«Երկրի տնտեսական աճն ապահովում է ոչ միայն գործատուն, այլև աշխատողը»

Աշխատող արհմիության անդամների աշխատանքային իրավունքների պաշտպանության երաշխավորը եղել և մնում է Հայաստանի արհմիությունների կոնֆեդերացիան, իսկ աշխատանքի պետական տեսչությանը «Աշխատանքի պետական տեսչության մասին» ՀՀ օրենքով վերապահված էր աշխատանքային օրենսդրության, աշխատանքային իրավունքի նորմեր պարունակող այլ նորմատիվ իրավական ակտերի և կոլեկտիվ պայմանագրերի նորմատիվ դրույթների կատարման պահանջների նկատմամբ պետական հսկողության և վերահսկողության կազմակերպումն ու իրականացումը, ինչպես նաև սահմանվում էին ՀՀ աշխատանքի պետական տեսչության, աշխատանքի պետական տեսուչի գործառույթները, իրավունքներն ու պարտականությունները:

2013-ին կառավարության որոշմամբ ՀՀ առողջապահության նախարարության պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային տեսչությունը և ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության ՀՀ աշխատանքի պետական տեսչությունը միաձուլման ձևով վերակազմակերպվեցին ՀՀ առողջապահության նախարարության աշխատակազմի առողջապահական պետական տեսչության, որին վերապահվեց աշխատողների առողջության և անվտանգության վերահսկողության գործառույթը, իսկ հսկողության գործառույթը նախատեսվեց միայն առավել ռիսկային ոլորտներում ու տնտեսավարող սուբյեկտներում: Մինչդեռ Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության (ԱՄԿ) կոնվենցիայով նախատեսված է բոլոր տնտեսավարող սուբյեկտների նկատմամբ կիրառել և՛ հսկողության, և՛ վերահսկողության գործառույթներ:
Հարկ է նշել, որ ՀՀ կառավարությունն այս որոշումն ընդունել է «Աշխատանքի պետական տեսչության մասին» ՀՀ օրենքի խախտմամբ, քանի որ տեսչության մասին օրենքը դեռ գործում էր:

Ներկայումս ՀՀ առողջապահության նախարարության աշխատակազմի առողջապահական պետական տեսչությունը կոչվում է «Առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմին»:
Աշխատողների իրավունքների պաշտպանությունը նորաստեղծ տեսչական մարմնի տեսադաշտում հայտնվում է միայն այն դեպքում, երբ աշխատողների առողջությանը վտանգ է սպառնում: Մինչդեռ աշխատանքի վարձատրությունը, աշխատանքային ռեժիմը, ընդհուպ աշխատաժամանակի տևողությունը, արտաժամյա աշխատանքը և այլն տեսչության կողմից չեն իրականացվում: Բայց եթե մարդն աշխատում է առանց հանգստյան օրերի, չունի սնվելու հնարավորություն կամ նրան հատկացվում է հինգրոպեանոց ընդմիջում, իսկ երբեմն էլ աշխատավարձը ժամանակին կամ ամբողջությամբ չի վճարվում, մի՞թե սրանք բացասաբար չեն անդրադառնում աշխատողի առողջության վրա:
Թեև առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմինը հետևողական է աշխատանքային իրավունքների խախտման վերաբերյալ աշխատողներից ստացված դիմում-բողոքների նկատմամբ, որոնց հիման վրա հարուցվել են վարչական վարույթներ, այնուհանդերձ նախկին լիազորությունների սահմանափակման պատճառով տեսչության գործառույթները կիրառվում են ոչ լրիվ ծավալով: Արդյունքում աշխատող-գործատու հարաբերություններում շարունակում են արձանագրվել աշխատանքային իրավունքների խախտման և աշխատողների շահագործման դեպքեր:
Հայաստանի արհմիությունների կոնֆեդերացիան առաջիններից էր, որ բարձրաձայնեց աշխատանքի պետական տեսչության գործառույթների ամբողջական վերականգնման անհրաժեշտության մասին:

-Հայաստանի արհմիությունների կոնֆեդերացիան նախապատրաստել և ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն է ներկայացրել «Տեսչական մարմինների մասին» օրենքի վերաբերյալ իր դիրքորոշումը, որում հանգամանալից նշված են օրենքի այն դրույթները, որոնք չեն համապատասխանում ԱՄԿ-ի 81-րդ կոնվենցիային, ՀՀ Սահմանադրությանը, ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքին և «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքին: Տեսեք, «Տեսչական մարմինների մասին» ՀՀ օրենքով տեսչական մարմնին վերապահված է միայն վերահսկողության գործառույթը, իսկ հսկողական գործառույթը նախատեսված է միայն 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի 6-րդ կետով սահմանված առավել ռիսկային ոլորտներում և տնտեսավարող սուբյեկտներում: Մինչդեռ ԱՄԿ-ի 81-րդ կոնվենցիայի 10-րդ, 12-րդ, 17-րդ, 21-րդ հոդվածներով և՛ հսկողության, և՛՝ վերահսկողության գործառույթները նախատեսված են տնտեսավարող բոլոր սուբյեկտների նկատմամբ: Ըստ կոնվենցիայի, տեսչության գործառույթներից է նաև գործարարների ուսուցումը: Ի դեպ, աշխատանքի պետական տեսչության գործառույթների վերականգնման խնդրին օրերս անդրադարձել է նաև «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության նախագահ, ՀՀ ԱԺ պատգամավոր Էդմոն Մարուքյանը: Հուսանք, որ խնդիրն ի վերջո լուծում կստանա,- «Իրատես»-ի հետ զրույցում ասաց Հայաստանի արհմիությունների կոնֆեդերացիայի նախագահ ԷԴՈՒԱՐԴ ԹՈՒՄԱՍՅԱՆԸ:

ՀԱՄԿ-ի նախագահը կարևորեց աշխատանքի պետական տեսչության գործունեությունը, հավելեց նաև, որ Հայաստանի կառավարությունը 2004 թվականին վավերացրել է տեսչության մասին Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության 81-րդ կոնվենցիան, որում հստակ նշված են տեսչության գործառույթները, իրավունքներն ու պարտականությունները: Թեև Հայաստանը ստանձնել է աշխատանքի պետական տեսչության վերաբերյալ կոնվենցիայի պահանջները, այնուհանդերձ դրանք շարունակում են անտեսվել:
-Իհարկե, ՀԱՄԿ-ը, մտահոգված լինելով աշխատանքային հարաբերություններում աշխատողների շահերի պաշտպանությամբ, բազմիցս դիմել է կառավարությանն ու այլ ատյանների, բարձրաձայնել աշխատանքի պետական տեսչության կարևորության մասին: Երկրի տնտեսական աճն ապահովում է ոչ միայն գործատուն, այլև աշխատողը: Վերջինս պետք է վստահ լինի, որ աշխատանքային հարաբերություններում կբացառվեն անօրինականությունները, որ իր աշխատանքը կգնահատվի ըստ արժանվույն: Միայն այդ դեպքում կարելի է ակնկալել աշխատանքի ավելի բարձր արտադրողականություն և որակ,- նշեց պարոն Թումասյանը:

Էդուարդ Թումասյանի փոխանցմամբ, ՀԱՄԿ-ը կառավարությանն առաջարկել է ստեղծել պետական հսկողության և վերահսկողության լիազորություններով օժտված մեկ միասնական աշխատանքի տեսչական մարմին, որոնք մինչ 2013 թ. ունեցել է աշխատանքի պետական տեսչությունը:
Ընթերցողին հարկ է հիշեցնել, որ ԱՄԿ-ի 81-րդ կոնվենցիան ԱՄԿ-ի կողմից դասվում է առաջնահերթ կոնվենցիաների շարքին, ուստի ՀՀ-ն պարտավորվել է հաշվի առնել 2017 թ. նոյեմբերի 24-ին Եվրոպական Միության և Հայաստանի Հանրապետության միջև ստորագրված համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի 274-րդ հոդվածի 3-րդ մասի պահանջը՝ «Կողմերը վերահաստատում են իրենց օրենքներում և գործելակերպում անդամ պետությունների և Հայաստանի Հանրապետության կողմից համապատասխանաբար վավերացված ՝ ԱՄԿ-ի հիմնարար, առաջնահերթային և մյուս կոնվենցիաները և այդ կոնվենցիաների արձանագրություններն արդյունավետորեն կիրարկելու հանձնառությունը»:

Հ.Գ. Օրերս «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության նախագահ, ՀՀ ԱԺ պատգամավոր Էդմոն Մարուքյանը դիմել է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին աշխատանքային իրավունքների բնագավառում վերահսկողություն իրականացնող աշխատանքի պետական տեսչության լիազորությունների վերստեղծման առաջարկով:

Զրույցը` Անուշ ՆԵՐՍԻՍՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• ՈՍԿԵՊԱՐ. այդ քաղցր բառը՝ խաղաղություն
• «Արվեստագետն ու գիտնականը պիտի համոզվեն, որ թիկունքում պետություն կա»
• «Արհ­միու­թ­յուն-գոր­ծա­տու հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թ­յու­նից կշա­հեն թե՛ աշ­խա­տո­ղը, թե՛ գոր­ծա­տուն ու իր բիզ­նե­սը»
• «Ներ­կա­յիս կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գը ոչն­չով չի տար­բեր­վում նախ­կին իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րի վա­րած տն­տե­սա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նից»
• Երա­նի թե հայ գյու­ղա­ցու բո­լոր օ­րե­րի լու­սա­բացն ու մայ­րա­մուտն ա­վարտ­վեն խին­դով և ու­րա­խու­թ­յամբ
• Գոր­ծա­տուն պար­տա­վոր է հար­գել աշ­խա­տո­ղի աշ­խա­տան­քա­յին ի­րա­վուն­քը` ա­ռանց գոր­ծա­դու­լա­վո­րի պար­տադր­ման
• «Անհ­րա­ժեշտ է կան­խել գյուղն­շա­նա­կութ­յան հո­ղե­րի դեգ­րա­դա­ցու­մը»
• Ահագ­նա­ցող աշ­խա­տան­քա­յին միգ­րա­ցիան եր­կի­րը «դա­տար­կեց» ո­րա­կ­յալ մաս­նա­գետ­նե­րից
• Ոչ միայն ե­րա­զանք, այլև ի­րա­կա­նու­թ­յուն
• Տու­րիզ­մով զբաղ­վե­լու հա­մար նախ պետք է սի­րել հայ­րե­նի­քը
• Գառ­նա­ռիճ՝ ե­րեք պե­տու­թ­յուն­նե­րի խաչ­մե­րու­կում ապ­րող գյու­ղը
• «Վա­յել չէ թա­գա­վո­րի և իշ­խա­նի հա­մար գո­ղեր և ա­վա­զակ­ներ ու­նե­նալ, այլ միայն լր­տես­ներ, որ հե­տա­խույզ­ներ են»
• «Արհ­միու­թ­յուն­նե­րի հան­դեպ վս­տա­հու­թ­յան վե­րա­կանգ­նու­մը պետք է սկ­սել զրո­յից»
• Աշխա­տո­ղը պետք է ստա­նա այն­քան աշ­խա­տա­վարձ, որ այն բա­վա­րա­րի ոչ թե գո­յատևե­լու, այլ ապ­րե­լու հա­մար
• «ԵՊՀ ռեկտորի պաշտոնակատարը չկարողացավ լուծել ԵՊՀ արհմիության հետ կոլեկտիվ պայմանագիրը»
• Գա­զա­տար խո­ղո­վակ­նե­րը կան, բայց բնա­կի­չը գե­րա­դա­սում է փայ­տը
• Դի­լի­ջանն իր ռե­սուրս­նե­րով կա­րող է ապ­րել
• Մեղ­րի ե­կո­ղը, դեռ չմեկ­նած, մտա­ծում է հա­ջորդ այ­ցի մա­սին
• Տաշ­տու­նը 160 ծուխ ու­ներ, այ­սօր մնա­ցել է 22-ը՝ 60 բնակ­չով
• Անտառ­նե­րով շր­ջա­պատ­ված բնա­կա­վայրն իր ջե­ռուց­ման հար­ցը լու­ծել չի կա­րո­ղա­նում, օ­րեն­քը թույլ չի տա­լիս

Մեկնաբանություններ