«Արդ, տնտեսների մեջ փնտրվում է նա, թե ով հավատարիմ կգտնվի»

Ինչո՞վ է Անիրավ տնտեսի կիրակին առանձնահատուկ, մանավանդ այդտեղ պատմվում է մի մարդու մասին, ով խորամանկությամբ էր վարվում: Ղուկասի Ավետարանի 15 և 16-րդ գլուխներում քննարկվում է սեփականության, ունեցվածքի տնօրինության մասին և մարդու վարքի դրսևորումների, թե իրեն վերապահված ունեցվածքն ինչպես է կառավարում և վերաբերվում, սակայն իր այդ կառավարման ազատությունը նաև ենթադրում է պատասխանատվություն և դրանից բխող հետևանքներ (աղքատ Ղազարոսի առակը): Շեշտվում է, որ նյութական կարողությունը ևս տրված է Աստծու կողմից, և դրա իրական տերը հենց Ինքն Արարիչն է, իսկ մարդը, որպես տնտես, այն խնամողն ու ազատ տնօրինողն է: Ծննդոց գրքում այդ մասին արդեն կարդում ենք. «Աճեցե՛ք, բազմացե՛ք, լցրե՛ք երկիրը, տիրեցե՛ք դրան, իշխեցե՛ք ծովի ձկների, երկնքի թռչունների, ողջ երկրի բոլոր անասունների ու երկրի վրա սողացող բոլոր սողունների վրա» (Ծննդ.1.28): Անիրավ տնտեսի առակը եթե դիտարկում ենք մարդ-Աստված փոխհարաբերության համատեքստում, այս դրվագն ավելի պարզորոշ է երևում: Երբեմն Հիսուսի առակները պատկերում են կյանքի տարբեր հարթություններ ու արտահայտում մի քանի իմաստներ, բայց դրանք ունենում են հստակ շեշտադրող պատգամներ: Այդպիսին է նաև այս առակի պարագայում: Այդտեղ երկու հիմնական ուղեցույց ենք տեսնում: Նախ` որ պետք է խորագետ լինել, հնարամիտ. «Եվ ես ձեզ ասում եմ. անիրավ մամոնայից ձեզ համար բարեկամներ արեք, որ երբ այն պակասի, հավիտենական հարկերի տակ ընդունեն ձեզ» (Ղուկ.16.9): Իսկ դրանից առավել` պատասխանատու և հավատարիմ` տրված կարողությունը, տնտեսությունը կառավարելու մեջ. «Քիչ բանի մեջ հավատարիմը շատի մեջ էլ հավատարիմ է, իսկ քչի մեջ անիրավը շատի մեջ էլ անիրավ է: Արդ, եթե անիրավ մամոնայի մեջ հավատարիմ չեղաք, ձեզ ո՞վ կվստահի ճշմարիտը» (Ղուկ.16.10-11): Հիսուս նշում է, որ պետք է խելացի վարվել նյութական կարողության հետ: Այն նպատակ չէ, այլ միջոց: Եվ եթե անառակ որդու առակի դեպքում կրտսեր որդին ուներ ժառանգություն, հարստություն և կարող էր իր ապագա կյանքը հեշտությամբ կառուցել, սակայն տանուլ տվեց ամեն ինչ և հայտնվեց թշվառության մեջ, ապա այս դեպքում անիրավ տնտեսը, որ չուներ որևէ լուրջ կարողություն և ունեցվածք, կարողացավ այնպիսի հնարամտությամբ գործել, որ իր համար ստեղծեց նպաստավոր պայմաններ, որ ապահով ապագա ունենա: Հնարամտության մասին խոսելիս կարելի է նշել, որ Հիսուս քրիստոնյային կոչ է անում չլինել կրավորական դիրքում, չինքնապարփակվել, այլ իրեն տրված շնորհներն օգտագործել, փոխանցել մարդկանց՝ վերահաս դատաստանի ժամանակ դրանցով արդարություն գտնելու համար: Մնասների առակում (Ղուկ.19.11-28) այդ միտքն ավելի հաստատուն է դառնում. «Հապա ինչո՞ւ իմ դրամը լումայափոխներին չտվիր, որպեսզի ես, գալով, տոկոսներով միասին պահանջեի այն» (Ղուկ. 19.23): Այսպիսով՝ Հիսուս ոչ թե գովում է առակում նկարագրված անիրավությունը, այլ հնարամտությունը: Բացահայտում հավատի գործնական լինելու հանգամանքը (Մատթ. 5.15, Հակ. 3.26): Հատկանշական է, որ այս առակով ցույց է տրվում, որ նպատակահարմար պահը չպետք է կորցնել, այլ պետք է գործել, որպեսզի հետագա քայլերում և՛ հոգևոր պտուղներ շահենք, և՛ հոգևոր լույսն այլ մարդկանց փոխանցենք, ինչպես աշխարհիկ մարդիկ են գործնական կերպով գործում և շահում: ՈՒստի միշտ պետք է պատրաստ լինել: Երբեմն այն, ինչ ուզում ենք, որ լավ կերպով և մեր կամեցած ժամանակին իրականություն դառնա, սպասում ենք այդ բարենպաստ իրադրությանը, որպեսզի գործենք, բայց հանգամանքների բերումով չպետք է հապաղենք, քանի որ հաճախ կորցնում ենք հնարավորությունը, այլ ոչ թե գտնում: Անհրաժեշտ է մշտապես գործել, հոգևոր առաքելությունը տվյալ պահին հնարավորինս իրականություն դարձնել: Արդ, մարդ միշտ պատրաստ պիտի լինի իրականացնելու բարի նպատակը, ինչպիսին էլ լինի տվյալ պահը` լավ թե վատ, որովհետև դա է ժամանակի կողմից ընձեռված պահը: Մենք պիտի կարողանանք տվյալ պահին ներուժ գտնել խաղաղության ոգով անցնելու խոչընդոտները, իրագործելու բարին, ինչքան էլ անհարմար դրություն լինի, քանի որ կյանքում հանգամանքները հաճախ մեզնից անկախ են զարգանում և երբեմն մեզ կանգնեցնում մարտահրավերների առջև: Անիրավ տնտեսը չկորցրեց իրեն ընձեռված պահը և իր օգտի համար գործեց: Ինչպես նշեցինք, երկրորդ կարևոր պատգամը հավատարմության մասին է: Մարդը դեռևս Եդեմի պարտեզում հավատարիմ չեղավ և իրեն վերապահված արարչագործության տնտեսության նկատմամբ անիրավ գտնվեց և մինչ օրս շարունակում է այդպիսին լինել: Եթե միայն մեր շուրջը նայենք, կտեսնենք, թե բնությունն ինչպես է անխնա շահագործվում և ավերվում: Բայց աղքատ Ղազարոսի առակի մեջ ցույց է տալիս, որ այդուհանդերձ մարդը տնօրինում է այդ ամենը, բայց պատասխանատու է լինելու իր կատարած գործերի համար և հանդերձյալ աշխարհում հաշիվ է տալու (Ա Պետր. 4.5-6): Հիսուս նշում է, որ չենք կարող ծառայել և՛ մամոնային, և՛ Աստծուն: Ի վերջո, կամ Աստծուց կհեռանանք, կամ մամոնայից (Ղուկ.16.13): Հովհաննեսի Հայտնության գրքում այդ վիճակը բնորոշվում է գաղջ բառով (Հայտն. 3.16): Արդ, մեր երկրային առաքելությունն այս աշխարհում իմաստավորված պետք է լինի աստվածային կամքի բարեհաճությամբ: Սբ. Պետրոսն ասում է. «Յուրաքանչյուր ոք ինչպիսի շնորհ ընդունել է, ուրիշի հանդեպ թող նույնը մատակարարի՝ որպես բարի տնտես Աստծու պես-պես շնորհների» (Ա Պետր. 4.10):
Մեծ պահքի ընթացքում կարդալով, խորհելով «Անիրավ տնտեսի» առակի շուրջ՝ ևս մեկ անգամ անդրադառնում ենք Աստծո հանդեպ հավատարմությանը: Պահեցողության խորհրդի գիտակցումն ու գործառույթը օգնում են մարդուն ամրապնդելու կամքը, թե՛ դժվարին, թե՛ հաջողակ ժամանակներում հավատարիմ լինելու Քրիստոսին և նրա պատգամներին ու գործելու բոլոր իրադրություններում:

Տպագրության պատրաստեց
Հովհաննես ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ