վա­րին աշ­խա­տանք­նե­րիս ըն­թաց­քում ապ­րել եմ եր­ջան­կու­թյան բա­զում պա­հեր։ Հատ­կա­պես սկզբ­նա­կան շր­ջա­նում, երբ Ազ­գա­յին գրա­դա­րա­նում և Մաշ­տո­ցյան Մա­տե­նա­դա­րա­նում, պատ­կե­րա­վոր ա­սած, գի­շեր-ցե­րեկ, ու­սում­նա­սի­րում էի բազ­մաբ­նույթ գրա­կա­նու­թյան, մա­մու­լի բազ­մա­հա­զար է­ջեր և հան­դի­պում գրա­ռում­ներ Նա­խիջևա­նին ու նրա բնա­կա­վայ­րե­րին վե­րա­բե­րող դար­ձյալ բազ­մաբ­նույթ հի­շա­տա­կում­նե­րի։ Այդ եր­ջա­նիկ պա­հե­րը կա­տա­րյալ էին դառ­նում, երբ գրա­կա­նու­թյան մեջ ար­ձա­նագր­ված այս կամ այն հու­շար­ձանն ու վի­մա­գի­րը, բե­կոր­նե­րը հայտ­նա­բե­րում էի տե­ղում։ Գերհ­զոր և ա­ռա­վել քան եր­ջա­նիկ էի, երբ ար­ձա­նագ­րում, չա­փագ­րում ու լու­սան­կա­րում էի գրա­վոր աղ­բյուր­նե­րում չնշ­ված ու չհի­շա­տակ­ված մեծ ու փոքր հու­շար­ձան­ներն ու մա­սունք­նե­րը։ Այդ պա­հե­րին, ինչ­պես ա­սում են, աշ­խարհն իմն էր, քան­զի հա­յա­գի­տու­թյու­նը հարս­տաց­վում էր նո­րա­հայտ գան­ձե­րով ու ի­րե­ղեն ա­պա­ցույց­նե­րով։ Իսկ այդ­պի­սիք, ի­րոք, հա­զա­րա­վոր­ներն էին՝ անվ­նաս ու ա­վեր­ված, խոշ­տանգ­ված ու եղծ­ված, լու­ռու­մունջ, խո­սուն, օգ­նու­թյուն ա­ղեր­սող, պա­հա­պան ձեռ­քի ու խնամ­քի կա­րոտ… Եր­ջան­կու­թյունս բազ­մա­պատկ­վում էր, երբ հա­ջո­ղաց­նում էի փաս­տագ­րածս նյու­թե­րը բա­րե­հա­ջող անվ­նաս դուրս բե­րել Նա­խիջևա­նի տա­րած­քից և ինձ հա­մար ա­մեն ին­չից թանկ գնա­հատ­վող այդ նյու­թե­րը տուն հասց­նել։ Այդ ժա­մա­նակ ի­րա­պես գե­րեր­ջա­նիկ էի, որ այդ նյու­թե­րը, ո­րոնք, ինչ­պես նշե­ցի, օր առ օր, ա­միս առ ա­միս և տա­րեց­տա­րի հա­վաք­վե­լով տաս­նյակ հա­զար­ներ կդառ­նան և, ի­րոք, դրանք հրա­տա­րակ­վե­լով հարս­տաց­րին Նա­խիջևա­նի վե­րա­բե­րյալ գիր ու գրա­կա­նու­թյունն ու մեր ու­նե­ցած գի­տե­լիք­նե­րը և այ­սօր էլ ճա­նա­պարհ են բռ­նել դե­պի ա­պա­գա սե­րունդ­նե­րը։
Դ.Մ.Ս. -Այդ եր­կա­րա­մյա և վտան­գա­վոր, ես կա­սեի, հա­ճախ կյան­քին սպառ­նա­ցող գոր­ծու­նեու­թյան ըն­թաց­քում պե­տա­կան որևէ ա­ջակ­ցու­թյուն ստա­ցե՞լ եք: Հս­տա­կեց­նեմ` բա­րո­յա­կան, թե նյու­թա­կան ա­ռու­մով։
Ա. Ա. -Հար­ցին պա­տաս­խա­նեմ ըն­դա­մե­նը մեկ բա­ռով՝ ոչ։ Չեմ ու­նե­ցել ոչ մե­կը և ոչ էլ մյու­սը։ Այդ ա­մե­նը սկ­սել ու շա­րու­նա­կել եմ ինք­նու­րույն, ա­ռանց որևէ մե­կի ուղ­ղորդ­ման կամ հանձ­նա­րա­րու­թյան։ Իմ ստա­ցած աշ­խա­տա­վար­ձը, մա­մու­լի և ա­ռան­ձին գր­քե­րի հրա­տա­րա­կու­թյու­նից, հե­ռուս­տա­տե­սու­թյան ու ռա­դիո­յի հա­ղոր­դում­նե­րից ստա­ցած հո­նո­րար­ներս գրե­թե ամ­բող­ջու­թյամբ ծա­ռա­յեց­րել եմ այդ աշ­խա­տանք­ներն ի­րա­կա­նաց­նե­լու նպա­տա­կին՝ քիչ թե շատ անհ­րա­ժեշտ ու բա­վա­րար մի­ջոց­ներ ու­նե­նա­լուն (նա­խիջևա­նյան եր­թու­ղի­նե­րի, տրանս­պոր­տա­յին մի­ջոց­նե­րի վճա­րում­ներ, մե­ծա­քա­նակ լու­սան­կար­չա­կան ժա­պա­վեն­ներ ու ֆո­տոթղ­թեր, սլայդ­ներ, ֆո­տո­սար­քեր գնե­լու և այլն)։
1979 թ., երբ աշ­խա­տում էի ՀՍՍՀ Մի­նիս­տր­նե­րի խոր­հր­դին ա­ռըն­թեր պատ­մու­թյան և մշա­կույ­թի գլ­խա­վոր վար­չու­թյու­նում որ­պես ա­վագ տե­սուչ, ա­պա հու­շար­ձան­նե­րի պահ­պա­նու­թյան, այ­նու­հետև աղ­բյու­րա­գի­տու­թյան և հրա­տա­րակ­չա­կան աշ­խա­տանք­նե­րի բաժ­նի վա­րիչ, Նա­խիջևան և Ա­գու­լիս մեկ­նե­լու հա­մար մի քա­նի ան­գամ ստա­ցել եմ 2-3 օր­վա գոր­ծուղ­ման գու­մար­ներ։ Տե­ղին է նշել նաև իմ ման­կա­վարժ տիկ­նոջ բա­րեն­պաստ դե­րա­կա­տա­րու­թյան մա­սին. նրա ծով համ­բե­րու­թյունն ու հան­դուր­ժո­ղա­կա­նու­թյու­նը, ըն­տա­նե­կան խն­դիր­նե­րի, ե­րե­խա­նե­րի բազ­մա­թիվ հոգ­սերն իր ու­սե­րին կրե­լու և իմ նա­խիջևա­նյան զր­կանք­նե­րի ար­ժեքն ու գի­նը ի­րա­պես հաս­կա­նա­լու ու բա­րո­յա­պես ա­ջակ­ցե­լու ի­րո­ղու­թյու­նը։ Այս մա­սին ա­ռա­ջին ան­գամ չէ, որ գրել-խոս­տո­վա­նել եմ։ Ե­թե չու­նե­նա­յի ըն­տա­նե­կան ա­ջակ­ցու­թյուն և ըմ­բռ­նում, ա­պա հաս­տա­տա­պես չէի կա­րո­ղա­նա իմ այս ա­ռա­քե­լու­թյունն ի­րա­կա­նաց­նել։ Հա­մոզ­ված եմ, որ դու ևս հաս­տա­տա­պես հա­մա­միտ ես, որ նման ա­ջակ­ցու­թյան և ըմբ­ռն­ման բա­ցա­կա­յու­թյան պայ­ման­նե­րում ու պատ­ճա­ռով թե ան­ցյա­լում, թե այ­սօր, հա­րյու­րա­վոր ար­վես­տա­գետ­ներ, գրող­ներ և, գիտ­նա­կան­ներ, առ­հա­սա­րակ, մտա­վոր աշ­խա­տան­քով զբաղ­ված տա­ղանդ­ներ ի վի­ճա­կի չեն ե­ղել ի­րենց ողջ ու­նա­կու­թյուն­նե­րով և հնա­րա­վո­րու­թյամբ գոր­ծե­լու։ Այն­պես որ, այդ տե­սա­կե­տից ես այն եր­ջա­նիկ­նե­րի շար­քում եմ, ո­րոնց կա­նայք թև ու թի­կունք են նրանց։
Նշեմ, որ դժ­վա­րու­թյուն­նե­րի դի­մա­կա­յել եմ ոչ միայն հի­շա­տա­կածս ճա­կա­տում: Խո­չըն­դոտ­նե­րի հա­ճախ հան­դի­պել եմ նաև գր­քե­րիս հրա­տա­րակ­ման գոր­ծում: Օ­րի­նակ, 1981 թ., երբ հրա­տա­րա­կում էի «Памятники армянской архитектуры Нахи­че­ванской АССР» աշ­խա­տու­թյունս, և «Հա­յաս­տան» հրա­տա­րակ­չու­թյան տնօ­րի­նու­թյու­նը խո­չըն­դոտ­ներ էր ստեղ­ծում, ինձ մե­ծա­պես օգ­նեց, կամ, ա­վե­լի ճիշտ, ուղ­ղա­կի ան­բե­կա­նե­լի հանձ­նա­րա­րու­թյուն տվեց ՀՍՍՀ Մի­նիս­տր­նե­րի խոր­հր­դի նա­խա­գա­հի ա­ռա­ջին տե­ղա­կալ Ա­լեք­սան Կի­րա­կո­սյա­նը, ո­րի հետ հե­տա­գա­յում՝ 1987-88 թթ., երբ նա գլ­խա­վո­րում էր Հու­շար­ձան­նե­րի պահ­պա­նու­թյան գլ­խա­վոր վար­չու­թյու­նը, որ­տեղ ես աշ­խա­տում էի որ­պես բաժ­նի վա­րիչ, հա­մա­տեղ քն­նար­կել և մա­սամբ ի­րա­կա­նաց­րել ենք մի շարք ծրագ­րեր, զրու­ցել-խոր­հել ազ­գա­յին-մշա­կու­թա­յին բազ­մա­թիվ հիմ­նախն­դիր­նե­րի, օ­րըս­տօ­րե թափ առ­նող ար­ցա­խյան շարժ­ման և այլ հար­ցե­րի շուրջ։
Ա­կա­դե­միա­յի «Պատ­մա­բա­նա­սի­րա­կան հան­դե­սում» 1971 թ., իմ ա­ռա­ջին գի­տա­կան հոդ­վա­ծի հրա­տա­րա­կու­մից հե­տո, ինձ մաս­նա­գի­տա­կան մի շարք ուղ­ղու­թյուն­ներ է տվել, խոր­հուրդ­նե­րով մշ­տա­պես և ան­շա­հախ­նդ­րո­րեն օգ­նել, իմ գր­քե­րը խմ­բագ­րել է մի հիա­նա­լի անձ­նա­վո­րու­թյուն՝ ՀՀ ԳԱԱ թղ­թա­կից ան­դամ Մու­րադ Հաս­րա­թյա­նը, ո­րը ճար­տա­րա­պե­տու­թյան գծով ե­ղել ու մնում է իմ շատ սի­րե­լի և հար­գար­ժան ու­սու­ցի­չը։
Դ. Մ. Ս. -Ե­թե հի­շո­ղու­թյունս չի դա­վա­ճա­նում, Ձեր գր­քե­րից մե­կի գրա­խո­սա­կանն եմ կար­դա­ցել Հաս­րա­թյա­նի հե­ղի­նա­կու­թյամբ, որ­տեղ նա շատ բարձր է գնա­հա­տել հատ­կա­պես Նա­խիջևա­նի թե­մա­յով ձեր գոր­ծու­նեու­թյու­նը:
Ա. Ա. -Ա­յո, նա մշ­տա­պես՝ մաս­նա­գի­տա­կան իր ա­մե­նա­տես աչ­քով, հետևել և մինչև հի­մա էլ քա­ջա­լե­րում է իմ հրա­պա­րա­կում­նե­րը, ար­ձա­նագ­րել է, որ «Մաս­նա­գետ­ներն ու ըն­թեր­ցող հա­սա­րա­կայ­նու­թյու­նը Ա. Այ­վա­զա­նին են պար­տա­կան Նա­խիջևա­նի տա­րած­քում կան­գուն հայ­կա­կան բեր­դե­րի, ե­կե­ղե­ցի­նեե­րի, խաչ­քա­րե­րի, գր­չու­թյան կենտ­րոն­նե­րի հե­տա­զոտ­ման և նյու­թե­րի հրա­պա­րակ­ման հա­մար: Սկզ­բում գի­տա­կան ամ­սագ­րե­րում ա­ռան­ձին հոդ­ված­նե­րով, ա­պա գր­քե­րով Ա. Այ­վա­զյա­նը մեզ ծա­նո­թացրց հայ ար­վես­տի, ճար­տա­րա­պե­տու­թյան մի ինք­նա­տիպ ու խիստ հե­տաք­րք­րա­կան դպ­րո­ցի նվա­ճում­նե­րին՝ փաս­տո­րեն վե­րաց­նե­լով մեր մշա­կույ­թի պատ­մու­թյան մեջ մի «սպի­տակ բիծ» (1986):

Լուսանկարներ

. .
Դիտվել է՝ 3939

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Կրեմլը, թոթափելով ուկրաինական բեռը, վերանայելու է հետխորհրդային տարածաշրջաններում իր քաղաքականությունը

Կրեմլը, թոթափելով ուկրաինական բեռը, վերանայելու է հետխորհրդային տարածաշրջաններում իր քաղաքականությունը

ԱՄՆ-ի նախագահի թեկնածու հանրապետական Թրամփի քաղաքական ուղերձները սերտորեն կապված են ուկրաինական պատերազմի հետ: Այդ մասին են նրա բազմաթիվ հայտարարությունները և հատկապես վճռականությունը՝ վերջ դնելու այդ անիմաստ արյունահեղությանը: Հեռուստաբանավեճի ժամանակ նա ուղղակիորեն Բայդենին մեղադրեց՝ նրան որակելով որպես պատերազմ սանձազերծող...

Սոցցանցային գրառումներ

Ինչպես Փոքրիկ իշխանի միակ վարդը
Ինչպես Փոքրիկ իշխանի միակ վարդը

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

«Նա հաղթող նախագահ չի եղել. բախտը բերել է, որ հաղթանակների ժամանակ նստած է եղել այդ աթոռին»
«Նա հաղթող նախագահ չի եղել. բախտը բերել է, որ հաղթանակների ժամանակ նստած է եղել այդ աթոռին»

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

«Չն­չին» պարգևավ­ճար են ստա­ցել
«Չն­չին» պարգևավ­ճար են ստա­ցել
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.