Փորձագետ. «Եթե այսպես շարունակվի, երկու տասնամյակ անց Հայաստանը կանապատանա»

Որքան ժամանակ է հանրապետության բնապահպանական խնդիրներով զբաղվող կառույցները, աշխարհագրագետներն ու ակտիվիստներն ահազանգում են Հայաստանին սպառանացող վտանգի`հողերի անապատացման, աղակալման և հավանական երաշտի մասին:

Հայաստանում, ինչպես մասնագետներն են փաստում, հողերի շուրջ 81 տոկոսը անապատացված է, իսկ անապատացման գլխավոր գործոնը մարդու տնտեսական գործունեությունն է (գերարածեցում, անտառահատում, հողի ոչ ճիշտ մշակում, լճերի, գետերի ջրային ռեսուրսների անխնա օգտագործումից առաջացած ճահճացումներ ու չորացում):

Որոշ փորձագետների հաշվարկներով՝ համաշխարհային հողային ֆոնդի օգտագործման գլխավոր հիմնախնդիրը գյուղատնտեսական հողերի շարունակական վատթարացումն է: Մարդկությունն արդեն կորցրել է մոտ 2 մլրդ հա բերրի հողեր: Հողի բերրիության նվազման և հողային պաշարների կորստի պատճառներից առավել տարածվածը էրոզիան է, երբ հոսող ջրի ու քամու ազդեցությամբ քշվում-տարվում է հողի՝ հումուսով հարուստ շերտը, և լերկացած երկրակեղևը դառնում է գյուղատնտեսության համար ոչ պիտանի: Աշխարհում ամեն տարի էրոզիայի պատճառով գյուղատնտեսական շրջանառությունից դուրս է գալիս 6–7 մլն հա պիտանի հող: Էրոզիան ուժեղանում է անտառահատումների, արոտավայրերի գերարածեցման հետևանքով: Հողային պաշարները կրճատվում են նաև աղակալման և քիմիական աղտոտման պատճառով: Դրանից առաջին հերթին տուժում են վարելահողերը:

Հայաստանում մեծ չափերի է հասնում նաև հողերի աղակալումը: Դա ակնհայտ է Արարատյան դաշտավայրում, որտեղ աղակալման պատճառով 600 հազար հա հողատարածքից արդեն 30 հազար հեկտարի կորուստ է արձանագրվել: Ավելացել է նաև աղտոտված ջրերի ծավալը:

Էկոլոգիայի միջազգային ակադեմիայի ակադեմիկոս, աշխարհագրական գիտությունների դոկտոր-պրոֆեսոր Աշոտ Խոյեցյանը, օրերս խոսելով անապատացման թեմայի շուրջ, փաստել է, որ եթե շարունակի այս խնդիրը մնալ ստվերում, և եթե յուրաքանչյուր հողօգտագործող շարունակի վարել իր սխալ ինքնագործունեությունը, երկու տասնամյակ անց Հայաստանը կանապատանա: «Եթե Հայաստանը լեռնային երկիր չլիներ, վաղուց արդեն անապատային կլիներ. մենք եզակի երկիր ենք. անգամ բարձր լեռնային գոտիներում անապատացման պրոցեսներ են ընթանում»,-ասել է նա: Հողագետի խոսքով, առավել անապատավտանգ են Արարատի, Արմավիրի, Արագածոտնի մարզերը, որտեղ ջրի գերսակավությունը պատճառ է դառնում քարքարոտ, մշակման համար անպիտան, և չոր՝ հումուսով աղքատացած հողերի տարածմանը:

Աղետի առաջն առնելու նպատակով, բնապահպաններն առաջարկում են ՀՀ կառավարությանը օրենսդրական լուրջ փոփոխություններ կատարել «Ընդերքի մասին» օրենսգրքում, հողային, ջրային օրենքներում, որպեսզի այդ հողատարածքները շահագործողը նաև պատասխանատվություն կրի և փոխհատուցումներ անի: Նրանք գտնում են, որ կառավարությունը պետք է պայքարի անապատացման դեմ, որը, ի դեպ, ոչ մի քայլ չի անում այդ ուղղությամբ, և լուրջ մոտենա այս հարցին, մինչդեռ վերջինիս գործունեությունը սահմանփակվում է «տեսականորեն ինչ-որ կարգախոսներ հրապարակելով»:

Նշենք` անապատացումը դեռևս մի քանի տասնամյակ առաջ ճանաչվել է միջազգային համայնքի կողմից իբրև բոլոր տարածաշրջանների երկրների համար խոշոր տնտեսական, սոցիալական և բնապահպանական խնդիր: Դեռևս 1977թ.-ին ՄԱԿ-ի անապատացման դեմ պայքարի համաժողովն ընդունել է համապատասխան գործողությունների ծրագիր: Չնայած այս և մի շարք այլ միջոցառումների, ՄԱԿ-ի բնապահպանական ծրագիրը եզրակացրել է, որ հողերի դեգրադացումը չոր, կիսաչոր և չոր ենթախոնավ տարածաշրջաններում սաստկացել է:

Հասմիկ ՄՈՎՍԻՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Լավ կլիներ Ցեղասպանության զոհերին հարգանքի տուրք մատուցելուց բացի նաև մաքրություն պահպանել իմանայինք
• Հյուրը՝ Տիգրան Մանսուրյանն էր
• «Բանակում կատարված դեպքի համար թող պատժեն մեկին, ոչ թե ողջ ղեկավարությանը»
• «Ադրբեջանական կողմին ռազվեդչիկ պետք չէ, որովհետև մեր թերթերն ամեն ինչ բաց են գրում»
• Աշխատանք փնտրողները լոտոյի վաճառակետերում են
• Սիրիահայերի աշխատանքի հարցը դեռևս մնում է անլուծելի
• Ոսկու շուկայում բազմաթիվ թերացումներ են հայտնաբերվել
• Սարիթաղցիները հրաժարվում են վճարելուց դեկտեմբեր ամսվա աղբահանության վարձը
• Դպրոցներում շարունակվում է դրամահավաքությունը, թեև ԿԳ նախարարը հակառակն է պնդում
• «Դալալ» հասկացողությունը պետք է վերանա մեր միջից»
• «Որ ալիքը միացնում ես` պարում են ու երգում. հա՛յ ժողովուրդ, դու ե՞րբ ես մտածելու»
• «Հայաստանում այդքան ատրճանակ չկա, ինչքան հեռուստաէկրանի վրա ենք տեսնում»
• «Ժառանգությունը» չի լքել մարտադաշտը
• ՄԱԿ-ը պահանջում է պատժել Հյուսիսային Կորեային` սեփական ժողովրդի նկատմամբ «հանցագործություններ» կատարելու համար
• «Թեպետ երկրաշարժերը պտտվում են մեր հանրապետության շուրջ, բայց մեզ համար խուճապի որևէ առիթ չկա»
• ՈՒկրաինայում կվերացվի որդեգրման գաղտնիությունը
• Մեծ Բրիտանիայում գտել են մարդու հետքեր, ով ապրել է 800000 տարի առաջ
• «Երկու Օլիմպիադա, և վե՛րջ»
• «Ժնև-2 բանակցությունների երրորդ փուլը մարտից շուտ չի սկսվի»
• Հայաստանում քանի՞սը գիտի` ո՞վ է սբ. Վալենտինը

Մեկնաբանություններ