Արդարության մասին ոչ թե պետք է հայտարարություններ անել, այլ այն արմատավորել երկրի կյանքում

Երբեմն այն տպավորությունն է ստեղծվում, որ ցեղասպանության պահանջներում մենք թերագնահատում ենք մեր ոխերիմ թշնամուն` Թուրքիային, կամ առնվազն սուբյեկտիվ ենք: Մինչդեռ փաստ է, որ այդ երկիրը մտնում է աշխարհի 20 առաջատար պետությունների ցանկի մեջ և զարմացնում մասնագետներին իր դինամիկ տնտեսական (և ոչ միայն) զարգացմամբ: Մոսկվայաբնակ իսրայելցի մի քաղաքագետ, որին երբեք թուրքամետ չես համարի, վերջերս լինելով Թուրքիայում և ուսումնասիրելով նրա ներքին ու արտաքին քաղաքականության «ճկուն ու նենգ» յուրահատկությունները, այդ երկիրը համարում է ամենաուշագրավն ու ամենահետաքրքրականը աշխարհաշրջանում:
Ահա և օրերս ռուսաստանյան շատ լրատվամիջոցներ հրապարակեցին Թուրքիայում անցյալ տարի անցկացված մարդահամարի արդյունքները: Արժե, որ մենք ևս անդրադառնանք այդ թեմային, քանզի ժողովրդագրական բնագավառում այնտեղ նկատվող միտումները հակադիր են մեր ազգային շահերին. պետք է լավ իմանալ ժամանակակից թուրքին և ոչ թե ջայլամ ձևանալ: Մարդահամարի վերաբերյալ բոլոր տվյալները քաղված են ռուսաստանյան մամուլից:
Եվ այսպես, 2012 թվականին Թուրքիայի բնակչությունը կազմել է 75 միլիոն 627 հազար 384 մարդ: 1927 թվականի առաջին մարդահամարի տվյալներով` այն եղել է մոտ 12,5 միլիոն: Ամեն տարի այս երկրի բնակչությունն ավելանում է մեկ միլիոնով: Այսինքն, երեք տարին մեկ Թուրքիան երկնում է Հայաստանին հավասար մի ազգաբնակչություն: Եվ այդ այն դեպքում, երբ հայոց ղեկավարությանը այդպես էլ չի հաջողվում կանգնեցնել աղետաբեր արտագաղթը:
Թուրքիայի բնակչության 82 տոկոսը թուրք է, 10,6 տոկոսը` քուրդ: Մնացյալը արաբներ են, հույներ, հայեր, հրեաներ, չերքեզներ և այլն: Բացի այդ, Անկարան սերտ կապերի մեջ է իր «սփյուռքի» հետ, որի հիմնական զանգվածը` մոտ 3 միլիոն, բուն է դրել Գերմանիայում: Ըստ Սահմանադրության, թուրք է համարվում նաև խառն ընտանիքում ծնված երեխան` երբ թուրք է հայրը կամ մայրը:
Բնակչությունն անհամաչափ է բաշխված. առավել խտաբնակ են ծովամերձ տարածքները: 77,3 տոկոսը բնակվում է խոշոր քաղաքներում ու շրջանային կենտրոններում: Երկու տասնյակ քաղաքներ միլիոնից ավելի բնակիչ ունեն (հեշտ է ասել): Ստամբուլը իսկական մեգապոլիս է` 13 854 740 մարդ (երկրի բնակչության 18,3 տոկոսը): Բազմամիլիոնանոց են նաև առաջին եռյակի մեջ մտնող մյուս քաղաքները` Անկարան` 4 965 542, և Իզմիրը` 4 005 459 մարդ: Մեզ հարազատ անուններով քաղաքներից հիշատակենք Վանը` 1 051 975, Էրզրումը` 778 195, Մուշը` 413 260, Բիթլիսը` 337 253, Կարսը` 304 821 բնակիչ: Քրդերի գլխավոր քաղաք Դիարբեքիրի բնակչությունն արդեն անցել է 1,5 միլիոնից:
Թուրքիայի բնակչության մեջ գերակշռում են տղամարդիկ` 50,2 տոկոս: Սակայն կանայք փոքր-ինչ ավելի են ապրում` 30,6 և 29,5: Բնակչության միջին տարիքը 30,1 է: 15-64 տարեկանների մեջ աշխատունակ է ավելի քան 51 միլիոնը:
Մեկ քառակուսի կիլոմետրի հաշվով ամենախտաբնակը, իհարկե, Ստամբուլն է` 2666 մարդ, սակավ բնակեցվածը` Թունջելիի նահանգը` 12:
Մի խոսքով, ցավով պիտի արձանագրենք, որ թուրքական պետությունը բարգավաճում է, հզորանում, բնակչությունը` աճում: Եվ այդ զարգացումներում հսկայական դեր է խաղում այն պարագան, որ վերջին տասնամյակներում թուրքական ցեղը ծնում է իսկական ազգային լիդերներ, որոնց մասշտաբային բազմակողմ գործունեությունը միտվում է թուրք պետության ու թուրք տարրի իրական զարգացմանը: Եվ այս ֆոնի վրա հետևելով Հայաստանի նախագահի թեկնածուների` վիրավորական աստիճանի անդեմ ու անմրցունակ պայքարին, խոր հոռետեսություն էիր ապրում` արդյո՞ք մեր ազգն անընդունակ է դարձել երկնելու նոր սերնդի կարող լիդերներ կամ գոնե լիդեր: Ցեղասպանության մասին երկրի ղեկավարների դատողությունները դառնում են սոսկ դեմագոգիա, գորշ իրականությունից հասարակության ուշադրությունը շեղելու էժանագին հնարքներ, երբ արմատական ոչինչ չի արվում ինքնակործանիչ արտագաղթը կասեցնելու համար: Բնակչության ի՞նչ աճի մասին կարելի է խոսել, ի տարբերություն Թուրքիայի:
Արդարության մասին ոչ թե պետք է հայտարարություններ անել, այլ այն արմատավորել երկրի կյանքում:

Ռուբեն ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ
Մոսկվա

Հեղինակի նյութեր

• «Ճղճղոցը» լռեցրին
• Քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նը երկ­րորդ հնա­գույն մաս­նա­գի­տու­թ­յունն է
• Հեշտ է ա­սել` ա­նուղ­ղե­լի ռու­սա­սեր­ներ են
• Խո­պան­չիու­թ­յու­նը դար­ձել է ապ­րե­լա­կերպ, սո­վո­րու­թ­յուն, կեն­ցաղ
• Երբ խոս­քը մի­լիար­դա­վոր դո­լար­նե­րի մա­սին է, մեծ տե­րու­թ­յուն­նե­րը գոր­ծում են ա­նո­ղոք
• Ոչ էն է մի բան, ո՛չ էլ` էս
• Եթե գլուխ չես հա­նում սե­փա­կան ղե­կա­վար­նե­րից
• Կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին աշ­խար­հա­փո­փո­խու­թ­յուն
• Ամեն ժո­ղո­վուրդ ար­ժա­նի է իր ղե­կա­վա­րին
• Ա՜խ այդ անշ­նոր­հա­կալ ռուս­նե­րը
• Հույս-հարց-պա­հան­ջը ար­դեն դառ­նում է ինք­նան­վաս­տա­ցու­ցիչ
• Ներ­վեց... թմ­րա­մաք­սա­նեն­գը, բայց նա հրեա էր
• Գլխա­վոր կռ­վախն­ձո­րը կդառ­նա Ղա­րա­բա­ղը
• «Ի՜նչ հայ, հրեա է» («Հրեա­նե­րից պր­ծանք, ան­ցանք հա­յե­րին»)
• Քսան տա­րի նույն դեմ­քին են նա­յում
• Պու­տի­նի, լե­հե­րի և հրեա­նե­րի մա­սին
• Հա­յաս­տա­նը կա­րիք ու­նի փոր­ձա­ռու­թ­յան
• Չտես­նե­լու չտանք, թե վեր­ջերս Շոյ­գու­յին ինչ շու­քով ըն­դու­նե­ցին Բաք­վում
• Երբ ան­գամ մեկ ըն­տա­նիքն է դառ­նում հո­գա­ծու­թ­յան ա­ռար­կա
• Ինչով են զբաղ­ված եվ­րո­պա­ցի­նե­րը

Մեկնաբանություններ