Ահաբեկչություն Ահվազում. ձեռագիրը Հարավսլավիայի դեմ ագրեսիայի նախաձեռնողներինն է

(Նախորդ մասը)

Վերադառնանք Իրանին: Սեպտեմբերի 24-ին Իրանի տեղեկատվության և հետախուզության նախարար Մահմուդ Ալավին հայտարարեց, որ Ահվազի ահաբեկչությանը մասնակցելու կասկածանքով մի քանի մարդ է ձերբակալված: Հիշեցնենք, որ ահաբեկչության պատասխանատվությունն ստանձնելու շուրջ յուրահատուկ մրցակցություն է ծագել երկու ծայրահեղական ուժերի միջև: Մեկը հանրահայտ ԻՊ-ն է, մյուսը՝ լայն հանրությանը քիչ հայտնի «Ահվազի արաբական հայրենասիրական ժողովրդավարական շարժումը» (կամ՝ «Ալ Ահվազիա»), որին Սաուդյան Արաբիայի հետ կապեր են վերագրում: Այդ նույն օրը Իրանի ԻՀՊԿ-ի բարձրագույն հրամանատարությունն ԱՄՆ-ին ու Իսրայելին նախազգուշացրեց նրանց սպասող «ավերիչ պատասխանի» մասին Ահվազի ահաբեկչությունից հետո: ԻՀՊԿ-ն շարունակում է պնդել, որ այդ հարձակումը կազմակերպել են ամերիկյան և իսրայելյան հատուկ ծառայությունները, ինչպես նաև Պարսից ծոցի արաբական երկրներում նրանց դաշնակիցները: Ահաբեկչության զոհերի թաղման արարողության ժամանակ ԻՀՊԿ-ի հրամանատարի տեղակալ, բրիգադային գեներալ Հոսեյն Սալամին սպառնալիքներ տեղաց ԱՄՆ-ի և Իսրայելի իշխանությունների հասցեին. «Դուք կտեսնեք մեր վրեժը... Դուք կտեսնեք, որ մեր պատասխանը կլինի խորտակիչ և ավերիչ, և կզղջաք ձեր արածի համար»: Այաթոլահ Խամենեին նշել է այն երկրները, որոնց ֆինանսավորմամբ կազմակերպվել է Ահվազի ահաբեկչությունը. «Ըստ զեկույցների, դա կատարել են այն նույն անձինք, որոնց ԱՄՆ-ը փրկում է Սիրիայում և Իրաքում: Ծախսերն անում են Սաուդյան Արաբիան և ԱՄԷ-ն»: Իրանի նախագահ Ռոհանին և արտգործնախարար Զարիֆը հայտարարեցին, որ այդ ահաբեկչության պատասխանատուներն են «ահաբեկչության տարածաշրջանային հովանավորներն ու նրանց ամերիկացի հրահանգիչները»: Մենք պարզապես հիշեցնենք, որ ահաբեկչության տարածաշրջանային հովանավորների թվում Իրանի իշխանությունները միշտ առաջին հերթին նկատի ունեն Իսրայելը:

Առաջարկում ենք իրանական Fars News-ի օգնությամբ պատկերացում կազմել որոշ բաների մասին: Իրանի խորհրդարանի ազգային անվտանգության և արտաքին քաղաքականության հանձնաժողովի զեկուցող Ալի Նաջաֆի Խոշրուդին սեպտեմբերի 23-ին հայտարարեց. «Կայացել է մեր հանձնաժողովի հանդիպումը անվտանգության մարմինների, իրավապահ ոստիկանության և ներքին գործերի նախարարության ներկայացուցիչների հետ՝ Ահվազի ահաբեկչության հանգամանքների ուսումնասիրման համար: Հանդիպման ժամանակ ընդգծվել է, որ անհերքելի տեղեկություններ կան ահաբեկչական խմբի և տարածաշրջանի որոշ երկրների կապերի մասին»: Հանձնաժողովը հայտնեց նաև, որ ԻՀՊԿ-ի հանրության հետ կապերի բաժնի պետ, գեներալ Ռամեզան Շարիֆը պատմել է, որ «Ահվազում զինված ուժերի շքերթի ժամանակ մարդկանց վրա հարձակված ահաբեկիչները կապված են եղել «Ալ Ահվազիա» խմբավորման հետ, որը սնվում է Սաուդյան Արաբիայից: Նրանք ձգտում էին մթագնել Իրանի զինված ուժերի հոյակապ շքերթը: Նա ասաց, որ «Ալ Ահվազիան» նախկինում կրակել է Իրանի հարավային այն քաղաքներն այցելած մարդկանց խմբերի վրա, որոնք դիմակայում էին Սադամի ագրեսիային 1980-ականներին Իրանի դեմ Իրաքի 8-ամյա պատերազմի ժամանակ»: Այնուհետև Fars News-ը հաղորդում է. «Վերջին տարիներին «Ալ Ահվազիան» փորձում էր Իրանի անվտանգությանն սպառնալիք ստեղծել սաուդա-իսրայելական անսահմանափակ աջակցությամբ, որովհետև Իրանն ուժեղացնում էր իր ազդեցիկ դերը տարածաշրջանում: «Ալ Ահվազիա» ահաբեկչական խմբի մամլո քարտուղար Յակոբ Խոր Թաստարին Կոպենհագենում (Դանիա) ընդդիմության «Իրան ինտերնեյշնլ» պարսկալեզու ալիքի հետ հարցազրույցում ստանձնել է պատասխանատվությունը Ահվազի ահաբեկչության, որից զոհվեց 29 և վիրավորվեց 70 մարդ: «Ալ Ահվազիան» մարտական գործողությունների սկզբի մասին հայտարարեց 1999 թ. Լոնդոնի իր հիմնական հենակետից: Այն մասնաճյուղեր ունի Եգիպտոսում, ԱՄԷ-ում և Սաուդյան Արաբիայում, Իրանից Խուզիստան (որի մայրաքաղաքը հենց Ահվազն է), Բուշիր ու Խորմոզգան օստանները և Պարսից ծոցի կղզիներն անջատելով նոր պետություն կազմավորելու պատրանքներ ունի: Խմբի գործունեությունը հիմնված է շեյխ Խազալի անջատողական խմբավորման գաղափարների վրա (նա 70 տարի առաջ բրիտանական ասպետի տիտղոս է ստացել): Շեյխի թոռը՝ Աբդուլհամիդ ալ Խազալը, 2017 թ. Կահիրեում «Ալ Ահվազիայի» կոնֆերանսի մասնակիցն էր:

Հետնաբեմում նա շնորհակալություն է հայտնել ԱՄՆ-ի հանրապետականներին իրեն Վաշինգտոն հրավիրելու համար և պատմել է «Ալ Ահվազիային» ֆինանսապես օժանդակելու մասին Թրամփի վարչակազմի խոստման մասին: Այդ անջատողական խմբավորումը փորձում է երկպառակություն սերմանել տարբեր ցեղերի միջև, արաբա-իրանական բախում հրահրել, ինչպես նաև գլխավորել որոշ անկարգություններ Խուզիստան օստանում»: Այսինքն, իրանական իշխանություններին լավ հայտնի են Ահվազի ահաբեկչության հեղինակ լինելու «հավակնորդներից» մեկը և նրա հստակ կապերը ԱՄՆ-ի, Անգլիայի, Իսրայելի, Սաուդյան Արաբիայի, ԱՄԷ-ի հատուկ ծառայությունների հետ:

Սակայն, ինչպես հաճախ է պատահել, Իրանի թշնամիների հաշվարկները «Ալ Ահվազիայի», ինչպես և Խուզիստան օստանի արաբախոս բնակչության մի մասի բողոքի առնչությամբ, խափանվել են: Եվ ոչ միայն Իրանի հատուկ ծառայությունների և ԻՀՊԿ-ի կողմից: Այսպես, 2014-2015 թթ. հենց Դիզֆուլ քաղաքի ու շրջակայքի շիա արաբներն են բռնել և ԻՀՊԿ-ի ձեռքը հանձնել Իրաքից կամ Քուվեյթից Իրանի տարածք ներխուժած ահաբեկիչներին: Արևմուտքի և Իսրայելի հատուկ ծառայությունների այն հույսերը, թե «արաբական նացիոնալիզմը» կարող է խախտել Իրանի ներքին միասնությունը, տվյալ դեպքում խորտակվում էին այն չիմացության պատճառով, որ Խուզիստանի, ինչպես և հարևան Իրաքի արաբների մի մասը շիաներ են: Այնուամենայնիվ, «Ալ Ահվազիայի» ահաբեկիչների «ծառայության ցուցակը» նույնպես փոքր չէ: Խուզիստանի տարբեր քաղաքներում 10-ից ավելի պայթեցում է եղել 2005-2006 թթ., որոնցից ամենաարյունահեղն Ահվազի քաղաքապետի գրասենյակում ռումբի պայթյունն էր, որից զոհվեց 11 և վիրավորվեց 87 մարդ: 2013 թ. սեպտեմբերին՝ պայթյուն Ռամշիր քաղաքի նավթային օբյեկտներում: 2015-ին խումբը հայտարարեց, որ Ահվազի մոտակայքում մի քանի նավթամուղ է պայթեցրել: 2017 թ. հունվարին՝ նավթամուղի պայթեցում: 2017 թ.՝ Ռամշիրում Իրանի հետախուզության նախարարության բաժանմունքի ղեկավար Հոսեյնաե Շարիֆի և նրա մի քանի ուղեկցորդների սպանություն: Բայց, որքան էլ տարօրինակ թվա, այդ ահաբեկչությունները հանգեցնում էին միայն այն բանին, որ Խուզիստանի շիաներն ավելի ակտիվորեն էին մտնում համաիրանական «բասիջ» աշխարհազորի մեջ և օգնում բանակին ու ԻՀՊԿ-ին հասարակական կարգի պահպանման և անվտանգության ապահովման գործում:
Այսպես թե այնպես, Իրանի ԱԳՆ-ն սեպտեմբերի 23-ին հրավիրել էր Նիդերլանդների, Դանիայի դեսպաններին ու Թեհրանում Մեծ Բրիտանիայի գործերի ժամանակավոր հավատարմատարին և տեղեկացրել, որ Իրանն առաջ էլ նախազգուշացրել է այդ երկրներում Ահվազի ահաբեկչությանը հաղորդակից խմբի անդամների գործունեության մասին ու նրանց ձերբակալելու և հետաքննելու կոչ արել: Իրանի ԱԳՆ-ն նաև հայտնել է Մեծ Բրիտանիայի գործերի ժամանակավոր հավատարմատարին, որ չի հանդուրժի Լոնդոնի որևէ ալիքով «Ալ Ահվազիայի» ներկայացուցչի հարցազրույցը: Երեք երկրների ներկայացուցիչներն ափսոսանք հայտնեցին Իրանում կատարվածի առթիվ և հայտնեցին իրենց երկրների հետախուզական համագործակցության պատրաստակամությունը՝ ահաբեկիչների նույնականացման համար:

Այժմ բոլորը հիանալի հասկանում են, որ այդ ամենն արագացրել է Պուտինի և Էրդողանի պայմանավորվածություններում եղած «ինչ-որ իդլիբյան բան»: Թե հենց ինչը, դժվար թե իմանանք 2018-ին: Առայժմ միայն ասենք, որ ճիշտ էր մեր այն ենթադրությունը, թե «Իլ-20»-ի ողբերգությունը կարող է արագացնել «Իդլիբի հանգույցի» լուծումը: Սեպտեմբերի 21-ին ՌԴ արտգործնախարար Լավրովը նշեց այն մոտավոր ժամկետը, երբ «Ջեբհաթ ֆաթհ աշ Շամ» (նախկին «Ջեբհաթ ան Նուսրա») ահաբեկչական խմբավորման զինյալները կլքեն Իդլիբի ապառազմականացված գոտին. «Մինչև հոկտեմբերի կեսը բոլոր ջեբհաթականները պետք է դուրս գան ապառազմականացված գոտուց, այնտեղից պետք է դուրս բերվի ողջ ծանր սպառազինությունը»։ Նա նշեց նաև, որ Իդլիբի հարցով ռուս-թուրքական պայմանավորվածությունը միջանկյալ քայլ է, որով «ընդամենը ստեղծվում է ապառազմանականացված գոտի, որն անհրաժեշտ է Իդլիբում իրադրության հետագա սրումից խուսափելու համար»։

Մնացել է մի բան ճշտել. ինչու՞ Թուրքիայից և Իսրայելից գրեթե միաժամանակ հայտարարեցին, թե իբր Սիրիային սպառնում է «ահաբեկչական ճահիճ» դառնալու հեռանկարը։ Բառերը նույնն են, բայց իմաստները տարբեր են։ Իսրայելցի մասնագետները Ռուսաստանի համար վտանգների ուրվական նկատի ունեն, իբր թեև Սիրիան Աֆղանստան չէ, բայց ՌԴ-ն կարող է խրվել «սիրիական ճահճի մեջ»։ Էրդողանն էլ ասում է, որ Սիրիան «ահաբեկչական ճահիճ է դարձնում»... Ամերիկան։ Սեպտեմբերի 24-ին նա հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ը շարունակում է օգնել քրդական կազմավորումներին, որոնք «սպառնում են Թուրքիայի անվտանգությանը», իսկ նման քայլերը վնաս են հասցնում տարածաշրջանի անվտանգությանը և պետք է դադարեցվեն։ Էրդողանի այդ ահազանգը հավանաբար կապված է այն լուրերի հետ, թե ԱՄՆ-ի ղեկավարած կոալիցիան Սիրիայում սկսել է ռազմական նոր բազա կառուցել ռազմավարական Հաջին քաղաքի մոտ։ Նրա շինարարությունն ընթանում է ըստ այն բանի, թե ԱՄՆ-ի կողմից հովանավորվող SDF կազմավորումները, որոնց հիմքը կազմում են ժողովրդական ինքնապաշտպանության (YPG) քրդական ջոկատները, ինչպես են պատրաստվում քաղաքի վրա հարձակվելու։ Էրդողանը սեպտեմբերի 23-ին այդպես էլ ասել է. «Ներկայումս Սիրիայի ապագայի ամենամեծ խնդիրն այն ահաբեկչական ճահիճն է, որը մեր որոշ դաշնակիցների հովանավորությամբ ընդլայնվում է Եփրատից դեպի արևելք»։

Իսկ Թել Ավիվում «սիրիական ճահճի» առնչությամբ այն գաղափարն են պնդում, որ նույնիսկ Ռուսաստանի և Իրանի օգնությամբ Սիրիայի նախագահ Բաշար Ասադի հսկողության տակ է երկրի տարածքի «մոտ կեսը»։ Պուտին-Էրդողան պայմանավորվածություններն Իսրայելը մեկնաբանում է որպես «Ռուսաստանը թուրքերին է տալիս Սիրիայի տարածքի 15 %-ը», ինչը լիովին հերքվում է մինչև 2018-ի հոկտեմբերի կեսը «նուսրականների» անվերապահ տարհանման մասին Լավրովի սեպտեմբերի 21-ի պահանջով։ Բայց ո՞վ չի հասկանում, որ ահաբեկիչներից հետո գալու է թուրքերի և թրքամետ ուժերի հեռանալու հերթը։ Իսրայելում համոզված են, որ «նախկին Սիրիայի տարածքի 30 %-ը վերահսկում են քրդերն ԱՄՆ-ի և նրա արևմտյան դաշնակիցների աջակցությամբ», իսկ Ասադի բանակում «առավելագույնը 20 հազար մարդ կա»։ Այսպիսով, ողջ խնդիրը քրդե՞րն են, որոնք «ԱՄՆ-ի հետ են»։ Բայց վաղուց այդպես չէ։ Չնայած YPG-ի ջոկատները դեռ չեն լքել SDF-ը, բայց Դեյր Էզ Զորից ԻՊ-ի զինյալների տարհանումը հաստատում է դեռևս մայիսին արված այն հաղորդագրությունները, թե քրդերը գրեթե ամենուրեք համաձայնություն են կնքում կառավարության հետ։ Եվ արդեն հունիսից Սիրիայի այն նույն «30 % տարածքի» քրդերը ոչ թե պարզապես Ասադի դաշնակիցներն են, այլ Սիրիայի միասնական բանակի լիիրավ ծառայողներ: Կան մի շարք բացառություններ, օրինակ՝ Էր Ռաքքան, բայց այդ քաղաքը և ողջ Ռաքքա նահանգը քրդաբնակ չեն: Հաշվի առնելով Էթ Թանֆից ահաբեկիչների և նրանց հովանավորների սպասվելիք հեռացումը՝ Ասադի կողմից վերահսկվող տարածքը դառնում է համարյա 90 %: Իդլիբ նահանգն էլ, նույնիսկ թուրքերի դեռ օկուպացրած Էլ Բաբի, Ջերաբլուսի, Աֆրինի և Մանբիջի հետ, ամենևին էլ «սիրիական տարածքի» 15 %-ը չէ: Վերջապես, ևս մեկ առասպել, թե բացառապես Ռուսաստանի և նրա ՌՏՈՒ-ի շնորհիվ նախագահ Ասադը պահեց իշխանությունն ու երկիրը: Այդպես ասել նշանակում է չհարգել կամ պարզապես չհիշել ՌԴ նախագահի խոսքը, որ նա 2015-ից ի վեր բազմիցս է կրկնել. «Սիրիայի «դաշտում» կռվում են կոնկրետ մարդիկ, կոնկրետ ուժեր»:

Իսկ Ռուսաստանի և «դաշտում» գտնվողների հաջող համագործակցության բանաձևը հիշեցրեց Իրանի խորհրդարանի միջազգային գործերով գլխավոր տնօրեն Հոսեյն Ամիր-Աբդոլահիան Իրանում Սիրիայի դեսպան Ադնան Հասան Մահմուդի հետ հանդիպման ժամանակ. «Թեհրանը, Մոսկվան, «Հզբոլահը» Սիրիայում համագործակցության հաջող մոդել են: Թեհրանի և Մոսկվայի համագործակցությունը և լիբանանյան «Հզբոլահի» ջանքերը լավ փորձ դարձան Սիրիայում անվտանգության ապահովման և տարածաշրջանում խաղաղության ամրապնդման գծով»: Դիվանագիտական լեզվից թարգմանությունը պարզ է. ռուսական ՌՏՈՒ-ն հետախուզում և ռմբահարում է, իսկ «դաշտում» հարձակման են անցնում սիրիացիները, Իրանի ռազմական խորհրդականներն ու շիա կամավորները, աշխարհազորային հայերը, ասորիները և նույնիսկ քրդերը (ինչպես եղել է արևելյան Հալեպում): Իսկ եթե որևէ մեկը համարում է, թե «Ասադը բանակ չունի», ապա հիշեցնենք. 2016 թ. փետրվարի տվյալներով, Սիրիայի զանազան ռազմականացված կազմակերպություններում եղել է 150 հազար մարդ: Ավելացնենք այն 20 հազարը, որ իսրայելցիները մեծահոգաբար Ասադին «թույլ էին տվել» ունենալ, դրանց էլ ավելացնենք 150 հազար զինված մարդկանց, որոնք անապատներում, քաղաքներում, լեռներում կռվելու վիթխարի փորձ ունեն: Ահա Սիրիայի իրական բանակը, գումարած տարբեր երկրների շիա կամավորները, իրանցի ռազմական խորհրդականները: Թող լինի ոչ թե 90, այլ 80 %, գումարած ամբողջ աշխարհի շիաների աջակցությունը: ՈՒրեմն ո՞վ պետք է հուզվի սիրիացի քրդերի և ամբողջ Սիրիայի ճակատագրով: Կարծում ենք՝ ոչ քաղգործիչները և զինվորականները Անկարայում և Թել Ավիվում:

Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ

Հեղինակի նյութեր

• Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում-3
• Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում-2
• Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում
• Ժամանակակից «Ադրբեջանի հանրապետությունը» սիոնիստների, անգլո-սաքսոնների և պանթուրքիստների հենակետն է՝ ընդդեմ Իրանի և ՌԴ-ի- 2
• Ժամանակակից «Ադրբեջանի հանրապետությունը» սիոնիստների, անգլո-սաքսոնների և պանթուրքիստների հենակետն է՝ ընդդեմ Իրանի և ՌԴ-ի-1
• Երևա­նի և Ստե­փա­նա­կեր­տի ա­ռա­ջին խն­դի­րը պաշտ­պա­նու­թ­յան եր­կու պե­տա­կան կո­մի­տե­նե­րի շտապ ձևա­վո­րումն է
• Երևա­նի և Ստե­փա­նա­կեր­տի ա­ռա­ջին խն­դի­րը պաշտ­պա­նու­թ­յան եր­կու պե­տա­կան կո­մի­տե­նե­րի շտապ ձևա­վո­րումն է
• Կրկին ու կր­կին՝ «Փա­շի­ն­յա՛ն, հե­ռա­ցի՛ր». սա ժո­ղովր­դի պա­հանջն է
• Կրկին ու կր­կին՝ «Փա­շի­ն­յա՛ն, հե­ռա­ցի՛ր». սա ժո­ղովր­դի պա­հանջն է
• Փա­շի­ն­յանն ա­մեն օր, կա­մա­վոր հրա­ժա­րա­կան չտա­լով, ըն­դա­մենն ա­պա­ցու­ցում է, որ հա­կա­հայ ու­ժե­րի դրա­ծո է
• Բաց հարց Ռու­սաս­տա­նի ԶԼՄ-նե­րին. Ինչ­քա՞ն կա­րե­լի է ստել Ար­ցա­խի հար­ցում հա­յե­րի «մեղ­քի» մա­սին
• Ռու­սաս­տանը, Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րի թողտ­վու­թ­յամբ, Թուր­քիա­յին ներս է թո­ղել Այսր­կով­կա­սի մեր մա­սը
• Թուր­քիան մուտք է գոր­ծել տա­րա­ծաշր­ջան ու Ար­ցա­խից սպառ­նում է և՛ Ի­րա­նին, և՛ Ռու­սաս­տա­նին
• Փա­շի­ն­յան, խոս­տո­վա­նիր, գու­ցե Զան­գե­զուրն է՞լ եք ար­դեն վա­ճա­ռել թուր­քե­րին
• Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­ցի­նե­րի մի մա­սը դա­վա­ճա­նել է ողջ հայ ժո­ղովր­դին
• Մեր ժո­ղովր­դին ԱՄՆ-ը, Իս­րա­յե­լը, Անգ­լիան և Թուր­քիան դա­վա­ճան­նե­րի ձեռ­քով «Այսր­կով­կաս­յան Դեյ­թոն» են պար­տադ­րել
• «Ով խա­ղա­ղու­թ­յուն է ու­զում խայ­տա­ռա­կութ­յան գնով, կս­տա­նա և՛ պա­տե­րազմ, և՛ խայ­տա­ռա­կութ­յուն»
• Թեհ­րա­նում ար­դեն ըն­դուն­ված են ինչ-որ պատ­շաճ ո­րո­շում­ներ
• Թեհ­րա­նում ար­դեն ըն­դուն­ված են ինչ-որ պատ­շաճ ո­րո­շում­ներ
• Թեհ­րա­նում ար­դեն ըն­դուն­ված են ինչ-որ պատ­շաճ ո­րո­շում­ներ

Մեկնաբանություններ