Սամվել ՍԵՎԱԴԱ. Ալիսիան գնաց` հավատացած լինելով, որ պիտի շարունակի իր զրույցներն Աստծո հետ

Նա Հայաստան եկավ Արգենինայից, որպես հաղթանակած բանաստեղծուհի:

Աննախադեպ հաջողությունը միանգամից երիտասարդ բանաստեղծուհուն դրեց պառնասի վերին աստիճանին:
1967 թվականին հայ մեծ բանաստեղծ Վահագն Դավթյանի հանճարեղ թարգմանությամբ նրա «Արմատ և էություն» ժողովածուն լույս տեսավ 30 հազար տպաքանակով, առավոտյան գիրքն իջավ տպարանից և գրախանութներում սպառվեց դեռ կեսօր չեկած:
Գիրքը ձեռք բերելը հերոսության պես բան էր:
Նրա բանաստեղծությունները անգիր գիտեին բոլոր ուսանողները:
Նրա տեքստերով արտակարգ գեղեցիկ երգերի շարք գրեց երիտասարդ Ռոբերտ Ամիրխանյանը:
Առաջին անգամ Ալիսիա Կիրակոսյանին տեսա, երբ 20 տարեկան էի:
Ընկերս` գեղանկարիչ Վիգեն Թադևոսյանը, որն այն ժամանակ «Գարուն» ամսագրի գլխավոր նկարիչն էր, առաջարկություն էր ստացել ձևավորել նրա երկրորդ ժողովածուն, որի համար պիտի հանդիպեր Երևան ժամանած բանաստեղծուհուն:
Առաջարկեց միասին գնալ «Արմենիա» հյուրանոց, որտեղ տեղի ունեցավ հանդիպումը: Ես զմայլված հետևում էի Ալիսիային, լսում նրա կերկերուն արևմտահայերեն սոպրանոն:
Երկրորդ անգամ հանդիպեցինք, երբ ես 40 տարեկան էի և նոր էի գնացել Միացյալ Նահանգներ:
Բանաստեղծ, գեղանկարիչ Արևշատ Ավագյանի ցուցահանդեսն էր Լոս Անջելեսի Թեքեյան կենտրոնի ցուցասրահում:
Ալիսիան եկել էր ինչպես միշտ շրջապատված իր պոեզիայի սիրահար կանանց երամով:
Երբ ինձ ներկայացրին, նա հպանցիկ ժպտաց և, աչքերիս մեջ նայելով, հարցրեց. «Պոեզիա կսիրե՞ս»:
Ի պատասխան ես արտասանեցի նշանավոր տողերը.
Սերը գոյության հանճարն է միակ,
Սիրո հակառակն ամենևին էլ չսիրելը չէ,
Մահն է պարզապես:
Սիրահարները անմահությունն են վերանորոգում:
Դա բացահայտորեն դուր եկավ նրան, հպարտորեն ժպտալով աչք ածեց շրջապատողներին և առաջարկեց նույն օրը երեկոյան հանդիպել իմ արվեստանոցում` ծանոթանալու համար իմ գործերին:
Եվ այդպես սկսվեց մեր մտերմությունը:

Ալիսիայի հինգ միլիոնանոց դղյակը գտնվում էր Գլենդելի բարձրադիր գոտում` Avonoak Terrace-ի վրա` պատերին հսկայական չափերի ուրարտական արքաների հարթաքանդակներով:
Լոս Անջելեսի բոմոնդը հաճախ էր հավաքվում այնտեղ, վայելելու քաղցրավենիքներ, տեսակ-տեսակ խմիչքներ, ծովային դելիկատեսներ: Ապա հանգում էին լույսերը, և մոմերի լույսի տակ սկսվում էր տանտիրուհու պոեզիայի ընթերցանությունը:
Ալիսիան որքան եսակենտրոն, նույնքան էլ ուշադիր էր իրեն շրջապատողների նկատմամբ:
Լոս Անջելեսի գրողական կաստան, իհարկե, առանձնապես հիացած չէր բանաստեղծուհու վարքով, որը տիրապետում էր մի քանի լեզուների և կարողանում էր վայելել նաև բուն ամերիկյան ընթերցասեր հասարակայնության համակրանքը:
Տարիներ ի վեր պատրաստ էին Ալիսիա Կիրակոսյանի բոլոր համապատասխան փաստաթղթերն ու անգլերեն թարգմանությունները` ներկայացնելու նրան Նոբելյան մրցանակի: Սակայն, կարծես, ապարդյուն:
Նրա անընկճելի ու հետևողական բնավորությունը շատերին հունից հանում էր, ու շատ հաճախ հայտնվում էր ինտրիգների կիզակետում:
Դա չէր խանգարում նրան հրատարակել իր գրքերն ու ժողովածուները, պաշտպանել դոկտորական թեզ, շրջագայել երկրից երկիր ու թարգմանաբար ներկայացնել իր ստեղծագործությունները:
Մի քանի անգամ ինքս մասնակցել եմ ամերիկյան շրջանակներում կազմակերպված Ալիսիայի բանաստեղծական երեկոներին, որտեղ նրա գործերն ընթերցում էին ամերիկացի դերասաններն ու ասմունքողները և իհարկե` ինքը:
Ծանր էր տանում իր մասին շրջող ամենատարբեր բնույթի խոսակցություններն ու բամբասանքները. սակայն միշտ ուժ էր գտնում իր մրջ հակադարձելու դրանց ու երբեք չէր զիջում հակառակորդներին:
Տարեկան մի քանի անգամ գալիս էր իմ արվեստանոց, որը գտնվում էր փարիզյան Մոնմարտրը հիշեցնող Honolulu Street-ի վրա: Հիմնականում պատմում էր իր մասին, մեկ-մեկ էլ անդրադարձ էինք կատարում իմ դարդուցավին:
Մի օր էլ զանգեց, թե` Սամուէլ, շտապ եկուր տունս:
-Ի՞նչ է պատահել, Ալիսիա:
-Կուգաս կիմանաս,- ասաց:
Գնացի: Պարզվեց` մի քանի օր առաջ Հայաստանից բավական հայտնի երկու կինոգործիչներ են եկել` ֆիլմ նկարահանելու Ալիսիայի մասին: Հյուրանոցի վարձը խնայելու նպատակով Ալիսիան առաջարկել էր «տղաներուն քնանալ» իր դղյակում, որտեղ բազմաթիվ ննջարաններ կային, իսկ տիրուհին միայնակ էր ապրում: Միակ դուստրը ուսանող էր և բնակվում էր համալսարանական քաղաքներից մեկում:
Այդ օրը տղաները դրսում լավ գինովցել էին իրենց ընկերների հետ, ապա, վերադառնալով իրենց կացարանը, խնդրել են տիրուհուն խմել իրենց հետ, իսկ գիշերվա կեսին երկուսով խուժել էին նրա ննջարան: Անհավասր մարտում հաղթել էր բուդուարի տիրուհին, որը նախ դիմադրություն էր ցույց տվել, ապա սպառնացել էր զանգել ոստիկանություն:
Հետաքրքիրն այն էր, որ իմ գնալու պահին "герой любовник"-ները հանգիստ քնած էին իրենց սենյակում: Ես ստիպված էի արթնացնել նրանց ու հայաստանյան լեզվով բացատրել իրենց անելիքը, այսինքն, լուռ լքել իրենց կացարանը:
Այդպես էլ եղավ:
Վերջին անգամ Ալիսիային տեսա 2005-ին, երբ պատրաստվում էի վերադառնալ Հայաստան: Խնդրեց, որ ձևավորեմ իր վերջին հատընտիր ժողովածուն, որը կոչվում էր «Ամբողջական երկեր»:
-Սամուէլ, ջանիկս, դուն գիտես, որ իմ առաջին գիրքս Պիկասոն ձևավորած է, ապա և վերջին գիրքս ձևավորելու պատիվը քեզի կուտամ:
15 էջ ձևավորումներ արեցի մեծադիր հատընտիրի համար, նաև բանաստեղծուհու դիմանկարը, որը նույնպես տեղադրվեց գրքում` ի թիվս մնացած գրաֆիկական էջերի:
Դա իսկապես նրա վերջին գիրքն էր, որը լույս տեսավ Հայաստանում:
Ալիսիան գնաց, իր հախուռն ու բազմաբովանդակ կյանքի մնացած արևը բաշխելով իր սիրասուն դստերը, ով շարունակում է մոր գործը:
Գնաց` թողնելով իր «Ամբողջական երկերը» պոեզիայի սիրահարներին:
Գնաց` հավատացած լինելով, որ պիտի շարունակի իր զրույցները Աստծո հետ, ինչպես վերնագրված էին իր ժողովածուի գլուխները:
Գնաց` իր հետ տանելով հազարավոր ընթերցասերների ու իր պոեզիայի ջատագովների սերն ու հիացմունքը:
Բարի երթ, Ալիսիա:

Մեկնաբանություններ