ԱԴՐԲԵՋԱՆԸ ԽԱԲԵԼ Է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ԻՆ

Օրերս Վարշավայում տեղի ունեցավ «Եվրոպայի Էկոնոմիկ ֆորում»-ի հերթական նիստը, որն այս անգամ հիմնականում նվիրված էր ԵՄ-ՌԴ հարաբերություններին, էներգետիկ հարցերին:
Ըստ տեղեկատվության, ֆորումն անցել է Ռուսաստանի համար բարյացակամ մթնոլորտում, քանի որ չեն քննարկվել նավթի ու գազի խողովակաշարերի անցկացման այնպիսի նախագծեր, որոնք շրջանցում են Ռուսաստանը: Փոխարենը, հայտարարվել է այն մասին, որ ադրբեջանական նավթի ու գազի ծավալներն այնքան անբավարար են, որ Եվրոպայի համար նոր խողովակաշար անցկացնելը դառնում է ոչ շահավետ քայլ:
Քննարկումը, սակայն, միայն տնտեսական հարցերի շրջանակով չի սահմանափակվել, այլ տեղափոխվել է քաղաքական հարթություն, ներառելով, մասնավորապես, տարածաշրջանային հակամարտություններն ու դրանց կարգավորման գործընթացները:
Կրքերը սրվել են, երբ եվրոպական փորձագետները Կոսովոյի անկախության ֆոնի վրա Ռուսաստանին «խորհուրդ» են տվել հրաժարվել Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի անկախության ճանաչումից: Վերջիններս, որոնք ավանդույթի ուժով փորձել են հերթական «ժողովրդավարության դասերը» տալ ռուս փորձագետներին, լուրջ հակազդեցության են արժանացել:
Քննարկման ժամանակ չի շրջանցվել նաև արցախյան հիմնախնդիրը: Եվրոպացի փորձագետներն այս հարցում ևս, ի ցույց դնելով իրենց, մեղմ ասած, անտեղյակությունը, կարծիք են հայտնել, թե արցախյան խնդիրը շատ արագ կլուծվի, եթե Ռուսաստանը Հայաստանից դուրս բերի իր ռազմական բազաները: Հայկական կողմից ֆորումի աշխատանքներին մասնակից ԵՀՄՖ-ի (Եվրոպայի հայկական միությունների ֆորում) ղեկավար Աշոտ Գրիգորյանը, ի պատասխան եվրոպացի փորձագետների, հայտարարել է. «Եթե Արցախի հարցի լուծում ասելով հասկանում եք Արցախի ընդգրկում Ադրբեջանի կազմի մեջ, ապա տեղեկացնեմ ձեզ, որ դա ամենևին կախված չէ ո՛չ Ռուսաստանի, ո՛չ ԵՄ-ի և կամ որևէ այլ երկրի կամքից»։ Նաև հավելել է. «Այցելեք Արցախ և կհասկանաք ձեր հարցադրման անհեթեթությունը, ավելին` մոռացեք նաև Ադրբեջանին ազատագրված տարածքներից թեկուզ մեկի վերադարձի մասին` առանց Արցախի Հանրապետության անկախության ճանաչման: Կոսովոյի անկախությունն ընդունելուց հետո Արցախի անկախության հարցը լուծված պետք է համարել: Քանի որ վերոհիշյալ հարցերի շուրջ չեն կարող գործել եվրոպական տարբեր ստանդարտներ»:
Խոսվել է նաև տարածաշրջան խաղաղապահ զորքեր մտցնելու մասին, բայց այս կարծիքները ևս հակադարձվել են այն փաստով, որ հակամարտության երեք կողմերն ու տարածաշրջանային երկրները, հատկապես, Իրանը, դեմ են այդ քայլին:
Ադրբեջանական կողմից ֆորումի աշխատանքների մասնակից, Միլի մեջլիսի պատգամավոր, «Դեմոկրատական ռեֆորմներ» կուսակցության նախագահ Ասիմ Մոլազադեն փորձել է եվրոպացիների աչքին Ադրբեջանը ներկայացնել իբրև տարբեր ժողովուրդների մշակութային արժեքները «պահպանող ու գնահատող քաղաքակիրթ» մի երկիր, հայտարարելով, թե իր երկիրը վերանորոգել է մի շարք սինագոգներ, կաթոլիկ եկեղեցին, նաև Բաքվի հայկական եկեղեցին: Չի ուշացել, սակայն, հայկական պատվիրակության ղեկավարի հիշեցում- հարցադրումը` իսկ ո՞ւր անհետացան հայկական մնացյալ եկեղեցիները, ինչո՞ւ և ի՞նչ նպատակով վերացվեցին Ջուղայի հազարամյա գերեզմանոցի հայկական խաչքարերը (Նախիջևան):
Հարցից անակնկալի եկած ադրբեջանցի պատգամավորը նախ կրկնել է ադրբեջանական կեղծարարության հորինովի թեզերից մեկը, թե Ջուղայի խաչքարերը հայկական չեն եղել, այլ աղվանական, այնուհետև, գլխի ընկնելով, որ ասածն անհեթեթություն է, կմկմացել ու վրա է բերել, թե` ամեն դեպքում լավ չեն արել, որ ոչնչացրել են: Դրան հաջորդել է Մոլազադեի մյուս անհեթեթությունը, թե հայերն էլ ոչնչացրել են բոլոր ադրբեջանական մզկիթներն Արցախում: (Հիշեցնենք, որ իսլամական հուշարձանների ոչնչացման մասին Ադրբեջանի տարածած տեղեկությունները չեն համապատասխանում իրականությանը, քանի որ, նախ, թե՛ Արցախում, թե՛ հարակից տարածքներում իսլամական պատմամշակութային արժեքները պահպանված են։ Բացի այդ, դրանք հիմնականում թուրքմենական և պարսկական ծագում ունեն, մինչդեռ ադրբեջանցիներն իսլամական մշակույթի բոլոր կոթողները փորձում են վերագրել իրենց: Ինչ վերաբերում է ադրբեջանականին, ապա դրանք շատ փոքր թիվ են կազմում և վերագրվում են 20-րդ դարասկզբին։ Հուշարձանագետ Սամվել Կարապետյանի տեղեկացմամբ, Արցախում և հարակից տարածքներում գտնվող իսլամական հուշարձանները նաև հայկական մշակույթի հարստություններ են, քանի որ դրանք հիմնականում ստեղծել են հայ շինարարները` հայկական ճարտարապետության փորձի հիման վրա- Ա. Ս.):
Անտեսելով ադրբեջանցի պատգամավորի անհեթեթությունները, հայկական պատվիրակության ղեկավարը հայտարարել է, որ Ջուղայում ոչնչացվել են համաշխարհային մշակութային ժառանգություն համարվող արվեստի եզակի նմուշներ, ինչն արվել է հատուկ նպատակով` մշակութային ցեղասպանության իրականացմամբ վերացնելու հայկական հետքերը Նախիջևանում և Ադրբեջանում: Բացի այդ, Աշոտ Գրիգորյանը ներկաներին տեղեկացրել է, որ Ադրբեջանին հաջողվել է կասեցնել վերոհիշյալ փաստի ուսումնասիրման նպատակով եվրոպական հանձնաժողովականների այցը տարածաշրջան. «Ադրբեջանը խաբել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին և խոչընդոտել պատվիրակության այցը Նախիջևան»:
Ֆորումի ավարտին հայկական պատվիրակության ղեկավարը հայտարարել է. «ԵՀՄՖ-ն պահանջում է «Եվրոպայի Էկոնոմիկ ֆորում»-ից Ջուղայի խաչքարերի ոչնչացման փաստի շուրջ քննարկում կազմակերպել ֆորումի 21-րդ նստաշրջանում, և նպաստել մասնագետների հանձնախմբի այցելությանը Նախիջևան»:
Հիշեցնենք, որ ֆորումի 21-րդ նստաշրջանը նախատեսվում է անցկացնել Կրինիցայում` 2011-ի սեպտեմբերին:
Արմինե ՍԻՄՈՆՅԱՆ

Մեկնաբանություններ