Պետք է ձերբազատվել Բոլտոնից, քանի ուշ չէ

Ոմանք լիովին հասկանալի ցանկություն ունեն, որ արտաքին քաղաքականության մեջ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը և նրա ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջոն Բոլտոնը կտրուկ հակադարձ դիրքորոշումներ ունենան, բայց ես չեմ հասկանում՝ ինչու են նրանք գտնում, որ հենց այդպես էլ կլինի:

Օրինակ, Իրաքում ԱՄՆ նախկին դեսպան Քրիստոֆեր Հիլը հաստատում է. «Նախագահը վճռական է տրամադրված ռազմական գործողությունների դեմ, որտեп էլ լինի, Բոլտոնը, հակառակը, վճռականորեն տրամադրված է հօգուտ ռազմական գործողություների, այդ պատճառով վարչակազմը չի կարողանում միասնական դիրքորոշում մշակել»: Եթե Թրամփի ու Բոլտոնի դիրքորոշումները իրականում կտրուկ տարբերվում են, հասկանալի չէ՝ ինչու՞ են Բոլտոնին շարունակում թույլ տալ ազատ վերահսկել ԱՄՆ-ի արտաքին քաղաքականությունը՝ գրուm է Դենիել Լարիսոնը The American Conservative-ում: Կամ կա այսպիսի տեսակետ. «Ջոն Բոլտոնը ծրագրում է պատերազմ սկսել Իրանում, որի մասին միշտ երազել է, կամ՝ նա հայտնվել է պաշտոնանկման եզրին: Վերջին մի քանի օրերին Թրամփի ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդականը արել է մի շարք հայտարարություններ Իրանի ու Վենեսուելայի վերաբերյալ, որ սովորաբար արվում են ռազմական արշավի նախապատրաստման շրջանակներում: Այնուամենայնիվ, Բոլտոնի բոսը, կարծես, չի պատրաստվում նրա խաղը շարունակել»՝ գրել է Ջեյսոն Ռեզայանը The Washington Post-ում: Բայց Բոլտոնի հետ «չխաղացող» Թրամփը Բոլտոնին ու Իրանի նկատմամբ կոշտ գիծ վարողներին տվել է գործնականում ամեն ինչ՝ ինչ ցանկացել են: Թրամփը շատ ավելի առաջ է գնացել իր նախորդներից՝ Իրանի հետ ռազմական կոնֆլիկտի հիմք դնելով:

Թեպետ շատերը համոզված են, որ Թրամփը հարվածի հրաման չի տա, որովհետև այնպիսին չէ, ինչպես նախորդ նախագահները և դեմ է ինտերվենցիաներին: Բայց բոլոր ապացույցները հակառակն են վկայում: Համարվում է, որ Թրամփը բազմամյա, չափազանց թանկարժեք պատերազմի չի սկսի, որ կարող է տնտեսությունը ռեցեսիայի տանել: ԱՄՆ յուրաքանչյուր նախագահ, որ անօրինական պատերազմ է սկսել, համարել է, որ ռազմական կոնֆլիկտը կարճ կտևի և լուրջ դժվարություններ չի ստեղծի: Իհարկե, ոչ ոք չի ընտրի բազմամյա արյունալից պատերազմ: Բայց ամեն անգամ կատարվում է նույնը՝ կոշտ գծի անհեթեթ լավատեսական սպասումները բախվում են իրականության գրանիտին: Իսկ քաղաքական գործիչները շարունակում են հավատալ, որ այս անգամ ամեն ինչ այլ կլինի: Կգա պահ, որ Բոլտոնը Թրամփին կասի, որ հարձակումը Իրանի (կամ Վենեսուելայի) վրա «հաղթելու» միակ միջոցն է և Թրամփը, հավանաբար, առաջվա պես կլսի Բոլտոնին: Ոչ մի կասկած, որ ԱՄՆ նախագահի ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդականը պետք է պաշտոնանկվի: Նույնիսկ եթե դուք Թրամփի վարչակազմի հակառակորդ չեք, Բոլտոնի վերջին մեկ տարվա գործունեությունը դժգոհություն է հարուցում: Բոլտոնը վճռել է բացահայտ սաբոտաժ անել ԱՄՆ վարչակազմի քաղաքականությանը, որովհետև իրեն ձեռնտու չէ, նա հակառակվում է որոշումների կատարմանը, որ իրեն դուր չեն գալիս և գլխիվայր է շրջում Սպիտակ տան քաղաքականությունը՝ ձևացնելով, որ կատարում է Թրամփի հրամանները: Քաղաքական գործընթացներին Բոլտոնի ղեկավարումը կարող է հանգեցնել այն տեսակետների ու տեղեկությունների արգելափակման, որ չեն համապատասխանում նրա սեփական օրակարգին: Այդ պատճառով տեղեկությունը պարզապես չի կարող Թրամփին հասնել: Սակայն Թրամփը քիչ էր ուշադրություն դարձնում կամ չէր դարձում այս ամենին: Քանի դեռ հրապարակավ Բոլտոնը լոյալ է Թրամփի քաղաքականությանը և աջակցում է նրա որոշումներին, նրան պաշտոնանկություն չի սպառնում: Եթե Բոլտոնը կյանքի կոչի իր վաղեմի ցանկությունը և ԱՄՆ-ը Իրանի դեմ պատերազմ սկսի, նա գուցե կորցնի պաշտոնը, բայց արդեն վերադարձի ճանապարհ չի լինի: Սպասելու փոխարեն, թե երբ ԱՄՆ նախագահը խորհրդականին կպաշտոնանկի, Կոնգերսն ու հանրությունը պետք է հստակ հասկացնեն, որ Իրանի կամ Վենեսուելայի հետ պատերազմը բացարձակապես անթույլատրելի են: Թրամփը պետք է հասկանա, որ նախագահի պաշտոնը կորցնելու ռիսկին է դիմում, եթե վճռի պատերազմ սկսել:
REGNUM

Հ.Գ. Պետեր Վինկլերը Neue Zürcher Zeitung-ում գրում է՝ ԱՄՆ նախագահը հայտարարում էր, որ համաշխարհային ոստիկանի դերից ուզում է երկիրն ազատել, բայց այսօր ԱՄՆ-ը սրում է իրավիճակը միջազգային լարվածության մի քանի օջախներում: Վերջին օրինակը Իրանն է: Ի տարբերություն Բարաք Օբամայի կառավարության, որի գլխավոր ռազմավարական որոշումներից մեկը շրջադարձն էր արևմտյան խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջան, Թրամփի կառավարությունն իր սեփական գերակայություններն է սահմանում: Մասնավորապես՝ շփման կետեր են գտնվել Իսրայելի տարածաշրջանային քաղաքականության հետ, որտեղ Իրանը համարվում է մեծ սպառնալիք: Ապրիլի կեսին նպատակային էսկալացիայի շրջանակներում ԱՄՆ-ը ԻԻՀ իսլամական հեղափոխության պահնորդների կորպուսը հայտարարեց ահաբեկչական: Հետո նրանք մայիսի սկզբին հայտարարեցին, որ Իրանից նավթ գնող բոլոր երկրները ԱՄՆ պատժամիջոցների տակ են հայտնվում: Կիրակի երեկոյան ազգային անվտանգության հարցերով ԱՄՆ խորհրդական Ջոն Բոլտոնը հայտարարեց «Աբրահամ Լինկոլն» ավիակիրների խմբի և ռմբակոծիչների օպերատիվ խմբի տարածաշրջան ուղարկելու մասին: Թեպետ Բոլտոնը չասաց, ակնհայտ է, որ դա պատասխան է Պարսից ու Օմանի նեղուցները միացնող Օրմուզի նեղուցը փակելու Թեհրանի սպառնալիքի: Այդ նեղուցը տանկերներով նավթի փոխադրման համար վիթխարի նշանակություն ունի՝ Իրանի ու Օմանի միջև այդ նեղլիկ տարածքով անցնում է նավթի համաշխարհային ծավալի մեկ երրորդը: Նեղուցի փակումն անկասկած կսադրի նավթի գնաճ բոլոր շուկաներում: Նախկինում Թեհրանը բազմիցս սպառնացել է նեղուցի վրա հարձակումով: Իշխանությունը, որ տեսնում է՝ ինչպես են հարցականի տակ դնում իր գոյության հիմքերը, որոշակիորեն պատրաստ է մեծ ռիսկերի: Սակայն զինված կոնֆլիկտը երկսայր սուր է: Արտաքին թշնամու հետ առճակատումը կնպաստի համախմբմանը, բայց նաև ապակայունացնելու է իրավիճակը: Ի սկզբանե Դոնալդ Թրամփը մտադիր էր դադարեցնել անվերջանալի պատերազմները և ԱՄՆ-ից հանել համաշխարհային ոստիկանի համազգեստը: Բայց հիմա նա, կարծես, պատրաստ է արագացնել լարվածության էսկալացիան միանգամից մի քանի ասպարեզներում, որ տասնյակ հազարավոր կիլոմետրերով հեռու են միմանցից: Լինի Հյուսիսային Կորեան, Վենեսուելան՝ ածանցյալ Կուբան, կամ Իրանը՝ ոչ միշտ է պարզ՝ որքանով է ԱՄՆ քաղաքականությունը սքողում ինչ-որ ռազմավարություն կամ բախվում է սեփական ռազմավարական մանևրների անցանկալի հետևանքներին: The New York Times-ի համար իր հոդվածում անվտանգության հարցերով ԱՄՆ նախագահի նախկին խորհրդական Սյուզան Ռայսը կանխատեսում է, որ Թրամփի արտաքին քաղաքականության գլխավոր շարժիչ ուժը բազային ընտրախավը պահպանելու մշտական ձգտումն է: Դա իհարկե նոր հանդիմանություն չէ, որ հաճախ է ուղղվել նախկին կառավարություններին: Թրամփի դեպքը առանձնահատուկ է հրահանգների բազմաձայնությամբ, հաճախ ընդհանրապես հասկանալի չէ՝ ո՞վ է իրականում որոշում ճանապարհի ուղղությունը:

Երեկ Իրանի նախագահ Հասան Ռուհանին հայտարարեց, որ Թեհրանը ժամանակավորապես դադարեցնում է 2015-ին 6 պետությունների հետ կնքված միջուկային համաձայնագրի դրույթներից երկուսի կատարումը՝ առաջիկա երկու ամիսներին սառեցված են լինելու միջուկային համաձայնագրի՝ ուրանի հարստացմանն ծավալներին, միջուկային ռեակտորներում օգտագործվող «ծանր ջրին» վերաբերող հոդվածները:

«Ըստ միջուկային պայմանագրի մի շարք դրույթների, մենք պարտավորություն էինք ստանձնել, որ ուրանի հարստացման մակարդակը չպետք է գերազանցեր 3,67 ցուցանիշը: Այս սահմանափակմանը մենք այլևս չենք հետևելու: Ուրանի հարստացման առավելագույն մակարդակ այսուհետ չի լինելու»՝ ասել Ռուհանին: Նա նամակներ է է հղել Ռուսաստանի, Չինաստանի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի և Մեծ Բրիտանիայի ղեկավարներին` բացատրելով որոշման դրդապատճառները: Թեհրանը 60 օր ժամանակ է տրամադրում համաձայնագիրը կնքած կողմերին, որ կատարեն փաստաթղթով սահմանված իրենց պարտավորությունները: Խոսքը ԱՄՆ-ի սահմանած պատժամիջոցները շրջանցող գործուն մեխանիզմի ձևավորման մասին է: «5 պետությունների ղեկավարներին ուղղված նամակում մենք հստակորեն զգուշացրել ենք` եթե մեր այսօրվա քայլը որպես պատրվակ օգտագործելով Իրանի միջուկային ծրագրի թեման հայտնվի ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի օրակարգում, մեր կողմից շատ կոշտ պատասխանի կհանդիպի: Մեր մտադրությունները շատ պարզ են: Մենք այս քայլով ցույց տվեցինք մեդալի հակառակ կողմը: Եթե համաձայնագիրը կնքած մյուս պետությունները չեն կատարում իրենց ստանձնած պարտավորությունները, մենք ի պատասխան կարող ենք նմանատիպ քայլերի դիմել: Բայց մեր ժողովուրդը պետք է հստակ ըմբռնի, որ մենք սահմանափակում ենք միջուկային համաձայնագրի շրջանակներում ստանձնած պարտավորությունների շրջանակը, այլ ոչ թե լքում համաձայնագիրը», - հայտարարել է Ռոհանին:
Փաստացի Ռոհանին առժամանակ հրաժարվում է Օրմուզի նեղուցը փակելուց՝ «Աբրահամ Լինկոլն» ավիակրի Պարսից ծոցի ջրերում հայտնվելուց հետո ու անցնում է պայմանագրային միջոցներին: Ո՞րը կլինի ԱՄՆ-ի ու ԵՄ-ի պատասխանը:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ