«Բժշկական տվյալների բազայից գողությունն անխուսափելի է»

Տասնչորս հասարակական միավորումներ բաց նամակ են հղել ՀՀ վարչապետին և մարդու իրավունքների պաշտպանին` կոչ անելով կասեցնել էլեկտրոնային բժշկական քարտերի նախագծի ընդունումը:

Սա վարչապետին ուղղված նախաձեռնող խմբի առաջին նամակ-դիմումը չէ, ամիսներ առաջ հրապարակվեց «Էլեկտրոնային բժշկական քարտերի նախագծի գաղտնի իմաստը և կոռուպցիոն ռիսկերը» վերնագրով բաց նամակը: Պատասխանը, մեղմ ասած, չի գոհացրել նախաձեռնող խմբին: Այս մասին մեզ հետ զրույցում ասաց «Ընդդեմ բիոմետրիկ փաստաթղթերի» միավորման ղեկավար Ա. ՌՈՒԲԵՆԸ, նշելով, որ տարբեր ճանապարհներով շարունակելու են պայքարը: Նախաձեռնող խմբին միացել են նաև այլ միավորումներ: Առանձին ստորագրահավաք է անցկացվելու նաև քաղաքացիների շրջանում, բարձրացնելու են նաև նույնականացման քարտերի խնդիրը:

Ա. Ռուբենը վստահեցնում է, որ նմանատիպ ռեֆորմներ կառավարությանը պարտադրում են արտաքին դեստրուկտիվ կառույցները, որոնք իշխում են Արևմուտքում և կանգնած են նաև այս նախագծի հետևում: Համաձայն այս նախագծի` քաղաքացիների բժշկական տվյալները կտեղադրվեն համացանցում` վտանգելով մարդկանց և խախտելով նրանց բժշկական, անձնական և ընտանեկան գաղտնիքի սահմանադրական իրավունքը: Զրուցակցիս պնդմամբ` բժշկական տվյալների բազայից գողությունն անխուսափելի է, տվյալները կարող են գողանալ հաքերները, այդ թվում` թուրքական և ադրբեջանական լրտեսական կառույցները. «Ինչպես իր օրինակով ապացուցել է Էդուարդ Սնոուդենը (ի պատիվ նրա), բժշկական տվյալների գողությունը անխուսափելի է նաև ինչ-որ բժշկի, ծրագրավորողի կամ պաշտոնյայի դավաճանության դեպքում: Շատ ավելի ուժեղ պաշտպանված հիմնարկների բազաներ են կոտրվել, օրինակ` Պենտագոնի սերվերները»: Ա. Ռուբենը ուշադրություն է հրավիրում նաև այն հանգամանքի վրա, որ Windows-ը և շատ այլ հայտնի ծրագրեր (այդ թվում` հակավիրուսային) արտադրող կորպորացիաները կապված են Արևմուտքի պետությունների գաղտնի ծառայությունների և հենց վերոհիշյալ արտաքին դեստրուկտիվ կառույցների հետ. «Այս կապը գոյություն է ունեցել հենց հիշյալ ծրագրերը ստեղծելիս: Դրանք հատուկ գրվել են այնպես, որ որևէ պահի հնարավոր լինի համացանցի միջոցով գաղտնի ներթափանցել յուրաքանչյուր համակարգիչ: Այսպիսով` արտասահմանյան ծրագրերի վրա հայկական բազա ստեղծելը, որոնց կոդը ՀՀ իշխանությունները չգիտեն, անգրագիտություն է, եթե ոչ դավաճանություն»: Նախաձեռնող խումբը զգուշացնում է, որ էլեկտրոնային բժշկական քարտերի նախագիծը շատ վտանգավոր է մեր երկրի անվտանգության և քաղաքացիների համար, խախտում է մարդու իրավունքները և ՀՀ Սահմանադրության մեջ նշված բազմաթիվ դրույթներ:

Ֆինանսական կողմին անդրադառնալով` զրուցակիցս ասում է, որ նախագծի ներդրմամբ իբր խնայվելու են ֆինանսները, քաղաքացիների ժամանակը, այնինչ բժշկական անկետաների ներդրումը պահանջում է հսկայական ծախսեր բազմաթիվ հզոր համակարգիչների, պլանշետների, սկաներների, մոդեմների, լիցենզիոն ծրագրերի ձեռքբերման համար, ծրագրավորողների աշխատավարձի, բժիշկների վերապատրաստման, հոսանքի և այլն, որոնց համար անհրաժեշտ են նոր վարկեր: «Այս ամենը կհանգեցնի պետական պարտքի կտրուկ աճի: Բացի այդ, բժիշկը ստիպված է լինելու կատարել հավելյալ աշխատանք, ինչից կտուժի նրա հիմնական աշխատանքը»,- հավելում է Ա. Ռուբենը:

Տվյալների արտահոսքից զատ, կա նաև մեկ այլ խնդիր: Տեխնիկական խնդիրների կամ հաքերային հարձակման դեպքում էլեկտրոնային քարտերը կարող են անհասանելի դառնալ կամ, որ ավելի վատ է, կարող են աղավաղվել տվալները: Մեկ այլ կանխակալ վարկած ևս. «Էլեկտրոնային քարտերով բարձրաստիճան կոռուպցիոներները և արտաքին դեստրուկտիվ կառույցների անդամները, առողջական խնդիրների դեպքում, հեշտությամբ իրենց համար դոնոր կգտնեն: Այսպիսով` կերկարացնեն իրենց կյանքը, նաև քաղաքական լրջագույն խնդիր կլուծեն. կենսաչափական տվյալներով կպարզեն անձի հոգեբանական դիմանկարը, ըստ այդմ, գտնելով ու չեզոքացնելով պոտենցիալ այլախոհներին, որոնք վտանգավոր են արտաքին դեստրուկտիվ կառույցների համար»:

«Սոցցանցերը նույնպես գաղտնի ծառայությունների համար տվյալների բազա են ապահովում, ի՞նչ իմաստ ունի նման մեծածավալ նախագծի ներդրումը»,- մեր այս հարցին ի պատասխան զրուցակիցս ասաց, որ ինքը, օրինակ, սկզբունքորեն չի օգտվում սոցցանցերից, տանը համացանց չունի, և եթե դիսիդենտն ուզում է թաքնված մնալ, չի օգտվի սոցցանցից կամ կձևանա, որ հետաքրքրվում է ֆուտբոլով ու աղջիկներով: Բացի այդ, սոցցանցերի տված տեղեկատվությունն այդքան մեծ չէ։

Ի լրումն Ա. Ռուբենն ասում է, որ պայքարը շարունակելու են, իսկ թե ինչ եղանակներով, առայժմ չակերտները բացել չեն ցանկանում:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ