ՎԵՐՋԻՆ ԱՆԳԱՄ ԵՆՔ ՀԱՐՑՆՈՒՄ` ԹՈՒՂԹ ԿՍՏՈՐԱԳՐՎԻ՞

Ղարաբաղի առնչությամբ Դովիլում ստորագրված ԵԱՀԿ ՄԽ երեք երկրների նախագահների ուղերձը մասամբ հակասական զգացումների տեղիք է տալիս:
«ՇԱԲԱԹ ԻՐԻԿՈ՜ՒՆ, ԺԱՄ ՏԱՍՆԵՐԿՈ՜ՒՍԻ՜Ն»
Դովիլյան անցուդարձն այնպիսի տպավորություն էր թողնում, թե Ղարաբաղի հարց այնտեղ ընդհանրապես չի քննարկվել: Ինչպես ասում են` «не до этого»: Անգամ ռուսական վերլուծական ծրագրերը մեկ տողով չանդրադարձան այդ հայտարարությանը, երբ Կազանի հանդիպումը քթի տակ է և տեղի է ունենալու Մեդվեդևի «բարձր հովանու» ներքո:
Իսկ դովիլյան օրակարգը, իսկապես, հագեցած էր: Այն, գոնե մեզ, հետաքրքրում էր Մերձավոր Արևելքի նկատմամբ «համաշխարհային հանրության» առաջադրանքների, Ռուսաստան-ԱՄՆ, իրականում` Պուտին-Մեդվեդև երկյակի մասով. փորձում էինք որսալ` ի՞նչ է ասում «սոոբշեստվոն» Մեդվեդևին` «դնե՞լ, թե՞ չդնել». այդ էր խնդիրը:
-Օ՜, բախտ իմ դժխեմ,- գրեթե ասաց Դիման, որովհետև ամենագլխավոր` հակաօդային հրթիռների պաշտպանության հարցում ոչ ոք նրան չասաց` Ռումինիայում տեղադրվողն ընդդեմ Ռուսաստանի չէ: Եվ պնդել, որ Օբամա-Մեդվեդև հանդիպումը նույնքան ջերմ էր, որքան նախորդ G8-ի ժամանակ, երբ «սոոբշեստվոն» հայրական հոգատարությամբ շրջապատել էր Դիմային, այդպես չէր:
Բայց նաև այնպես էլ չէր, թե «սոոբշեստվոն» Դիմային մոռացել ու ջանք չէր թափում նրան ուժեղացնելու:
ա) Նախ` նրան նշանակեց Լիբիայում «պապա»` միջնորդ, ինչը հաստատապես չէր կարող չշոյել Ռուսաստանի ինքնասիրությունը, այդ կարևորման արդյունքում (չխորանանք, թե այս դեպքում «միջազգայինը» ոնց էր համատեղել հաճելին ու օգտակարը): Մի քիչ էլ համաձայնության եկան Սիրիայի, առայժմ` բարեփոխումների հարցում, հետո կերևա. Մեդվեդևը Սիրիա է ուղարկում իր ներկայացուցչին, և չի բացառվում, որ այս «գետնին» վրա ևս ինչ-ինչ փոխհամաձայնություններ տեղի ունենան. Լիբիայի «փաստը» ցույց է տալիս, որ դժվարորեն, բայց և` առևտրի տեղ կա:
բ) «Միջազգայինի» հաջորդ «ստացականը» Դիմային նույնքան հետաքրքիր էր. ֆրանսիական «Միստրալները» վերջապես կտրամադրվեն Ռուսաստանին. ռազմական այդ ուղղաթիռների հարցը երկար ձգձգվեց, բայց ահա` խնդրեմ, ստացավ իր պատասխանը (տե՛ս Սարկոզիի ասուլիսը):
գ) Դիման խոր աջակցություն ստացավ նաև ընդդեմ Պուտինի` «կրուտոյ տղա» դառնալու հաշվով: Բոլոր ահաբեկիչներին գետնի տակից գտնելու, նրանց «արտաքնոցում մոչիտ» անելու հայտնի պուտինյան խոստումը մի քանի վայրկյանում լվացվեց Դովիլում` ստանալով ահավոր քաղաքակիրթ լուծում` «սոոբեշստվոն» հինգ միլիոն դոլար կտա ՈՒմարովի գլխի համար:
դ) Իսկ որ ամենակարևորն է. «սոոբշեստվոն» հստակ ժամանակ ֆիքսեց Ռուսաստանի` Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության անդամակցության համար, ինչը մեծ նորություն էր: Տասնութ տարի ձգվող հարցի նման «կտրվածքն» արդեն իսկ խոսուն արդյունք է` բանակում տեղ գտած կոռուպցիոն սկանդալով ընդդեմ Պուտինի և ուժայինների «ազգային ճակատ» ստեղծող Մեդվեդևի «հաշվով»:
Այսպիսով, Դովիլն աչքի ընկավ ոչ միայն Կարլայի հղիությամբ, առավել էժան ծախսերով, այլև ժամկետային ֆիքսումներով, որոնք առնչվում էին նաև Ղարաբաղի խնդրին:
«ԴՈՒ ՆՈՐԻՑ ԵԿԵԼ ԵՍ` Ի՞ՆՉ ԱՆԵՄ»
Ընդ որում, Ղարաբաղի հարցով դովիլյան հայտարարության ո՛չ հայամետությունն էր ամենահետաքրքիրը, ո՛չ ֆիքսված ժամկետը, ո՛չ էլ Ադրբեջանի խուճապահար հայտարարությունների կասկադը:
Ամենաէական «հետևանքն» այդ ամենում հայտարարությունից մի քանի ժամ հետո սփռված լուրն էր` Ահմադինեժադը գալիս է Հայաստան: ՈՒ թե դրան էլ հավելում ենք, թե տեղեկություն ունենք, որ հայր դարձող Սարկոզիի հայաստանյան այցի լեյտմոտիվը նույնպես Իրանն է, ապա Դովիլում մի տեսակ անտեսված Ղարաբաղին առնչվող հայտարարությունը նոր լույսի տակ է հայտնվում:
Հիմա փորձենք պատասխանել երկու էական հարցի. ինչո՞ւ է գալիս Ահմադինեժադը: Եվ ապա` Կազանում կստորագրվի՞ արդյոք որևէ փաստաթուղթ:
Ահմադինեժադի մասով. որքան էլ հայկական կողմը թե՛ պաշտոնական, թե՛ Մարի Յովանովիչի հետ «անձնական» հանդիպումների ընթացքում (տիկնոջ Բլրի վրա գտնվող տանը հանդիպման ժամանակ ՀՀԿ-ականները շատ հստակ հասկացրել են, որ իրենք չեն լքի իրենց «Նվարդին, որքան էլ դյութես օ՜, դու…») ասել է` Հայաստանը երբեք հանդես չի գա Իրանի շահերին դեմ, այնուհանդերձ, իր ճաշի սեղանին մշտապես տասներկուերորդ իմամի` Մահդիի համար ափսե դնող (Ահմադինեժադը հավատում է, որ օրերս իմամը գալու է. կամ` արդեն եկել է) ԻԻՀ նախագահը կարծես թե ունի խոր տագնապներ և գալիս է անձամբ դրանք փարատելու (կարծում ենք` Ռոբերտ Քոչարյանի հետ կապված «ծրագիր» ևս կլինի, այնուհանդերձ, ռուսական ֆիասկոյից հետո պնդել այդ ծրագրի «պարտադիր կատարումը», փոքր-ինչ դժվար է):
Այսպիսով, հենց միայն ժամկետը` հունիսի վեցին (իսկ այն նախորդում է Կազանի հանդիպմանը) Ահմադինեժադի այցը գալիս է ասելու, որ մեծ է ինչ-ինչ փաստաթղթի ստորագրման հավանականությունը: Տեսականորեն: Ընդ որում, շատերը պնդում են, որ չի բացառվում ԱՄՆ-Իրան խաղում Հայաստանը դառնա նաև միջնորդ: Իսկ ինչո՞ւ ոչ:
Մենք, բոլոր դեպքերում, երբեք չասելով` երբեք, այնուհանդերձ, քիչ հավանական ենք համարում նման փաստաթղթի ստորագրումը: Նախ որ` Ռուսաստանն ինքը շահագրգռված չէ ստատուս քվոյի փոփոխության հարցում: Չնայած ինչ-ինչ սիմվոլիկ «թղթի» դեմ չի լինի, որպեսզի ցույց տա, որ զորահանդեսի հրամանատարն ինքն է:
Ընդ որում, ստատուս քվոյի փոփոխության հարցում միակ շահագրգռվածն ԱՄՆ-ն է: Կողմերը` Ադրբեջանն ու Հայաստանը, նույնպես շահագրգռված չեն այդ փոփոխությամբ, այլ հարց է, որ այս խաղում ով առաջինը «խփեց», նա էլ մանևրի լայն դաշտ է ստանում:
«Խփել» ասելով ամենևին նկատի չունենք պատերազմը. այլ թե ով առաջինը կասի` համաձայն եմ դովիլյան հայտարարությանը. Հայաստանը շատ արագ կողմնորոշվեց (չնայած դովիլյան հայտարարությունը, ինչպես ասացինք, ահագին հայամետ էր), ասաց` այո, որպեսզի Ադրբեջանն ընտրության հնարավորություն չունենա, և ասի` չէ, ու դառնա «սոոբշեստվոյի» աչքի փուշը, մանավանդ որ առանց այդ էլ փուշ էր:
Այո, Ադրբեջանի գործերն էն չեն: Ադրբեջանը Դովիլից հետո մի քանի հայտարարություն արեց` մի քանի օգտագործման համար. ներքին, արտաքին, «հղի, կիսահղի», որպես մխիթարանք` իր էնիք սրտին:
Ալիևն էլ, կսկծու, փա՜ռք Աստծու, կիսաձայն, թե` վատ հայտարարություն չէր… որ «վատիկը» չէր, յոլդա՛շ, ստորագրելո՞ւ ես Հելսինկյան ինքնորոշման իրավունքի սկզբունքի տակ: Կազանում: Որ ստորագրես, ո՞նց է Մեհրիբանը քեզ տուն թողնելու:
ՈՒրեմն` պատրաստ եղիր «առաջացած այդ հարցերին» դիմակայելու, ոնց խոստացել են Սարկոզին, Մեդվեդևը, Օբաման. մանավանդ` Օբաման, որն ադրբեջանական «նեյնիմների» զահլեն-սիրտը չունի. Մերձավոր Արևելքը չի սպասում:
Բանն այն է, որ Ադրբեջանը մանևրի մի այնպիսի, ինչպես ասում են, «ախմախ» պոզա է ընդունել, որ նրան ոչ միայն մենք, այլև «միջազգայինը» հաստատ մենակ պետք է թողնի այդ ախմախության հետ: Սույն Ադրբեջանը, յուր Քյորփի հետ, գնացել-մտել է «Համաշխարհային Սովնարկոմ»` միացել է «Չմիացածների կազմակերպությանը», այդով «ո՛չ» ասելով բոլոր խաղացողներին:
Աքլորի կարգավիճակում (երբ խաղում ես հա՛մ մեկի, հա՛մ մյուսի կողմից, իսկ իրականում և փաստորեն` ոչ մեկի կողմից), ճողվածքի առաջ կանգնած Քյորփեն ընդհանրապես կլինիկայի մեջ է հայտնվել. մի կողմում` հեղափոխության ուրվականն է շրջում իր և Մեհրիբանի արանքում (և դա այն ժամանակ, երբ մեր զահլեն գնաց եվրոպական կառույցների կողմից մեր համաներումը ողջունելու ու մնացածի մասով), մյուս կողմից էլ` Քյորփեն գլուխը հայտնի կենդանու նման խոթել ավազի մեջ, ՆԱՏՕ-ին ասում է` «не хочу», Ռուսաստանին` «want», արդյունքում կորցնում է խաղն ամբողջապես:
Բանն այն է, որ «սոոբշեստվոն» նրան ժամանակ է տվել մինչև տարվա վերջ, և այն նույն օրը, երբ Հայաստան է գալիս Ահմադինեժադը, Թուրքիայում ստորագրվում է «Նաբուկոյի» պայմանագիրը, որին Ադրբեջանը նույնպես «չէ՛» է ասել…
Էս հերիք չէր: «Սոոբշեստվոյի» աչքը մեզ վրա էս վերջերս է՛լ ավելի է տաքացել («ընկերություն ենք անում նրանց հետ` ձեռներս փետ պահած», որովհետև հավերժ թշնամի ու բարեկամ էս հին արևի տակ` «նիխտ»), և ուրեմն` հայկական կողմը Բելառուսի (որ ասում ենք` Բելառուս, Արուսը` Ռուսաստանը, հետն է. ոչի՜նչ, Բատկային ինֆլյացնելով` Ռուսաստանը խելքի կբերի ու միասին կշարունակեն մաքսային միության գործը) օգնությամբ ունի «սարք», որը դիտում է Մամեդյարովի «ծիծաղելի» դիպուկահարներին:
Իսկ որ ամենակարևորն է. օրերս մերոնք մի հետաքրքիր «ռազմական գաղտնիք» նետեցին խաղատախտակին. ֆիքսվեց` հայկական կողմն ունի նաև «սարք», որը խփում է անօդաչու ինքնաթիռներին, ՆԱՏՕ-ն էլ էնտեղ թե` կկատարելագործե՜նք այդ սարքը:
Այնպես, որ` Աստված պահի Հայաստանը:
Կարմեն ԴԱՎԹՅԱՆ

Մեկնաբանություններ