Թեհրանը դատապարտում է Էրդողանի Բաքվում հնչեցրած ռազմատենչ հայտարարությունները

Թեհրանը բացատրություններ է պահանջում Անկարայից և դատապարտում է նախագահ Էրդողանի ծավալապաշտական հակումներն ու Բաքվում հնչեցրած վերջին ռազմատենչ հայտարարությունները:

«Մենք ԱԳՆ ենք հրավիրել Թուրքիայի դեսպանին և փոխանցել նրան, որ տարածքային հավակնությունների ու կայսերական զավթողական քաղաքականության ժամանակները վաղուց անցել են», - այսօր հայտարարել է Իրանի ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Սաիդ Խաթիբզադեն: Այսօր Իրանի ԱԳ նախարարն էր հրապարակավ պնդել, որ Էրդողանը խարխլում է Ադրբեջանի ինքնիշխանությունն ու հայտ ներկայացնում Իրանի տարածքների նկատմամբ: Մեկը մյուսին հաջորդած հայտարարությունների պատճառը Թուրքիայի նախագահի վերջին ելույթն է Ադրբեջանում։ Երեկ Բաքվում մասնակցելով ղարաբաղյան հաղթանակին նվիրված զորահանդեսին՝ Ռեջեփ Էրդողանը ոգևորել էր եղբայրական Ադրբեջանին, ռազմաշունչ կոչեր էր հնչեցրել Հայաստանի հասցեին, իսկ հետո ընթերցել էր մի հատված Բախտիար Վահաբզադեի «Գյուլիստան» պոեմից: Դեռևս խորհրդային տարիներին գրված այդ ստեղծագործության մեջ ադրբեջանցի բանաստեղծը գրել էր` «Ինչ է, չգիտե՞ն, որ տարածքը մեկն է, և Բաքուն, և Թավրիզը Ադրբեջան են, ժողովրդին իր լեզվից ու ոգուց թղթի վրա միայն կարող են բաժանել»:

Էրդողանը, ճիշտ է, երեկ այս պոեմի մեկ այլ հատված էր մեջբերել. - «Արազը կիսեցին,/ Ավազով այն լցրեցին։/Ես քեզ երբեք չէի լքի,/Մեզ ուժով բաժանեցին»:
Ի պատասխան, Իրանի ԱԳ նախարարն այսօր գրել է․ «Նախագահ Էրդողանը տեղյակ չէ, որ Բաքվում իր արտասանածը վերաբերում է Արազի (Արաքսի) հյուսիսում ընկած տարածքների բռնազավթմանը և անջատմանը մայր Իրանից»:
Զարիֆի քննադատությունը այսքանով չի սահմանափակվել։ «Էրդողանը չի՞ հասկանում, որ խարխլում է Ադրբեջանի Հանրապետության ինքնիշխանությունը», - գրել է նա, ու հատուկ մեծատառերով ընդգծել` ՈՐԵւԷ մեկը չի արող այդպես խոսել ՄԵՐ սիրելի Ադրբեջանի մասին:
Խոսքը Իրանի հյուսիսում ընկած երեք խոշոր նահանգների` Արևելյան, Արևմտյան Ադրբեջանների ու Արդաբիլի`պատմական Ատրպատականի մասին է, որտեղ շուրջ 10 միլիոն ադրբեջանցի է բնակվում: «Թեհրանը որևէ մեկին թույլ չի տա իր տարածքային ամբողջականությունը խախտել», - հայտարարել է ԱԳՆ-ն: Իրանի կապի նախարար Ազարի Ջահրոմին հրապարակել է միջնադարյան հայտնի կայսրության` սեֆյանների ժամանակաշրջանի քարտեզը, արքայատոհմ, որն իր արքայանիստ քաղաքը հենց իրանական Ադրբեջանում` պատմական Ատրպատականում է հիմնել:

Թեհրանում միշտ են ընդգծված զգուշավորությամբ արձագանքել Ադրբեջանի հետ մշակութային ու լեզվական բազմաթիվ ընդհանրություններ ունեցող այդ տարածքների վերաբերյալ Բաքվից հնչող հայտարարություններին: Այդ հարցում տարաձայնությունները առավել ակնհայտ ու խոր էին 90-ականներին, երբ Ադրբեջանում իշխող Ժողովրդական ճակատը բացահայտ հայտարարում էր իրանական Ադրբեջանը «վերադարձնելու» և ներկայիս Ադրբեջանի հետ միավորելու մասին: Այդ ելույթներում Ադրբեջանի նախկին նախագահ, պանթյուրքիստական հայացքներով հայտնի Աբուլֆազ էլչիբեյը Էրդողանի նման, նույն պոետի` Բախտիար Վահաբզադեի տողերն էր մեջբերում:

Փորձագետները փաստում են, որ Թեհրանի կոշտ հայտարարություններն ու կշտամբանքը նաև այլ ենթաշերտեր ունեն. Իրանը ղարաբաղյան վերջին պատերազմի առաջին օրերից հետևողականորեն դատապարտել է սիրիացի վարձկանների տեղափոխումը հակամարտության գոտի: Դրանք այն խմբերն են, կամ այն խմբավորումների աջակիցները, որոնց դեմ Թեհրանը տարիներ շարունակ միջնորդավորված պայքար է մղել Սիրիայի ներքաղաքական պատերազմում: Թեհրանն այդ բախումներում իր դաշնակից, նախագահ Բաշար ալ Ասադին էր պաշտպանում, Թուրքիան` նրա դեմ մարտնչող ընդդիմադիրներին: Հիմա Անկարայի «ձեռքով» այդ գրոհայինները հայտնվել են Իրանի սահմաններից ոչ հեռու` ղարաբաղյան հակամարտության գոտում: «Մենք այդ փաստի հետ չենք համակերպվելու», - շաբաթներ առաջ հայտարարել էր Իրանի ԱԳ փոխնախարար, Ղարաբաղի հարցով Թեհրանի հատուկ բանագնաց Աբաս Արաղչին`մեկնելով Անկարա, Մոսկվա, Երևան և Բաքու:

Իրանի հոգևոր առաջնորդ Այաթոլա Ալի Խամենեիի միջազգային հարցերով խորհրդական Ալի Աքբար Վելայեթին էլ շաբաթներ առաջ զգուշացրել էր. - «Եթե ծայրահեղականներին Ղարաբաղ տեղափոխելու լուրերը հաստատվեն, բոլոր նրանք, ովքեր կանգնած են դրա ետևում, պատասխան կտան»։

Մեկնաբանություններ