ԴԱ ՎԱՆԴԱԼԻԶՄ Է, ՈՐԸ ԵՐԲԵՔ ՉԻ ՆԵՐՎԻ

Աստծո անցած յոթ օրում հաստատվեց. ամենաարագը խելքն է, որովհետև առաջ է անցնում բոլորից: Բայց նաև հաստատվեց, որ խելք պետք է ունենալ:
Նոյեմբերի 26-27-ին Երևանում անցկացվեց «Եվրոպական հեռանկարները «Արևելյան հարևանություն» ծրագրի շրջանակներում» համաժողովը, որին մասնակցում էր նաև ԵԱՀԿ խորհրդարանական վեհաժողովի պատվավոր նախագահ Գորան Լենմարկերը: Հիշո՞ւմ եք, մի քանի տարի առաջ նա խոսում էր «ոսկե հնարավորության» մասին, ինչ-որ «պատուհանի», որ այդպես էլ չբացվեց: Այսօր էլ նա համոզված է, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը կարող է միայն խաղաղ կարգավորում ունենալ: Ավելին, պարոն Լենմարկերը համարում է, որ հակամարտության հաղթահարման գործընթացում հասել է որոշումներ ընդունելու ժամանակը, երբ կարևորը տեխնիկական հարցերը չէ, այլ հակամարտող կողմերի քաղաքական կամքի դրսևորումը: Նրա կարծիքով` հակամարտության հաղթահարումը պետք է տեղի ունենա փոխզիջման ճանապարհով, իսկ դա նշանակում է, որ կողմերից ոչ մեկի շահերը չեն կարող ամբողջությամբ բավարարվել: «Խնդրի փոխզիջումային կարգավորումը շատ կարևոր է և եվրաինտեգրման տեսակետից», ասել է նա համաժողովում և հավելել, որ հակամարտող կողմերը նախքան միմյանց մեղադրանքներ ներկայացնելը, պետք է պարզեն` իրենք պատրա՞ստ են փոխզիջման:
Եվրոպական խորհրդարանի նախագահ Եժի Բուզեկը անդրադարձել է սառեցված հակամարտությունների խնդրին. «Նշելով այնպիսի անջատողական տարածաշրջաններ, ինչպիսիք են Մերձդնեստրը, Հարավային Օսիան կամ Աբխազիան, կարող եմ միայն հիշեցնել, որ Եվրամիությունը սատարում է թե՛ Վրաստանի, թե՛ Մոլդովայի տարածքային ամբողջականության ու ինքնիշխանության գաղափարներին: Առանց այս խնդիրների լուծման, ինչպես նաև Լեռնային Ղարաբաղի հարցի խաղաղ և հաստատուն կարգավորման, մենք չենք կարող պնդել, թե ապրում ենք ազատ և միասնական Եվրոպայում»: Բուզեկը կարծում է, որ Ռուսաստանն ու եվրոպական կառույցները պետք է համատեղ գտնեն սառեցված հակամարտությունների լուծումը. «Ռուսաստանը չպետք է վախենա, թե արևելյան գործընկերության քաղաքականությունը, որի նպատակն է տարածաշրջանում բարեկեցության, ժողովրդավարության, կայունության մակարդակի բարձրացումը, իր դեմ է ուղղված: Այս քաղաքականության հիմնական նպատակը կայունության ամրապնդումն է, ինչը բխում է և Ռուսաստանի շահերից»:
Նոյեմբերի 25-ին Լոս Անջելեսում անցկացված հեռուստամարաթոնի ընթացքում «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամը հավաքեց 21 միլիոն 862 հազար 733 դոլար: Մինչև նոյեմբերի վերջ դրամահավաքը շարունակվելու է, ուստի գումարը կարող է մեծանալ: Հեռուստամարաթոնի ընթացքում հավաքված գումարներն ուղղվելու են Լեռնային Ղարաբաղի գյուղերի ջրամատակարարման ապահովմանը:
Նոյեմբերի 22-ին Մոսկվայում աշխատանքային հանդիպում են ունեցել Ռուսաստանի, Հայաստանի, Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարները, քննարկումների առանցքում եղել է, իհարկե, ղարաբաղյան խնդիրը:
Անցած շաբաթ տարածաշրջանում էին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները և ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ Անջեյ Կասպրչիկը: Մինչև Բաքու, ապա Երևան գալը Ռոբերտ Բրադկեն, Բեռնար Ֆասիեն, Իգոր Պոպովը և Անջեյ Կասպրչիկը Մոսկվայում հանդիպել են ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի հետ` քննարկելու ԼՂ հակամարտության կարգավորման հարցը դեկտեմբերի 1-2-ին Աստանայում կայանալիք ԵԱՀԿ վեհաժողովի համատեքստում: APA գործակալության հաղորդմամբ` Բաքվում ֆրանսիացի համանախագահ Բեռնար Ֆասիեն ասել է, որ ԵԱՀԿ անդամ պետությունների նախագահներին անհրաժեշտ է լրջորեն նախապատրաստվել Աստանայի վեհաժողովին. «Անցյալ տարի Աթենքում միջնորդ պետությունների ղեկավարները ստորագրեցին շատ ընդգրկուն մի հայտարարություն, իսկ այս տարի Աստանայում տեղի կունենա ԵԱՀԿ անդամ երկրների նախագահների գագաթնաժողովը, որը չափազանց կարևոր է»: Երևանում ՄԽ համանախագահները հանդիպումներ ունեցան արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանի և նախագահ Սերժ Սարգսյանի հետ, քննարկվեցին Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության ներկա փուլին վերաբերող հարցեր:
«Anadolu» գործակալությունը հաղորդում է, որ նոյեմբերի 25-ին Բեռնում Շվեյցարիայի նախագահ Դորիս Լոյխարդի հետ համատեղ մամլո ասուլիսում Թուրքիայի նախագահ Աբդուլլահ Գյուլը ասել է, թե Ադրբեջանի տարածքների օկուպացիան կարող է միանգամայն անսպասելի խնդիրներ առաջացնել: «Ադրբեջանի ու Հայաստանի միջև որոշ խնդիրներ կան, որոշ խնդիրներ կան նաև Թուրքիայի ու Հայաստանի միջև: Ադրբեջանի տարածքների մի մասն օկուպացված է: Մեծ թվով մարդիկ փախստական են դարձել: Եթե այդ հարցը չլուծվի, վաղը կարող են հայտնվել միանգամայն անսպասելի խնդիրներ: Դա թույլ չտալու համար պետք է հարցը լուծել»,- ասել է նա: Թուրքիայի նախագահը մեծ նշանակություն է տալիս տարածաշրջանի բոլոր երկրների հետ բարիդրացիական հարաբերություններին և մտադիր է շարունակել Հայաստանի հետ հարաբերությունների նորմալացման քայլեր. «Մենք ձեռնարկելու ենք Կովկասում կայուն խաղաղության հասնելու համար անհրաժեշտ քայլերը: Հույս ունեմ` շուտով կգան այն ժամանակները, երբ բոլոր պրոբլեմները, որոնց բախվել է տարածաշրջանը, լուծված կլինեն, քանի որ դեֆակտո գոյություն ունեցող վիճակը ոչ մեկին ձեռնտու չէ: Այդ վիճակը ձեռնտու չէ ոչ միայն կովկասյան երկրներին, այլև ամբողջ Եվրասիային: Քանի դեռ խնդիրները Կովկասում լուծված չեն, Կովկասը Եվրոպայի ու Ասիայի միջև պատ է մնալու»:
Ադրբեջանի խորհրդարանի փոխնախագահ Բահար Մուրադովան կարծում է, որ Լիսաբոնում ՆԱՏՕ-ի վեհաժողովի ընդունած հռչակագիրը, Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության աջակցության առումով, կարևոր նշանակություն ունի: Նա հիշեցնում է, որ միջազգային այլ կառույցներ ևս Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությանն աջակցող փաստաթղթեր են ընդունել, ինչն ամրապնդում է Բաքվի դիրքերը: «ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի երկու համանախագահներ ԱՄՆ-ը և Ֆրանսիան ՆԱՏՕ-ի անդամներ են և ստորագրել են հռչակագիրը: Մեր աչքի առաջ են մյուս համանախագահի` Ռուսաստանի ռեալ նախաձեռնությունները: Եթե համանախագահները հավատարիմ մնան իրենց դիրքորոշմանը և սկզբունքայնություն դրսևորեն, ԵԱՀԿ Աստանայի համաժողովում ղարաբաղյան հակամարտության հարցում կարևոր որոշում կարող է ընդունվել»:
Բրիտանական «Populus» կազմակերպության հիմնադիր Էնդրյու Կուպերը նոյեմբերի 25-ին ներկայացրել է Լեռնային Ղարաբաղում անցկացված սոցիոլոգիական հարցման արդյունքները: ԼՂՀ բնակչությունն ավելի տեղեկացված է հակամարտության հաղթահարման ներկա գործընթացի մասին (68%), քան Հայաստանի (50%): Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչները դրական են վերաբերվում Հայաստանի հետ կապերի ամրապնդմանը և կտրականապես դեմ են Ադրբեջանին որևէ զիջման: Նրանք կարգավիճակի հարցի վերջնական լուծումը տեսնում են կամարտահայտման միջոցով և կտրականապես դեմ են ներքին տեղահանվածների ու փախստականների վերադարձին ԼՂՀ-ի շրջակա տարածքներ: ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի դերակատարությանը վստահում են 25 տոկոսը Ղարաբաղում և 38 տոկոսը` Հայաստանում: Հարցված ղարաբաղցիների միայն մեկ քառորդն է համարում, որ Մինսկի խումբն աջակցում է Հայաստանին ու Ղարաբաղին, բնակչության 43 տոկոսն էլ կարծում է, որ Մինսկի խումբը որոշակի դերակատարություն ունի հակամարտության հաղթահարման գործում: Ինչպես Հայաստանում, Ղարաբաղում էլ կոնֆլիկտի լուծման գործում Ռուսաստանին դրական է վերաբերվում բնակչության 85 տոկոսը, երկրորդը Ֆրանսիան է` 32 տոկոսով, երրորդը` Եվրամիությունը` 16 տոկոսով:
Ներկոալիցիոն ջերմ հարաբերությունների արդյունքում ԲՀԿ-ն կարող է դուրս գալ կոալիցիայից: Իհարկե, հավուր պատշաճի պատրվակ էլ կգտնվի, պատճառ էլ կհնարվի, ժամկետն էլ առավել կամ պակաս ճշգրտությամբ կհաշվարկվի: Այդ պահից մինչև ընտրություններ ընտրազանգվածին թերթերից ու էկրաններից կներկայանա նոր ու հզոր մի ընդդիմադիր ուժ` ԲՀԿ անունով: Ծանոթ պատկեր է, չէ՞, երբ ընդամենը մի քանի տարի առաջ իշխող կոալիցիայից շատ խրոխտ հեռացավ ՕԵԿ-ը` խորհրդարանի նախագահի հրաժարականով: Թե ինչ կլինի հետո ԲՀԿ-ի հետ, արդեն կիրառված այս սցենարի դեպքում, կարող են պատմել ու դիդակտիկ նյութերով պարզաբանել ՕԵԿ-ի պատգամավորները: Գուցե ԲՀԿ փոխնախագա՞հն է հիշել, որ իր ճակատին ժամանակին «Օրինաց երկիր» էր գրված ու իր հարուստ փորձը փոխանցում է ներկա կուսակցությանը, բայց հազիվ թե Գագիկ Ծառուկյանն առաջնորդվի Սամվել Բալասանյանի փորձառությամբ, ակներևաբար նրան նման խորհուրդներ տալիս են իրենց լուրջ համարող քաղաքական տեխնոլոգիաների թանկարժեք մասնագետները` հիմնավորելով, որ հերիք է ժողովուրդը համարի ընդդիմություն, հաջողությունն ապահովված է համարյա առանց փողի: Թե ինչպես կփոխվեն և արդյո՞ք կփոխվեն ընտրողների հիշողության կոդերը, ցույց կտան ընտրությունները, որոնց ժամանակ, թերևս, նորից գործի «Նորը լավ մոռացված հինն է» սկզբունքը:
Դեղին ծովում գտնվող Յոնգպյանգ կղզին կարող է փոխել ուժերի հարաբերակցությունը Հարավային ու Հյուսիսային Կորեաների միջև: Նոյեմբերի 24-ին նրանք գնդակոծում էին միմյանց, զոհեր եղել են և խաղաղ բնակչության մեջ: Ճապոնիայի վարչապետ Նաոտո Կանն ասել է. «Հյուսիսային Կորեայի հարձակումը Հարավային Կորեայի վրա ուղղված էր խաղաղ բնակչության դեմ, և ուրեմն դա վանդալիզմ էր, որը երբեք չի ներվի»: Հարավային Կորեայի թիկունքում են ԱՄՆ-ը և Ճապոնիան, Հյուսիսային Կորեայի` Չինաստանը: Նոյեմբերի 28-ից դեկտեմբերի 1-ը Հարավային Կորեան և ԱՄՆ-ը Դեղին ծովում համատեղ զորավարժություններ են անցկացնում, ԱՄՆ-ը նշել է, որ որոշումն ընդունվել էր միջադեպից օրեր առաջ:
Վաղը սկսվում է ձմեռը:
Վաչիկ ՄԵԼԻՔՍԵԹՅԱՆ

Մեկնաբանություններ