Բոլորն արհամարհում են կորոնավիրուսը և պատրաստվում... պատերազմի՞
21.04.2020 | 00:28
(Նախորդ մասը)
Վերադառնանք քրդերին ու Թուրքիային։ Մենք չենք բացառում, որ ՔԲԿ-ի ղեկավարությանը հայտնի է դարձել, որ թուրքական իշխանությունները մտադիր են կորոնավիրուսի թեման օգտագործելու «քրդական հարցը» լուծելու համար։ Բնական է, որ քրդերը կարող էին որոշում ընդունել թուրքերի հետ պատերազմը վերսկսելու մասին։ Ինչպես հայտնում են տարբեր ԶԼՄ-ներ, մարտի 31-ի վաղ առավոտյան ՔԲԿ-ի 25-ամյա պարտիզանուհի Սեմա Քոշերը փոխհրաձգության մեջ է մտել թուրքական զինծառայողների հետ, որոնք թուրքական Աղրի նահանգի Ղուրբուլաղ սահմանակետի մոտ ապահովում էին իրանա-թուրքական գազամուղի անվտանգությունը։ Այնուհետև նա հարձակվել է հինգ ռազմական ավտոմեքենայի վրա և պայթեցրել իրեն։ ՔԲԿ-ի մամուլի ծառայությունն ավելացրել է, որ այդ պայթյունից ոչնչացել է ողջ տեխնիկան և սպանվել ավելի քան 30 զինվոր։ Գազամուղի մասին ոչինչ չի նշվում, բայց պարտիզանուհին այն նույնպես պայթեցրել է. ըստ թուրքական իշխանության, բոցը բարձրացել է մինչև 40 մետր ու երևում էր մոտակա գյուղերից։
Իրանի ազգային գազային ընկերությունը ստիպված դադարեցրել է մատակարարումը Թուրքիային։ «Սովորաբար գազամատակարարումը վերականգնվում է 3-4 օր հետո»,- հայտարարել է ընկերության տնօրենը։ Նման ահաբեկչական գործողություն առաջ էլ էր եղել, բայց այն ժամանակ գազամուղը պայթեցվել է Թուրքիայի տարածքի խորքում, ոչ թե սահմանին։ Երկու երկրի համար էլ այն մեծ նշանակություն ունի։ Անցյալ տարի նրանով մատակարարվել է 7,7 մլրդ խմ գազ` Թուրքիայի սպառման 17 %-ը։ Հետաքրքիր է, որ ոչ քրդական մամուլի ծառայությունը, ոչ թուրքական ԶԼՄ-ները, ոչ իրանական գազային ընկերությունը չեն հայտնում, թե քուրդ պարտիզանուհին որտեղից է հասել Ղուրբուլաղ սահմանակետը։ Իրանից դա բացառվում է. նրան կվերացներ Իրանի ԻՀՊԿ-ի հատուկ ջոկատը, որի ստորաբաժանումները վաղուց չեն հեռանում Թուրքիայի սահմանից, որովհետև մշտապես սպասում են սահմանային սադրանքներ կամ դիվերսիաներ «անհայտ խմբերի» կողմից, բայց հենց թուրքական տարածքից։ Մնում է երկու տարբերակ. Սեմա Քոշերը իրանա-թուրքական սահման է եկել կամ Թուրքիայի խորքից, կամ իրաքյան Կանդիլ լեռներից։ Այժմ հենց Կանդիլ լեռներում են գտնվում ՔԲ կուսակցության պարտիզանների հիմնական բազաները։
Դժվար է ասել, թե ՔԲԿ-ի ղեկավարությունն ինչու է որոշել հենց հիմա միջադեպ ստեղծել իրանա-թուրքական սահմանում։ Բայց կա մի զուգահեռ իրադարձություն, որն ստիպում է խորհել. հենց մարտի 31-ին ԱՄՆ-ը իր «Patriot» զենիթա-հրթիռային համալիրները տեղադրեց Իրաքի արևմտյան Անբար նահանգի «Այն էլ Ասադ» ավիաբազայում և Իրաքյան Քրդստանի Էրբիլ ռազմաբազայում, բայց առանց Իրաքի կառավարության համաձայնության։ Վաշինգտոնն արդեն վաղուց է մշակում Իրաքում իր զորքերի անվտանգությունն ապահովելու նոր պլանը, հատկապես Իրանի ԻՀՊԿ-ի «Քոդս» հատուկ ջոկատի հրամանատար Ղասեմ Սոլեյմանիի սպանությունից հետո Իրանի հետ թեժ լարվածության ժամանակ։ Պաշտպանության համակարգի տեղադրման շուրջ Իրանի և ԱՄՆ-ի բանակցություններն ընթանում են հունվարից, երբ Իրանը հրթիռային հարված հասցրեց Իրաքում ԱՄՆ-ի երկու բազային։ Մարտի 30-ին Իրաքի վարչապետի պաշտոնակատար Աբդուլ-Մահդի Մունտաֆիկին Վաշինգտոնին նախազգուշացրեց, որ որևէ հարձակում չձեռնարկվի Իրանի հետ կապված իրաքցի աշխարհազորայինների դեմ։ Հայտարարության մեջ ասվում է, որ Իրաքի կառավարությունը մեծ մտահոգությամբ է հետևում իրադրությանը, հատկապես Իրաքի որոշ շրջաններում օտարերկրյա ուժերի չթույլատրված թռիչքների և ակտիվացման կապակցությամբ։ Այնուամենայնիվ ամերիկացիներն իրենց ԶՀՀ-ները տեղաբաշխել են Իրաքում, և անմիջապես մահապարտ պարտիզանուհին թուրքերին հարված է հասցրել Ղուրբուլաղի անցակետում ու վնասել Իրան-Թուրքիա գազամուղը։ Մենք կհետևենք իրադրության զարգացմանը` հաշվի առնելով և այն, որ հենց Իրանն է պահանջում, որ ամերիկացի զինծառայողները հեռանան և Իրաքից, և Սիրիայից...
Ի միջի այլոց, հենց ապրիլին Արևմուտքում, այդ թվում` ԱՄՆ-ում, փորձագետները կանխագուշակում են ԱՄՆ-ի և նրա արտաքին քաղաքականության վատ ապագա, և հենց Մերձավոր Արևելքում` Իրաքում, հետևաբար նաև Սիրիայում։ Այս անգամ գուշակը ազդեցիկ ամերիկյան «Foreign Affairs» ամսագիրն էր, որն սկսել է վերլուծել համաշխարհային ասպարեզում ԱՄՆ-ի վերջին անհաջողությունների պատճառները։ Հետաքրքիր է, որ այդ կապակցությամբ ամսագիրը մի հոդված է տպագրել Իրանի ԻՀՊԿ-ի գեներալ Սոլեյմանիի սպանության նախադրյալների ու հետևանքների մասին։ Այդ փաստն աշխարհին հասկացնում է, որ ամերիկացիներն իրենք են աստիճանաբար գիտակցում Թրամփի վարչակազմի գլխավոր սխալը` «Իսրայելի պատվերով» Սոլեյմանիի ահաբեկչական սպանությունը։
«Ամերիկա-իրաքյան հարաբերությունների մահը» հոդվածի հեղինակ Էմմա Սքայի կարծիքով` Բաղդադի Միջազգային օդանավակայանի ռմբակոծումը թաղեց «Իրաքի երիտասարդության բարեփոխումների» բոլոր հույսերը. երիտասարդներն ամիսներով բողոքում էին և կարողացան հասնել որոշակի հաջողությունների. Իրաքի վարչապետ Մունտաֆիկիի հրաժարականին և ընտրությունների մասին նոր օրենքի ընդունմանը։ Ըստ էության, հոդվածի ամերիկացի հեղինակը պատկառելի ամսագրի լեզվով գրում է, որ Իրաքի ընդհանուր առմամբ հաջող «մայդանացումը» պայթեցվել է (իրանցի գեներալի շքախմբի հետ) հենց ամերիկացիների կողմից։ Ոչնչացվել են ամերիկյան դիվանագիտության ու հատուկ ծառայությունների աշխատանքի տասնամյա արդյունքները։ Տարհանման սպառնալիքը կախվել է Բաղդադի «կանաչ գոտու» Ալ Քինդի փողոցի շենքերի ողջ համալիրի վրա։ Բայց չէ՞ որ մինչև 2009 թ. ամերիկացիներն Իրաքի մայրաքաղաքում կառուցել էին տարածաշրջանի վրա ազդելու ամենամեծ կենտրոնը։ Բաղդադում ստեղծվել էր աշխարհի ամենամեծ ու ամենաթանկ դեսպանական համալիրը` մոտ 10 անգամ ավելի մեծ, քան ԱՄՆ-ի դեսպանատներն ու հյուպատոսարաններն այլ երկրներում։ Նրա 42 հեկտարի վրա տեղաբաշխված 21 շենքերը մեկ միասնական մտահղացմամբ միավորված են որպես անառիկ ու լիովին ինքնավար ամրոց։ NBC հեռուստաընկերության լրագրողներն այդ «Բաղդադի ներսի ամերիկյան քաղաքը» համեմատում են նույնաչափ Վատիկանի հետ, որը գտնվում է Հռոմի ներսում։
Առաքելության ու նրա անվտանգության ծառայությունների անձնակազմի քանակը գաղտնի է պահվում, բայց նույնիսկ մոտավոր թվերը վիթխարի են. պահակախմբի և ԱՄՆ-ի համար վստահելի իրաքցի ծառայողների ընդհանուր թիվը 5500-12000 է։ Իսկ ինչքան կշտամբանք ու մեղադրանք են կուլ տվել ամերիկացիները քաղաքացիական պատերազմով բռնված Իրաքի ներսում այդ հզոր ամրոցն ունենալու իրավունքի համար։ «Իրաքի մայրաքաղաքի վրա այդ միջնաբերդի վեր խոյանալը տեղի բնակչությունն ընկալում էր որպես այն բանի ցուցադրություն, թե իրենց երկրում իրականում ումն է իշխանությունը»,- գրում էին Վաշինգտոնի նկատմամբ չեզոք եվրոպացիները Միջազգային հակաճգնաժամային խմբի զեկույցում։ Այժմ այդ «Բաղդադի ամրոցը» ստիպված կլինեն հանձնելու, տխուր եզրակացություն է անում հոդվածագիր Էմմա Սքայը։ Իրաքի տարածքն անխուսափելիորեն ու շատ արագ դառնում է ԱՄՆ-ի և Իրանի ռազմական հակամարտության ասպարեզ, և ամերիկացիներն ստիպված կլինեն նահանջելու այդ տարածքից, ընդ որում` վազքով։ 2019 թ. վերջին և 2020 թ. առաջին ամիսներին Բաղդադի բնակիչներն արդեն անկարգություններ են ձեռնարկել Ալ Քինդի փողոցի շենքերի առաջ, իսկ իրաքցի ոստիկանները դրան նայել են մատների արանքով։ Շատ ամերիկացիներ դեռ հիշում են 1979 թ. Թեհրանում ամերիկացի դիվանագետներին պատանդ վերցնելը և 2012 թ. Բենգազիում (Լիբիա) ԱՄՆ-ի դեսպանի սպանությունը։ Եվ անգամ կորոնավիրուսն ի վիճակի չէ հետաձգելու ամերիկացիների այդ պարտությունը և փախուստն Իրաքից, եզրակացրել է Էմմա Սքայը։
Շարունակենք հետևել տարածաշրջանին։ ՔԲԿ-ն որոշել է շարունակել հարձակումները թուրքական կարևոր օբյեկտների վրա։ Հավանաբար Իրան-Թուրքիա գազամուղի պայթեցումը տպավորություն չի թողել Անկարայի վրա։ Բայց գուցե պատերազմը շարունակելը բոլորովին կապ չունի գազամուղի պայթյունին Թուրքիայի արձագանքի հետ։ Ճիշտ է, հարձակման պատասխանատվությունն այժմ իր վրա է վերցրել այլ կազմակերպություն` Թուրքիայի ժողովուրդների հեղափոխական միավորյալ շարժումը (ԺՀՄՇ, HBDH), որը Թուրքիայում գործող գերձախ ծայրահեղական խմբավորում է։ Բայց, ինչպես պարզվեց, նույնիսկ «Քրդստանի ազատագրության բազեներ» խումբն ընդամենը ՔԲԿ-ի երիտասարդական թևն էր։ Ապրիլի 8-ին քրդական ANF գործակալությունը հայտնել է, որ ԺՀՄՇ-ն իր վեբ-կայքում ստանձնել է թուրքական «Roketsan» պաշտպանական ընկերության դեմ «հատուցման գործողության» պատասխանատվությունը։
Այդ ընկերությունն ակտիվորեն զինում է Ադրբեջանն առնվազն վերջին 20 տարում։ ԺՀՄՇ-ի հայտարարության մեջ ասվում է. «Անկարայի Էլմադաղ շրջանում հրթիռներ արտադրող «Roketsan» գործարանը ԺՀՄՇ-ի վրիժառուների կողմից, հատուկ տեխնիկայի կիրառմամբ, խոցվել է ապրիլի 7-ին մոտ ժ. 14։30-ին։ Պայթյունը լիովին ոչնչացրել է արտադրական օբյեկտի մի մասը և հումքի պահեստը, որոնք օգտագործվում էին հրթիռներ արտադրելու համար։ Մեր ստորաբաժանումները չեն կարողացել որոշել հակառակորդի շարքերում զոհվածների և վիրավորների քանակը, բայց բարեհաջող կերպով վերադարձել են բազա»։ Թուրքական կողմից կա միայն այսպիսի հաղորդագրություն. երեք հոգի թեթևակի վիրավորվել են Անկարայի պաշտպանական ընկերության ձեռնարկության վառելաքսանյութերի պահեստում պայթյունի ժամանակ։ Մեր կարծիքով, այս դեպքում ավելի հավաստի են քրդական աղբյուրների հայտարարությունները։
ԺՀՄՇ-ն միավորում է մոտ մեկ տասնյակ ձախ, հեղափոխա-սոցիալիստական և որոշ այլ քրդական կազմակերպություններ։ Ստեղծվել է 2016 թ. մարտի 12-ին, «Էրդողանի գլխավորած թուրքական կառավարության տապալման» նպատակով։ Անցած 4 տարում նրա զինյալները մի շարք հարձակումներ են գործել զինվորականների և ոստիկանական ուժերի վրա։ Մենք համոզված ենք, որ եթե թուրքական իշխանությունները խոստովանում են «Roketsan» գործարանի վրա ԺՀՄՇ-ի պարտիզանների հարձակման փաստը, ապա Էրդողանի վարչակազմն ինքը կհայտարարի, որ դա ՔԲԿ-ի ձեռքի գործն է։ Հաշվի առնելով նաև Իրան-Թուրքիա գազամուղի պայթյունը, տեղին է կարծել, որ քրդերը որոշել են վերահսկել պատերազմը։ Ենթադրում ենք, որ թուրքերը պարտքի տակ չեն մնա, և շուտով աշխարհը կիմանա քրդաբնակ Արևմտյան Հայաստանում ու Միջագետքում թուրք զինվորականների և անվտանգության ծառայությունների պատժիչ նոր գործողությունների մասին։
Այսպիսով, Հայաստանի և Արցախի շուրջն այնուամենայնիվ պատերազմներ են, դրանք չեն դադարել, չնայած ՄԱԿ-ի Գլխավոր քարտուղար Անտոնիո Գուտերեշը կոչ էր արել ողջ մոլորակում համաճարակի ժամանակ դադարեցնել ամեն տեսակի պատերազմներն ու հակամարտությունները։ Ահա թե ինչու ժամանակն է, որ հայկական հանրապետությունները հնարավորինս հեռու թողնեն թրքամետ բարեհոգությունն ու մանկական թոթովանքը «եղբայրության ու բարեկամության», «հարաբերությունների բարելավման» համաձայնության, կարգավորման և այլնի մասին։ Ավելի լավ է ուշադրություն դարձնեն, որ, չնայած համայնաճարակին, Ադրբեջանը մարտական հրաձգությամբ զորավարժություններ է կատարում։ Դեռ ի՞նչ է Ադրբեջանը։ Մեկ անգամ էլ ընդգծենք. Թուրքիան փակ երկիր է (տեղեկատվության տեսակետից), կարելի է չկասկածել, որ, ի պատասխան քրդերի ահաբեկչական գործողությունների, թուրքերն արդեն պատժիչ գործողությունների են դիմել ՔԲԿ-ի դեմ։ Պարզապես աշխարհն այդ մասին շատ ուշ կիմանա։ Եվ Բաքուն ու Անկարան հիանալի օրինակ ունեն` ՆԱՏՕ-ի գործողությունները։ Չնայած կորոնավիրուսի տարածմանը, ապրիլի 13-18-ին Լատվիայում պետք է ՆԱՏՕ-ի զորավարժություններ լինեն։ Դրանց նպատակը Լատվիայում դաշինքի ընդլայնված ներկայության մարտական խմբի հնարավորությունների մեծացումն է։ Ավելի վաղ հայտարարվել էր, որ Լատվիայում դաշինքի մի քանի զինծառայողների մոտ կորոնավիրուս է հայտնաբերվել։ Վերլուծաբանների կարծիքով, վարակի տարածման պայմաններում զորավարժությունների անցկացումը վկայում է, որ ՆԱՏՕ-ն մտադիր է իր աշխարհաքաղաքական շահերն առաջ տանել ցանկացած պայմաններում։ Փորձագետները նշում են, որ դաշինքի իրական նպատակները մնում են առաջվանը` լարվածություն ստեղծել ռուսական սահմանների մոտ, ինչպես նաև ցուցադրել ներքին «միասնությունը»։ Ինչպես տեսնում ենք, բոլորը պատրաստվում են, մնում է, որ Հայաստանն ու Արցախը չզբաղվեն ինքնախաբեությամբ։
Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ
Հեղինակի նյութեր
- Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում-3
- Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում-2
- Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում
- Ժամանակակից «Ադրբեջանի հանրապետությունը» սիոնիստների, անգլո-սաքսոնների և պանթուրքիստների հենակետն է՝ ընդդեմ Իրանի և ՌԴ-ի- 2
- Ժամանակակից «Ադրբեջանի հանրապետությունը» սիոնիստների, անգլո-սաքսոնների և պանթուրքիստների հենակետն է՝ ընդդեմ Իրանի և ՌԴ-ի-1
- Երևանի և Ստեփանակերտի առաջին խնդիրը պաշտպանության երկու պետական կոմիտեների շտապ ձևավորումն է
- Երևանի և Ստեփանակերտի առաջին խնդիրը պաշտպանության երկու պետական կոմիտեների շտապ ձևավորումն է
- Կրկին ու կրկին՝ «Փաշինյա՛ն, հեռացի՛ր». սա ժողովրդի պահանջն է
- Կրկին ու կրկին՝ «Փաշինյա՛ն, հեռացի՛ր». սա ժողովրդի պահանջն է
- Փաշինյանն ամեն օր, կամավոր հրաժարական չտալով, ընդամենն ապացուցում է, որ հակահայ ուժերի դրածո է
- Բաց հարց Ռուսաստանի ԶԼՄ-ներին. Ինչքա՞ն կարելի է ստել Արցախի հարցում հայերի «մեղքի» մասին
- Ռուսաստանը, Հայաստանի իշխանությունների թողտվությամբ, Թուրքիային ներս է թողել Այսրկովկասի մեր մասը
- Թուրքիան մուտք է գործել տարածաշրջան ու Արցախից սպառնում է և՛ Իրանին, և՛ Ռուսաստանին
- Փաշինյան, խոստովանիր, գուցե Զանգեզուրն է՞լ եք արդեն վաճառել թուրքերին
- Հայաստանի քաղաքացիների մի մասը դավաճանել է ողջ հայ ժողովրդին
- Մեր ժողովրդին ԱՄՆ-ը, Իսրայելը, Անգլիան և Թուրքիան դավաճանների ձեռքով «Այսրկովկասյան Դեյթոն» են պարտադրել
- «Ով խաղաղություն է ուզում խայտառակության գնով, կստանա և՛ պատերազմ, և՛ խայտառակություն»
- Թեհրանում արդեն ընդունված են ինչ-որ պատշաճ որոշումներ
- Թեհրանում արդեն ընդունված են ինչ-որ պատշաճ որոշումներ
- Թեհրանում արդեն ընդունված են ինչ-որ պատշաճ որոշումներ
Մեկնաբանություններ