ՄԵԿ ԸՆԹԵՐՑՈՂԻ ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆԻՑ

Այսօր Եղիշե Չարենցի ծննդյան օրն է: Նա ծնվել է մ.թ.ա. 7-րդ դարում և ժամանակակիցն է եղել Հին աշխարհի յոթ իմաստունների ու Հանրապետական Հռոմի, նրա ներկայությամբ են իրենց արևածագն ու մայրամուտն ապրել կեսարները, նրա հայացքի տակ են կառուցվել եգիպտական բուրգերը, և նրա խաղաղ ու անվրդով ուշադրության կենտրոնում են եղել չինական իրար հերթագայող դինաստիաներն ու չինական պատին նա էլ իր քարն է դրել: ՈՒ եթե ուշադիր նայեք Ալեքսանդրիայի Մուզեոնի պապիրուսները, գտնելու եք նաև նրա ձեռագրերը: Արդեն չեմ ասում, որ բուրգերը կառուցողներն անապատի բարկ արևի տակ շշնջացել են նաև նրա տողերը: Միջնադարյան աուտոդաֆեներում նա էլ այրվել է Ջորդանո Բրունոյի ու Ջիրոլամո Սավոնարոլայի հետ, ու Նիկոլո Մաքիավելին նաև նրա հետ է խորհրդակցել իր անանց պատմությունները գրելիս, և արդեն ակնհայտ է նրա ներկայությունը Լեոնարդո դա Վինչիի արվեստանոցում, ուր «Ջոկոնդան» է վրձնվել: «Դավիթը» քանդակող Միքելանջելոն իր կծկված մատներով սոնետներ գրելիս նրա աչքերին է նայել ու գուցե միայն այնտեղ է տեսել բիբլիական Արարատը, որ այդպես էլ որոնեց ամբողջ կյանքում, բայց Կարարայում Արարատ չկար: ՈՒ երբ Նիկոլո Պագանինին գրում էր իր խելագար կապրիսները, հաստատ նաև նրա «Դանթեականն» էր կարդացել ու «Երկիր Նաիրին», որ իր օրերին շատ էր նման իր երկրի պատմությանը: Նրան կարող եք գտնել Վոլֆգանգ Ամադեուս Մոցարտի կողքին, երբ իր սքանչելի սերենադներն էր գրում ու իր սակրալ «Ռեքվիեմը»: Նա երկար է թափառել այս աշխարհում, ու նրա ոտնահետքերը կան բոլոր անապատների ավազներին, գունավոր ավազներին ու անգույն, ու հատկապես սամումի պահին: Նա շրջել է աշխարհի բոլոր ճանապարհներով ու լողացել բոլոր ծովերով, և եթե երբեմն օվկիանոսները ծառս են լինում իրենց ընդմիշտ լողալու ճակատագրի դեմ, դուք նրա ձայնը կարող եք լսել ցունամիի ահեղ շառաչի մեջ: Նա եղել է միշտ, ու եղել է ամենուր մարդու կողքին: Մարդու, որ նույնիսկ չի էլ կարդացել նրա որևէ տողը: Բայց սրտում ունի ներդաշնակություն ու հոգու մեջ զգում է Բառը: Եվ ամենահզոր նա եղել է իր լռության մեջ, որովհետև երբ լռում են Բանաստեղծները, ուրեմն Աստված է խոսում: Եվ եթե որոշեք որոնել նրան, մի փնտրեք գրքերում, նա հազարամյակից հազարամյակ է հասել տիեզերական անբացատրելի ուժով, որը մեկնելը, փառք Աստծո, մարդու ուժերից վեր է: Նա եղել է մեզ հետ, մեր կողքին, մեզնից մեկը ու միշտ մեզնից դուրս, մեզնից վեր, բոլորի համար ու յուրաքանչյուրի հետ:
Եղիշե Չարենցը ծնվել է մ.թ.ա. ու Քրիստոսի ծննդից հետո ապրած 20 դարերում ու 21-րդ դարի այս մի ակնթարթում մնացել է այնքան ու այնպես միայնակ, որ ևս մի քանի հազարամյակ է նրան պետք` ճակատին գոնե մի կնճիռ ունենալու համար: ՈՒ նրա պատմությունը սքանչելի պատմություն է մարդու մասին, որ դեռ հազարամյակներ հետո է ծնվելու: Բայց արդեն շատ վաղուց կա նրա սպասումը, ու նույնիսկ մարգարեներ են եղել, որ ավետել են նրա գալուստը, բայց չեն տվել նրա անունը, որովհետև ոչ մի նշանակություն չունի, թե ինչ անոթում է ոգին: ՈՒ նրա ձայնի ձայնը մի տասնյակ անգամ հնչել է արդեն և հնչելու է դեռ մի հարյուր անգամ:
«Մենք ճամփա ընկանք առավոտ ծեգին»` այս ինքնակենսագրությունը բոլորինս է, ճիշտ է` մեծամասնությունս բարեհաջող աղավաղում է հետո իր կենսագրությունը` վտարելով հոգին ու թողնելով տառը, և կորցնելով կատարելության ոչ միայն ճանապարհը, այլև իմաստը: ՈՒ հենց այդ պատճառով նրանք մնում են մեր կողքին ու մեզ համար պահում գոյության այն օազիսը, որտեղ բովանդակությունը միշտ գտնում է իր ձևը և եռամիասնությանն այլևս ոչինչ չի պակասում` հավերժության հետ հոսելու համար:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

ՀԵՏԳՐՈՒԹՅՈՒՆ ՀԸՆԹԱՑՍ
Բոլոր նրանք, ովքեր հակված են սխալներ որոնելու, գտնելու ու երջանկանալու, թող հիշեն, որ արվեստը, ի վերջո, չունի սահմաններ և, ի վերջո, ամբողջ գրականությունը պատկանում է մեկի գրչին, որ ունի մեկ անուն միայն` ՀԱՆՃԱՐ, և ուղղված է վերստին միայն ու միայն մեկին, ում անունն ընթերցող է: Եվ միայն հանճարների բարությունից է, որ նրանք ծնվում են տարբեր վայրերում ու տարբեր ժամանակներում: Մնացածը իսկապես տեխնիկայի հարց է:

Մեկնաբանություններ