ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ` ՃՇՄԱՐՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՆՁՆԱԿԱՏԱՐ

Օրը սովորական էր, Հայաստանի պատմության մեջ մտնել խոստանում էր Մայր աթոռ սուրբ Էջմիածնում Ամենայն հայոց 131-րդ կաթողիկոսի ընտրությամբ, եկեղեցական ու աշխարհիկ պատվիրակները հավաքվել էին ժողովի: Թեկնածուները երկուսն էին` Ներսես արքեպիսկոպոս Պոզապալյանը և Գարեգին արքեպիսկոպոս Ներսիսյանը: Վերջինիս շանսերն ավելի էին. բոլորը հիշում էին, որ նախորդ ընտրություններում նա հանեց թեկնածությունը` հօգուտ Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսի, որը դարձավ Ամենայն հայոց Գարեգին Ա վեհափառ: Հիշում էին, որ չարդարացան կաթողիկոսական երկու տների միավորման սպասելիքները, Անթիլիասն ընտրեց իր կաթողիկոսին, իսկ Ամենայն հայոց 130-րդ կաթողիկոսը չհասցրեց նախընտրական ծրագրերը կյանքի կոչել, հիվանդացավ ու վախճանվեց:
Ամբողջ քաղաքը ցավով ու ափսոսանքով խոսում էր նախորդ օրը Սպիտակ-Գյումրի ճանապարհին ավտովթարից մահացած Սպիտակի քաղաքապետի մասին, հիշում էին հոկտեմբերի սկզբին Վահան Զատիկյանի մահվան մասին` ինֆարկտից:
Խոսակցության թեմաներից էր կիրակի օրվա վարչապետի հեռուստաելույթը` կոռուպցիայի մասին. ոմանք կարծում էին, որ, ինչպես միշտ, մի քանի մանր չինովնիկների «կբացահայտեն» խոշոր կաշառակերության մեջ, ոմանք կարծում էին, որ Վազգենն ասաց` կանի:
Ամենամեծ սպասելիքները կապված էին բյուջեի հետ. ասում էին` աննախադեպ ծրագրեր ու թվեր են: Բյուջեի նախագծի հետ շրջանառվում էին 2000-ի հունվարից կառավարության նոր կառուցվածքի ու կազմի խոսակցությունները` գուշակությունների մակարդակով:
Ընդհանրապես, ամենամեծ սպասումը հենց 2000 թվականն էր` ոչ միայն տարի ու դար, հազարամյակ էր փոխվում` միլենիում: Միլենիումն այնքան էր մխրճվել մարդկանց լավագույն սպասումների ու գիտակցության մեջ, որ ծնված աղջիկների մեծ մասին անվանում էին Միլենա:
Ավարտվում էր հոկտեմբերը, մարդիկ ձմռան նախապատրաստությունների մեջ էին: Արտառոց ոչինչ, կարծես, չկար:
Խորհրդարանում հարց ու պատասխանի օրն էր: Պայմանավորվել էին հարցեր չտալ ու գնալ Սպիտակ` հոգեհանգստի, քաղաքապետը շատերի ընկերն էր: Խախտեց Մանվել Բադեյանը, մյուսներն էլ որոշեցին աչքի ընկնել: Նիստը վարում էր փոխնախագահ Յուրի Բախշյանը, փոխնախագահ Ռուբեն Միրոյանը դահլիճում չէր, նախագահ Կարեն Դեմիրճյանն ու վարչապետ Վազգեն Սարգսյանն ինչ-որ բան էին պայմանավորվում, Վազգենը գլխով համաձայնությունն էր հաստատում, ամբիոնի մոտ ֆինանսների նախարարն էր...
Կրակոցների ու հայհոյանքների իրարահաջորդումի մեջ ոչ ոք ոչինչ չհասկացավ` ո՛չ դահլիճում, ո՛չ դրսում. ռադիոլսողներին թվաց, թե ինչ-որ գիծ է խառնվել ռեպորտաժին: Բայց ինչո՞ւ էին այդ գծում կրակում ու հայհոյում:
Երբ ժամը 18-ի կողմերը կաթողիկոսի ընտրության արդյունքները հայտնի դարձան, ու Գարեգին արքեպիսկոպոս Ներսիսյանը հայտարարվեց Ամենայն հայոց 131-րդ կաթողիկոս, նրան փոխանցվեց դեղին թղթի կտոր, ու նա... լաց եղավ: Մայր տաճարում նրա արտաբերած բառերն էին` Ազգային ժողով ներխուժել են զինված անձինք ու կրակ են բացել, վարչապետ Վազգեն Սարգսյանն ու ԱԺ նախագահ Կարեն Դեմիրճյանը վիրավոր են, կան զոհեր:
Այդպես մեր կյանք մտավ «27»-ի ոճրագործությունը:
Անցած 10 տարիները ոչինչ կամ համարյա ոչինչ չավելացրին այդ ու հաջորդ օրվա իրադարձությունների մասին հայտնի դարձածին:
1999 թ. հոկտեմբերի 27-ի ոճրագործության գնահատականը մնաց պատմությանը:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Մեկնաբանություններ