ԽՍՀՄ-ի ողջ պատմության ընթացքում կոմունիստական կուսակցության գլխավորությամբ ձեռք բերված հաջողություններն ակնառու դարձնելու համար համեմատության եզր էր վերցվում 1913 թվականը` Ռոմանովների դինաստիայի 300-ամյակը: Ռոմանովների մասին, իհարկե, չէր հիշատակվում: 1913-ը նաև Առաջին համաշխարհային պատերազմի նախօրեն էր, երբ ամենաբուռն ծաղկման մեջ էր արդյունաբերությունը` շնորհիվ 1906-ին վարչապետ դարձած Ստոլիպինի բարեփոխումների, թեպետ ինքը` Պյոտր Արկադևիչը, 1911-ին սպանվել էր: Իսկ նա ասում էր` «Լույսից վախենալ չի կարելի»:

ՀՀԿ-ի վարած արտաքին քաղաքականությունը բաժանվում է երկու մասի. մինչ Մաքսային միություն և «հետո»: «Մինչ» ժամանակահատվածը, եթե օբյեկտիվ, ապա կարելի է հաջողված համարել ոչ միայն լուրջ կորուստներ չունենալու, այլև ինչ-որ առումով պրոգրեսիվ առաջնահերթությունների: Այդ պատկերացումներից ելնելով կարող էր Թուրքիայի հետ «բանեցված» «ֆուտբոլային» դիվանագիտությունը համարվել նոնսենս և Սերժ Սարգսյանի կողմից` ընդամենը մարտի մեկի թնջուկից դուրս գալու պատվար:

Մինչ զանգվածային բողոքներն ՈՒկրաինայում սկսել են ոչ միայն ծավալվել, այլև իշխանությունների համար շատ վտանգավոր բնույթ կրել, երկրի նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչը ոչ միայն չհրաժարվեց Չինաստան կատարելիք այցից, այլև մեծ հույսերով մեկնեց այնտեղ։ Եվ դա, իհարկե, ոչ այն պատճառով, որ նրան քիչ էր անհանգստացնում երկրում սկսված «եվրահեղափոխությունը», և, անշուշտ, նաև ոչ այն պատճառով, որ նրա դիրքերը՝ կապված վերջին իրադարձությունների հետ, ամրապնդվել են, պարզապես ՈՒկրաինայի նախագահը Պեկին էր մեկնել ներդրումների շուրջ բանակցություններ վարելու համար, ընդ որում, այդ ուղևորությունից նա, ամենայն հավանականությամբ, մեծ սպասելիքներ ուներ։

Թուրքական «Հուրիեթ» թերթը դեկտեմբերի 9-ին հաղորդեց, որ, մեկնաբանելով 2014 թ. պետբյուջեն, խորհրդարանական քրդամետ «Խաղաղության և ժողովրդավարության կուսակցությունը» (ԽԺԿ­) օգտագործել է «Թուրքական Քրդստան» բառակապակցությունը արևելյան և հարավարևելյան Անատոլիայի առավելապես քրդերով բնակեցված տարածաշրջանների առնչությամբ և բանավեճ ծավալել այդ հարցի շուրջ։ Բնականաբար, այդ քայլն աղմուկ է առաջացրել թուրքական խորհրդարանում։ Ընդ որում` շատ լուրջ։ Ինչը և ապացուցեց, որ Թուրքիան և թուրքերը չեն փոխվում։ Իսկը ժամանակն է ամփոփելու քրդական խնդրի զարգացումը Թուրքիայում և սահմանակից երկրներում։

ՈՒկրաինական զարգացումների մասով պետք է հասկանալ մինչ այս դրված խնդիրը, որը մի քանի տարի առաջ նրբորեն ձևակերպել էր իտալական մամուլը, այն է` ՈՒկրաինան կտրոհվի մի քանի մասի. արդե՞ն իրացման «փուլում» է գտնվում, թե՞ ՈՒկրաինան, որպես պետություն, դեռ կկարողանա խուսափել այդ տխուր ճակատագրից, որից այդպես էլ չկարողացան խուսափել հետխորհրդային տարածքում Վրաստանը, Եվրոպայում` Հարավսլավիան, Չեխոսլովակիան։

Օրերս տեղի ունեցավ գրեթե աննկատ մնացած մի իրադարձություն, աննկատ, երևի, այն պատճառով, որ Սիրիայի, Իրանի և ՈՒկրաինայի ֆոնին աշխարհի հայացքը «չէր հասնում» Հեռավոր Արևելք։ Մինչդեռ Հեռավոր Արևելքում խաղարկվող դրաման ժամանակի առումով սկսվեց հենց այն ժամանակ, երբ ինչ-որ մեկը տվեց Կիևում տեղի ունեցող ուկրաինական իրադարձությունների մեկնարկը։ Ընդ որում, ի տարբերություն ՈՒկրաինայի իրողությունների ու փաստերի, Հեռավոր Արևելքի իրադարձությունները շատ փորձագետներ արդեն բնութագրում են որպես պատերազմ, բայց «նյարդերի պատերազմ»։

52 շաբաթ ունեցող տարվա 51-րդ շաբաթը արդյունքներն ամփոփելու ժամանակն է` իր լրումին է հասնում ևս մեկ շրջան 365 օրից, որոնցից յուրաքանչյուրը ինքնատիպ էր, կարևոր ու սահմանափակված 24 ժամվա մեջ: Արդյունքները ամփոփելու համար, սակայն, պետք են չափանիշներ, իսկ չափանիշի չափանիշ ունենալու և արժեհամակարգ ձևավորելու համար մեր ընդհանրական միտքը չի հերիքում: Առանձին փայլատակումներ, հարկավ, լինում են, բայց գաղափարի չեն ձգում, գաղափար, որ չի տրոհվում ու միավորում է բոլորի ձգտումներն ու ցանկությունները: Մենք չունենք իդեալ:

Տարին ավարտվում է: Քաղաքական տեսակետից այն անչափ բուռն ստացվեց: Ջրհոսի դարաշրջանն ուրույն առանձնահատկություն ունի. բացվում են բոլոր կապերը, թաքունը հայտնի է դառնում, ենթագիտակցությունը հոսում է առատորեն, ինչ պահված է հասարակության, մարդու խորքերում, աչքառ է ելնում` իր ողջ անհեթեթությամբ և մերկությամբ, ու խեղդում ֆիզիկական մերկության ամոթը: Ասել է` քանդվում են բոլոր կապ ու կապակցությունները` նորը ստեղծելու կամ իսպառ ոչնչացնելու համար:

Առնվազն նոյեմբերի 23-ից փորձագետներն իրավիճակի կտրուկ սրում են արձանագրում ՈՒկրաինայում, ուր քաղաքականապես անզոր արևմտամետ ընդդիմությունը, կարծես, վճռական գրոհի է անցել իշխանության դեմ և նույնիսկ հասցրել է Կիևում գրավել մի շարք տարածքներ ու վարչական շենքեր։ Իրադարձությունների մասնակիցները (ՈՒկրաինայի ղեկավարությունը դրանք անվանել է պետական հեղաշրջման փորձ) ձգտում էին շրջափակել ՈՒկրաինայի նախագահի աշխատակազմի, կառավարության և Գերագույն ռադայի շենքերը։ Սակայն իշխանություններն այդ հարցում «ըմբռնում» չցուցաբերեցին. հատուկ նշանակության ջոկատներն ապաշրջափակեցին մայրաքաղաքի կենտրոնական մասը, թեև Կիևի քաղաքապետարանի գրոհն անհաջող ավարտվեց և «հետաձգվել է»։

Հետաքրքիր է դառնում կյանքը անգամ մեր տարածաշրջանում: Եվ փայլուն հեռանկարներ են բացվում Հայաստանի առաջ: Իհարկե, մի քանի «եթե»-ների առկայությամբ: Եթե Հայաստանը, այնուամենայնիվ, ինքնիշխան պետություն է: Եթե Հայաստանի իշխանությունները հասկացել են, որ պատասխանատու են պետության համար: Եթե դեպքերը զարգանան առանց արտակարգ իրավիճակների: Եվս մի քանի «եթե»-ներ, որոնք առաջանալու են հընթացս իրադարձությունների զարգացման և հավարտ ստեղծելու են մի իրավիճակ, որտեղ գործում են օրինաչափությունները: