«Հակառակորդի դավադիր հայացքը միշտ մեզ վրա է»

«Իրատես de facto»-ի հյուրն է «Օրինաց երկիր» կուսակցության նախագահ, Ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար ԱՐԹՈՒՐ ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆԸ:

-Խորհրդարանական ընտրություններից հետո Հայաստանում ստեղծված ներքաղաքական իրավիճակն ինչպե՞ս եք գնահատում:
-Քաղաքական դաշտն այս ընտրություններից հետո գտնվում է վերաձևավորման շրջանում` հստակեցվում են դիրքորոշումներ, ճշգրտվում են տեսակետներ, քաղաքական ուժերը փորձում են տեղավորվել նոր իրավիճակի շրջանակներում: Հստակ ունենք իշխանական երկու ուժ` ՀՀԿ և ՕԵԿ, երեք ընդդիմադիր ուժ և ԲՀԿ, որ որդեգրել է ո՛չ իշխանություն, ո՛չ ընդդիմություն քաղաքականություն, որը ժամանակի ընթացքում անպայման կորոշակիացվի, քանի որ քաղաքական ուժը կամ իշխանություն է, կամ ընդդիմություն: Այլ պարագան ընկալելի չէ ոչ միայն տեղական, այլ նաև ժամանակակից աշխարհում գործող քաղաքական համակարգերի համար:
-Չե՞ք կարծում, որ իշխանության այլընտրանք, կառուցողական ընդդիմություն լինելու հայտարարությունները մեծ անորոշություն են թաքցնում. ԲՀԿ-ն դեռ ինքն էլ չգիտի` դեպի ուր է գնալու: Եվ այդ ուր գնալն ավելի շատ կախված է ոչ թե սեփական որոշումից, այլ իշխանության վերաբերմունքից:
-Յուրաքանչյուր կուսակցության և իշխանության փոխհարաբերություն պայմանավորված է իշխանության նկատմամբ այդ կուսակցության վերաբերմունքով և այդ կուսակցության նկատմամբ իշխանության վերաբերմունքով: Ես վստահ եմ, որ ԲՀԿ-ն իր կարգավիճակը կհստակեցնի, և առաջիկա ամիսները կլինեն հենց այդ ժամանակը:
-Գուցե ԲՀԿ-ի տվայտանքների հիմքում երկրորդ նախագահի պայծառ կերպա՞րն է:
-Մենք ԲՀԿ-ի հետ քաղաքական համագործակցության ճանապարհ ենք անցել, և ես հարգում եմ այդ ճանապարհը: Նրանք պարբերաբար հայտարարում են, որ կապ չունեն Ռոբերտ Քոչարյանի հետ, ես հակված եմ այդ հայտարարությունը չվիճարկելու: Ստեղծված իրավիճակում յուրաքանչյուրն ինքը կարող է վերլուծել ու իր պատասխանին ինքնուրույն հասնել:
-Խոսքի ու գործի հակասությունը ԲՀԿ-ի վարքագծում ակնհայտ չէ՞: Մասնավորապես` մի կողմից գործող նախարարները մնում են ԲՀԿ-ում ու հեռանում են կառավարությունից, մյուս կողմից` կառավարություն է գալիս ԲՀԿ-ից հեռացած սպորտի նախարար... Անփոխարինելի մարդի՞կ կան մեր երկրում: Արդեն չեմ ասում նախարարից ավելի ցածր պաշտոնների մասին, որոնք ԲՀԿ-ն պահպանում է, և ոչ ոք հրաժարական դեռ չի տվել:
-Հայեցողական պաշտոնների վերաբերյալ առաջիկայում որոշում կկայացվի: Փոխնախարարը քաղաքականություն իրականացնող պաշտոնյա է, որ բացառապես քաղաքական պայմանավորվածության արդյունքում է նշանակվում, նույնը` փոխմարզպետները: Պետական ծառայողների դեպքում ես դեմ եմ, որ կուսակցական պատկանելության հիման վրա կադրերի ջարդ տեղի ունենա, նրանց նկատմամբ վարչական միջոցներ կիրառելն անթույլատրելի է` ինչ կուսակցության էլ պատկանեն: Իսկ սպորտի և երիտասարդության հարցերի նախարարի վերաբերյալ հայտարարությունները տարակույսների տեղիք են տալիս. եթե նախարարը հայտարարում է, որ ինքը հաշվետու է ԲՀԿ նախագահին, Նաիրա Զոհրաբյանն էլ հայտարարում է, որ սպորտի նախարար պետք է լինի մեկը, ում հետ ցանկանա աշխատել Գագիկ Ծառուկյանը, նշանակում է, որ թե՛ ԲՀԿ-ն, թե՛ նորանշանակ նախարարը չեն թաքցնում վերջինիս կուսակցական նախասիրությունները և ԲՀԿ նախագահին անձնական նվիրվածությունը, ինչը նշանակում է, որ ԲՀԿ-ն փաստացի կառավարությունում ունի իր ներկայացուցիչը` ի դեմս սպորտի նախարարի: Ինչևիցե, ես դրան դրական եմ վերաբերվում, դա նույնպես վկայում է իշխանության և ԲՀԿ-ի համագործակցության մասին և տեղավորվում է մարտավարական խիստ կառուցողական պահվածքի շրջանակներում: Իրոք, Գագիկ Ծառուկյանը մեծ ավանդ ունի սպորտի զարգացման մեջ, և նման մոտեցումը կարող է օգտակար լինել սպորտի զարգացմանը, բայց զուտ քաղաքական իմաստով հարցադրումներ, իհարկե, կան:
-Արդա՞ր եք համարում Դոնթի բանաձևի կիրառումը ԱԺ-ում, կանոնակարգի փոփոխությունները ի՞նչ տվեցին ընդդիմությանը: Արդյո՞ք ընդդիմության վերասերման վտանգ չկա. միևնույն է, ընդունված որոշումները լինելու են քաղաքական մեծամասնության կամքով, իսկ քաղաքական փոքրամասնության ներկայացուցիչը կամ պիտի տեսակետը փոխի, կամ իրականացնի իր տեսակետին հակառակ քայլեր, եթե չասեմ ավելին:
-Ոչ բոլոր երկրներում է այդ բանաձևը կիրառվում և կիրառվում հենց այնպես, ինչպես Հայաստանում: Ամեն մի քաղաքական փոքրամասնություն պետք է ձգտի մեծամասնություն դառնալ, և օրենսդրությունն էլ այդ հիմքը պետք է տա, բայց Հայաստանում Դոնթի բանաձևի նման կիրառմամբ ստացվում է, որ ընդդիմությունը ղեկավար պաշտոններ չունի խորհրդարանում, իսկ մի կուսակցություն չորս հանձնաժողովի նախագահություն է ստանձնել` ոչ ընդդիմություն, ոչ իշխանություն չլինելով: Կամ` կանոնակարգով կառավարությանը հարցեր տալու գերազանցություն է տրվում ընդդիմադիր պատգամավորներին, և իշխանության մաս կազմող պատգամավորը պարզապես չի հասցնում իր հարցերը տալ:
-Ավելի շատ ձևական, քան բովանդակային չէի՞ն կանոնակարգ օրենքի փոփոխությունները: Այս առումով, ՕԵԿ-ը կնախաձեռնի՞ կանոնակարգի փոփոխություն:
-Ես կարծում եմ` կանոնակարգը պետք է փոխվի: Քաղաքական մեծամասնությունը պետք է հնարավորություն ունենա իրականացնելու իր ծրագրերը, ոչ թե վերահասցեագրելու ընդդիմությանը, որը, հիմնականում, այդ ծրագրերը չի ընդունում:
Կոալիցիայում մենք կանոնակարգի փոփոխության հարցը կքննարկենք և կվճռենք: Ես կարծում եմ, որ առկա վիճակով խախտվում է քաղաքական տրամաբանությունը: Հանձնաժողովի նախագահն ԱԺ-ում պաշտոն է, նա ունի քաղաքականության վրա ազդելու հնարավորություն, և տրամաբանությունը ենթադրում է, որ քաղաքական մեծամասնություն կազմող ուժերին պետք է հնարավորություն տրվի անձամբ իրականացնելու իրենց ծրագրերն ու անձամբ էլ պատասխանատու լինելու: Սա մի մոտեցում է: Իսկ եթե տրվում է ընդդիմությանը, ապա դրանից պետք է օգտվեն բոլոր ընդդիմադիր խմբակցությունները: Սա էլ երկրորդ մոտեցումն է: Մեզ մոտ այս երկու մոտեցումները խառնվել են իրար, և չկա հստակություն: Հանձնաժողովի նախագահը ներկայացնում է մի ուժ, որը դեմ է կառավարության ծրագրին, բայց նաև չի հայտարարում, որ ընդդիմություն է, որ օգտվի երկրորդ մոդելից: ՈՒզում եմ ընդգծել, որ ասվածը զուտ քաղաքական մոտեցում է, որը չի վերաբերում կոնկրետ ԲՀԿ-ին: Խնդիրը պետք է հստակեցվի, քանի որ այս շրջափուլում ԲՀԿ-ն է, վաղը կարող է լինել մեկ այլ ուժ:
-ՕԵԿ-ն իրեն նոր գումարման խորհրդարանում ինչպե՞ս է զգում:
-Բնականաբար, մենք ավելի մեծ ներկայություն էինք ակնկալում, բայց դժվար պայքարում կարողացանք չորրորդ անգամ խորհրդարան մտնել: Կուսակցության նկատմամբ իրականացրած սև քարոզչությունը, իհարկե, ազդեց հասարակական կարծիքի վրա: Մենք չկարողացանք մրցունակ լինել` ավելի շատ քվեներ հավաքելու, որովհետև չունեինք այդքան հնարավորություններ, ընտրությունները նախ և առաջ ֆինանսական հնարավորություններ են պահանջում: Բայց մենք ցույց տվեցինք մեր տեսակի կենսունակությունը. 15 տարի ՕԵԿ-ը եղել է խորհրդարանական կուսակցություն, ևս 5 տարի էլ կլինի։ Սա լուրջ ցուցանիշ է, որ թույլ կտա ուժեղացնել կուսակցությունն ու առաջ քայլել:
-Ի՞նչ դեր ունի այսօր ՕԵԿ-ը կոալիցիայում:
-Կոալիցիան այսօր ունի 75 պատգամավոր, նրանցից 6-ը ՕԵԿ-ինն են: Խորհրդարանում որոշումներ ընդունելու որակյալ մեծամասնությունը 66 կողմ ձայնն է, և շատ լուրջ քաղաքական որոշումները, օրինակ, կառավարության ծրագրի ընդունումը, 66 կողմ ձայն են պահանջում: Դուք գիտեք` օբյեկտիվ ու սուբյեկտիվ պատճառներով ինչքան դժվար է միշտ ապահովել բոլոր պատգամավորների ներկայությունը նիստերին: Կայուն մեծամասնություն ձևավորելու համար ՕԵԿ-ի մանդատները կարևորվում են առանձնապես: Ավելի կոնկրետ` մեր 6-ից 6-ը ոչ միայն հստակ պահելու են կուսակցության գիծը, այլև ակտիվ, բազմափորձ պատգամավորներ են: Կարծում եմ, որ ՕԵԿ-ի դերակատարումն առաջիկայում ավելի կմեծանա` պայմանավորված քաղաքական զարգացումներով: Մենք ունենք նախագահական ընտրություններ, այսօր երկու քաղաքական ուժ են պաշտպանում Սերժ Սարգսյանին, բնականաբար, նախագահի վերընտրությունը նշանակելու է նրանց դիրքերի ուժեղացում: ՕԵԿ-ն այսօր ունի իր կայուն տեղը, որն ավելի է ամրապնդվելու Սերժ Սարգսյանի հաղթանակի պարագայում:
-Ի՞նչ զարգացումներ կլինեն ընդդիմության դաշտում:
-Ընդդիմադիր դաշտում հստակությունը կերևա աշնանը, արդեն սեպտեմբերին:
-Մինչև նախագահական ընտրությունները ընդդիմադիր դաշտում նոր առաջնորդ կարո՞ղ է ի հայտ գալ` իր կյանքից և իշխանության քայլերից դժգոհ բավականին մեծ զանգվածին մենակ չթողնելով:
-Ես նման հնարավորություն չեմ տեսնում: Մեկ-մեկ Հայաստանում փոքր մարդիկ բարձր ձայնով խոսում են մեծ արժեքների մասին, բայց իրենց գործողություններում դա չի երևում: Հայաստանի ընդդիմադիր դաշտն անելիքների հստակեցման կարիք ունի: Օրինակ` ես մեծ հարգանքով վերաբերվեցի Արամ Սարգսյանի` մանդատը վայր դնելու որոշմանը. մարդն այլ կերպ է պատկերացնում քաղաքական պայքարը և իր անելիքը ու, շատերի պես օդի մեջ խոսելու փոխարեն, իր դիրքորոշումը գործողությամբ է հաստատում: Ընդդիմադիր դաշտում կան տարբեր տրամաչափի լիդերներ, բայց անվերապահ առաջնորդ չկա, և դա խնդիրներ է առաջացնում: Ընդդիմության համար շատ կարևոր է լինելու ԲՀԿ-ի վերջնական դիրքորոշումը` գուցե ինչ-որ մաս գնա նրանց հետևից:
-Որքա՞ն է հավանական ԲՀԿ-ի անցումն ընդդիմադիր դաշտ` նկատի ունենալով, որ կուսակցության հիմքում այն մարդիկ են, ովքեր իրենց ընդդիմադիր վարքագիծ չեն կարող թույլ տալ` իրենց կյանքի հանգամանքներով պայմանավորված:
-Այսօր ԲՀԿ-ում կան պատգամավորներ, որ ժամանակին ՕԵԿ-ում էին, բայց երբ ՕԵԿ-ը դարձավ ընդդիմություն, նրանք հեռացան իշխանության կողմը: Ժամանակը ցույց կտա, թե ԲՀԿ-ն, ի վերջո, ինչ որոշում կընդունի` իշխանությո՞ւն, թե՞ ընդդիմություն:
-Ձեր կարծիքով` Մեքսիկայում ՄԽ համանախագահ երկրների նախագահների հայտարարությունը մեզ համար ի՞նչ է նշանակում:
-Ահազանգի հնչեցում, զգաստության կոչ, և` առաջին հերթին Ադրբեջանին:
-Ադրբեջանը չքմեղանում է:
-Բոլոր դեպքերում երեք նախագահները հաստատում են, որ խնդիրն իրենց ուշադրության կենտրոնում է, դա նշանակում է առնվազն, որ նրանք իրենց ուշադրության առանցքում էլ պահելու են հարցը, որ բանակցային գործընթացը պետք է շարունակվի, և դատապարտման կոնկրետ գնահատականներ են հնչում: Երբ Ադրբեջանն ասում է` դիպուկահարներին հետ չենք քաշի, մինչև այս-այս հարցերը լուծվեն, արդեն հաստատում է, որ ինքը դիպուկահարներին որպես միջոց է օգտագործում, մենք դա վաղուց գիտենք, բայց դա արդեն միջազգային մակարդակով է արձանագրվում: Ես իմ բոլոր ելույթներում սահմանային միջադեպերը դատապարտել եմ, վերջերս էլ Սանկտ Պետերբուրգում անվտանգության հարցերով 60 երկրների մասնակցությամբ խորհրդաժողովում դատապարտել եմ Ադրբեջանի անընդունելի գործելաոճը: Մենք պետք է մեր զինված ուժերը մարտունակ վիճակում պահենք, հակառակորդի դավադիր հայացքը միշտ մեզ վրա է, սա պիտի հիշենք մեր բոլոր գործողությունները նախաձեռնելուց առաջ:
-Երեք նախագահների հայտարարության մեջ կողմերից վճռական որոշումներ ընդունելու խիզախության ակնկալությունը չի՞ նշանակում, որ հարցի լուծմանն արագություն է հաղորդվում:
-Նման արտահայտություն կա նաև նախորդ հայտարարություններում, իհարկե, քաղաքական խիզախություն, կամք է պետք փոխզիջման գնալու համար: Ի տարբերություն Ադրբեջանի` Հայաստանը երբեք պատերազմի ու ագրեսիայի քարոզչությամբ չի զբաղվել: Պետական քարոզչամեքենան Հայաստանում չի աշխատում ժողովրդին պատերազմի նախապատրաստելու ուղղությամբ, իսկ Ադրբեջանում լրատվական քաղաքականությունը հայից ագրեսոր ստեղծելուն է ուղղված:
-Չե՞ք կարծում, որ Ղարաբաղի հարցի լուծման գործընթացում ավարտվում է ռուսական փուլը և սկսվում է արևմտյանը:
-Եռանախագահներից որևէ մեկը նման հայտարարություն չի արել: Ֆրանսիայի նախագահը նորընտիր է, այնտեղ շարունակվում են համապետական ընտրությունները և ժամանակ է պետք, որ նոր իշխանությունը ձևավորվի, ԱՄՆ-ում նախագահական ընտրություններ են նոյեմբերին և առավել ակտիվ դիրքորոշման մասին հնարավոր կլինի խոսել ընտրություններից հետո: Ռուսաստանում ընտրություններն ավարտվել են և ակտիվ դերակատարումը շարունակելու բոլոր հիմքերը կան: Ակտիվացումն առավել հավանական է 2013-ի կեսերից, երբ Ֆրանսիայում կազմավորված կլինի իշխանությունը, Հայաստանում, ԱՄՆ-ում` ընտրված:
-Փոփոխություններ կլինե՞ն հայ-թուրքական հարաբերություններում, երբ Թուրքիան բացահայտորեն հավակնում է տարածաշրջանի լիդերի դերին:
-Իհարկե, Թուրքիայի ձգտումը տեսանելի է, բաց տեսանելի է նաև նրա ապակառուցողական դիրքը տարածաշրջանի երկրների նկատմամբ: Չես կարող ազդեցիկ դերակատարություն ունենալ փակ սահմաններով:
-Թուրքիան չպիտի՞ վերագնահատի իր դիրքորոշումը ոչ միայն Հայաստանի, այլև Ադրբեջանի նկատմամբ: Վերաբերմունքն անկողմնակալ ու հավասարակշիռ պետք է լինի, եթե խնդիր է դրված լիդերություն ունենալ և ընդունելի լինել:
-Թուրքիան լիդեր չի կարող դառնալ ոչ միայն իր սուբյեկտիվ դիրքորոշումների պատճառով, այլև ավելի խոշոր խաղացողների` Ռուսաստանի, ԵՄ-ի, ԱՄՆ-ի, Իրանի առկայության: Իր քաղաքականությունը, այլ դերակատարների ներկայությունը և նույն այդ դերակատարների` տարածաշրջանից չհրաժարվելու մտադրությունը Թուրքիայի հավակնությունները կպահեն մտադրության մակարդակին:
-Ազգային անվտանգության խորհրդի աշխատանքներում փոփոխություններ կա՞ն:
-Նախատեսվում են որոշակի որակական տեղաշարժեր: Մենք երեք հիմնական գործառնություն ունենք` երկրի ռազմավարական զարգացման հայեցակարգերի մշակում և ԱԱԽ-ում հաստատում, կոորդինացիոն գործառույթը միջգերատեսչական հանձնաժողովների միջոցով և պետական մարմիններում դիտարկումները: Այս երեք գործառույթներն ավելի ենք ուժեղացնելու, հետևելու ենք, որ քաղաքականությունն արդյունքի միտված լինի: ԱԽ-ում ստեղծվելու է փորձագիտական հանձնաժողով, ներգրավելու ենք հանրային կշիռ ունեցող, երկրի անվտանգության սպառնալիքները վերլուծելու, գնահատելու կարող մարդկանց և նրանց ինտելեկտուալ ներուժը նպատակաուղղելու ենք մեր խնդիրների լուծմանը: Հայաստանի անվտանգությանը սպառնացող ռիսկերի գնահատման և կառավարման կենտրոն ենք ստեղծելու, որ աշխարհի տարբեր երկրներում գործում է` հավաքելով տեղեկություն ու իրազեկելով սպառնալիքների առկայության մասին, և միջոցներ ձեռնարկելու` դրանք վերացնելու ուղղությամբ:

Զրույցը` Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ