Որսի և որսորդի փոփոխությո՞ւն, թե՞ համատեղ խնջույք

Հունվարի 15-ին Վաշինգտոնի Ամերիկյան համալսարանում ելույթ ունենալով՝ ԱՄՆ պետդեպարտամենտի պատժամիջոցների հարցով համակարգող Դենիել Ֆրիդը շարադրեց ԱՄՆ կառավարության տեսակետը պատժամիջոցների վերաբերյալ իբրև միջազգային քաղաքականության գործիքի: Ֆրիդի խոսքով՝ ներկա իրավիճակում տնտեսական ներգործության միջոցներն ավելի մեծ արդյունք են ունենում, քան ռազմական ուժի կիրառումը: Նորագույն պատմության մեջ օրինակներ կան և հաջողված, և տապալված պատժամիջոցների: Ֆրիդը տապալված է համարում Կուբայի շրջափակումը, որը ակնկալված արդյունքները չբերեց տարբեր պատճառներով: Անցյալի դասերը հաշվի են առնվել և ներկայի քաղաքական գործիչները մշակել են այդ նուրբ հարցում որոշ կանոններ:

Նախ՝ պատժամիջոցները միակողմանի չպետք է լինեն: Իդեալական տարբերակ է՝ ստանալ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի աջակցությունը: Սակայն կա հավանականություն, որ ԱԽ ոչ բոլոր մշտական անդամները, օրինակ՝ Ռուսաստանն ու Չինաստանը, համաձայն կլինեն և վետո չեն դնի բանաձևի վրա: Այդ դեպքում շատ կարևոր է աշխարհաքաղաքական դաշնակիցների աջակցությունը, որը բազմակի կուժեղացնի պատժամիջոցների տնտեսական ու հոգեբանական ներգործությունը: Հենց դա պակասեց ԱՄՆ-ին Կուբայում, իսկ հիմա օգնեց Ռուսաստանին բանակցությունների սեղան բերել: «Ռուսաստանի նկատմամբ պատժամիջոցների դեպքում մենք ամենասկզբից որոշեցինք համագործակցել Մեծ յոթնյակի և ԵՄ մեր գործընկերների հետ: Մինչ այս նման մասշտաբներով ոչինչ չէինք ձեռնարկել: Այս պատժամիջոցները ԱՄՆ-ում հնարված ու Եվրոպային պարտադրված չէին, հակառակը՝ մշակված էին Եվրոպայի հետ համատեղ»՝ նշել է Դենիել Ֆրիդը: Նա բարձր է գնահատել ԵՄ երկրների դերը, որ վճռական և համաձայնեցված գործողություններ ձեռնարկեցին Ռուսաստանի նկատմամբ՝ նույնիսկ սեփական տնտեսական շահերին դեմ գնալով:
Դենիել Ֆրիդի երկրորդ խորհուրդը՝ չարագացնել իրադարձությունները: Պատժամիջոցների արդյունքները չի կարելի ծրագրել լուրերի հերթական թողարկման համար, կարող են արտահայտվել որոշակի ժամանակից միայն: Այսօր կառավարությունները, որոնց դեմ պատժամիջոցներ են ձեռնարկվել, կարող են հայտարարել, որ իրենց ոչ տաք է, ոչ պաղ այդ պատժամիջոցներից, իսկ վաղը նրանք կընդունեն, որ պատժամիջոցները իրոք հետևանքներ ունեն: Պատժամիջոցների իմաստը ինչ-որ մեկին պատժելը չէ, այլ վարքագիծը փոխել ստիպելը՝ նկատում է Ֆրիդը: Պատժամիջոցները պետք է ունենան ռեալ դիվանագիտական նպատակ, որին հասնելուց հետո կարող են հանվել: Հենց այդպես եղավ Իրանի դեպքում, երբ պատժամիջոցները հանվում են՝ հասնելով միջուկային զենքի մշակումից հրաժարեցնելու նպատակին: Դիվանագետը նման արդյունք է ակնկալում Ռուսաստանի դեպքում, որը սկսում է իրավիճակն ավելի լուրջ ընկալել: «Հենց իրականացվեն Մինսկի համաձայնությունները՝ ընտրություններ անցկացվեն Դոնբասում, դադարեցվեն մարտական գործողությունները և վերականգնվի ՈՒկրաինայի արևելյան սահմանը, պատժամիջոցները կհանվեն»՝ վստահ է պետդեպարտամենտի ներկայացուցիչը: «Կարծես՝ Ռուսաստանն արդեն տրամադրված է հարցի դիվանագիտական լուծման, մենք հույս ունենք, որ արդեն այս տարի կհաջողվի հարցը լուծել»,- ասել է Դենիել Ֆրիդը:
ՌԴ-ի պատժամիջոցները հանելու հարցը քննարկել են նաև ՌԴ նախագահի խորհրդական Վլադիսլավ Սուրկովը և ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի օգնական Վիկտորյա Նուլանդը՝ իրենց «հիմնավոր, կառուցվածքային և օգտակար խորհրդակցություններում», որ Սուրկովն անվանել է «ուղեղային գրոհ Մինսկի համաձայնագրի իրականացման համար փոխզիջումների փնտրտուքների հարցում»: Պետքարտուղարության ներկայացուցիչ Ջոն Քիրբին հաստատել է, որ Նուլանդն ու Սուրկովը քննարկել են «մինսկյան համաձայնություններն ամբողջությամբ իրականացնելու անհրաժեշտությունը»: Այսինքն՝ շրջանակը փակվում է: Հավելեմ, որ շուտով կհանդիպեն ՌԴ արտգործնախարարն ու ԱՄՆ պետքարտուղարը: Ճիշտ է՝ նրանց համար այդ հանդիպումներն արդեն սովորություն են, բայց չափազանց բարձրաստիճան պաշտոնյաներ են, որ հանդիպեն ու հետևանքներ չլինեն:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Մինչ տարեվերջ, գուցե ավելի արագ, Ռուսաստանը կարող է պատժամիջոցներից ազատվել: Դենիել Ֆրիդը, իհարկե, պրոֆեսիոնալ դիվանագետ լինելով, ոչ մի բառ ավելի, ոչ մի բառ պակաս չի ասի, բայց հիանալի գիտի, որ իր թվարկած գործոններից բացի՝ կան շատ ավելի ազդեցիկ պատճառներ: Նախ՝ աշխարհաքաղաքական դաշնակիցների տրամադրությունների փոփոխությունը: Այո, նրանք ի վնաս իրենց տնտեսական շահի, ԱՄՆ-ի հետ համատեղ նախաձեռնեցին պատժամիջոցները, բայց տնտեսական շահը ապրիորի հասկացություն չէ և ճգնաժամային Եվրոպայի համար օրեցօր կարևոր է դառնում, ուստի անվերջ անտեսել՝ հանուն քաղաքական համերաշխության, Եվրոպան չի ձգում: Սա՝ մեկ: Երկրորդ՝ նավթի գնանկումը ավելի մեծ ավերածություններ է գործում ռուսական տնտեսության մեջ և պատժամիջոցներն իսկապես կորցնում են բուն իմաստը, բայց կա ավելի մեծ վտանգ՝ դեֆոլտը Ռուսաստանում, որ արդեն տասը տոկոսի սեկվեստրի է գնացել: Քանդված Ռուսաստանը ԱՄՆ-ի ու Արևմուտքի համար շատ ավելի ծանր բեռ է դառնալու, քան այս ու այն աշխարհամասում ռազմական արշավանքներ ձեռնարկող Պուտինի Ռուսաստանը:
Եվ երրորդ՝ ուկրաինական ճգնաժամը արդեն ուղղվում է Կիևի դեմ: Եվրոպան հոգնել է ստնտուի դերից, երբ կոռուպցիան ու քաղաքական անկայունությունը խանգարում են, որ ՈՒկրաինան կարողանա ոտքի կանգնել ու դառնա այն պետությունը, որ հռչակել է: Դենիել Ֆրիդն այս գործոնները գիտի, բայց մտքում կպահի այնքան, քանի դեռ դիվանագետ է ու բարձր պաշտոնյա, ու կբարձրաձայնի, եթե երբևէ որոշի հուշեր գրել: Իսկ չորրորդ գործոնի մասին նա նույնիսկ հուշերում չի գրի և այդ գործոնը Իրանն է: Պատժամիջոցներից ազատվող Իրանին միջազգային ասպարեզում ու տնտեսական շուկաներում կարող է զսպել միայն Ռուսաստանը, ուստի պետք է, որ Մոսկվան պահպանի տնտեսական հզորությունները՝ մրցակցության համար: Այլապես ստացվում է, որ Ռուսաստանն ու Իրանը փոխում են տեղերը: Իսկ որ Իրանի նկատմամբ պատժամիջոցները Մոսկվայի համար չափազանց շահեկան էին ու լայն բացում էին նավթագազային շուկան նրա առաջ, փաստ է: Բայց դրախտն ավարտվում է, ոչ միայն նավթի գնանկումով, այլև՝ շուկայում մրցակցության մեծացմամբ: Իրանն այս պահին նման է քաղցած որսորդի, որ որսի է դուրս եկել առատ սնունդ ապահովելու իր և իր ընտանիքի համար: Որսի պայմանները քաղցած որսորդի համար խոչընդոտ չեն:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ