ՆԱ ԳՆԱՑ ԵՎ ԽՈՍՏԱՑԱՎ ՉՎԵՐԱԴԱՌՆԱԼ

Ամեն ինչ տեսած հայ հասարակությանը հրաժարականներով չես զարմացնի: Սակայն քաղաքապետ Կարեն Կարապետյանինը եղածների մեջ ամենաէկզոտիկն էր:
ԻՄ ՄԱՀՎԱՆ ՀԱՄԱՐ ՄԵՂԱԴՐԵՔ ԿԱՐԵՆ Կ-Ի՞Ն
Կարելի էր և ուշադրության չարժանացնել Կարեն Կարապետյանի «հրաժարիմքը», եթե Երևանի քաղաքապետի պաշտոնը, քաղաքական լինելուց զատ, այդքան առանցքային չլիներ:
Երևանը, այն է` մայրաքաղաքը, մեկն է. «օրենքով» այնտեղից պետք է «դրական սալդո» անել դեպ վարչապետի, էլ չենք ասում` դեպ նախագահի աթոռ, և այդ պարագայում երկար ժամանակ ոչ մի կերպ հասկանալի չէր, թե ինչու է քաղաքի «մերը» (կամ` «ձերը») ասում, որ «մուզիկանտ չզբաղվել քաղաքականություն, այլ լինել մենեջեր»:
Մանավանդ որ, ակնառու էր, նրան քաղաքապետարան բերելով` արվել էր նաև քաղաքական հաշվարկ: Էլ չենք ասում` ինչ-որ պահի փորձ արվեց նաև Հյուսիսի և «Գազպրոմի» հայաստանյան ֆավորիտին ծանոթացնելու անգլո-սաքսոնական (առանց որի այս աշխարհում ու նույն Ռուսաստանում ոչինչ տեղի չի ունենում) շրջանակների հետ, ինչն էլ մասամբ նշանակում էր` հեռահար ծրագրերը վերջինիս դեպքում ինչ-որ «իքս» պահի կարող են և գործարկվել:
Էլ չենք ասում, որ սակավ պաշտոնյաների մեջ նա եզակիներից էր, որ դիմավորեց Հայաստան ժամանած Սարկոզիին, երբ Սարկոզիին դիմավորելու համար ավելի «լյավ» տղերք ունեինք:
Չարժե ասել նաև, որ Կարեն Կարապետյանի հրաժարականն ունի ներքաղաքական, առավել ևս` արտքաղաքական շերտեր (հա՛յ-հա՛յ-հա՛յ): Այն հիմնականում ունի քաղաքացիական, ապա և մարդկային շերտեր: Ընդամենը:
Հենց սկզբից ասենք` կիսատ մնացած կարման նրա կյանքում կրկնվելու է. լինի «Գազպրոմում», լինի լուսնի վրա, դասը վերադառնալու է նրան հարյուրապատիկ ուժգնությամբ, հասկացնելու` պարտականության և պատասխանատվության օրենքն ամենամեծն է տիեզերքում: Եվ եթե ասել ես` տեր եմ, ապա տիեզերքն ուշի ուշով լսել է այն. դու կարող է մոռանաս, տիեզերքի հայելիները չեն մոռանալու երբեք և հետ են դարձնելու արտացոլումը:
Ընդ որում, ոնց երևում է, քաղաքականապես չխաղացող այս գործիչը որոշել էր իր բոլոր «շերտերը» եփել մեկ կաթսայում, այլ կերպ ասած` բոլոր ձվերը դնել մեկ զամբյուղում (այլ զամբյուղներ ունենալու, պահելու, օգտագործելու համար էներգիա ծախսել է պետք, իսկ «քաղցր կյանքը» շատ ժամանակ տեղ չի թողնում դրա համար. գաղտնիք չէ, որ բավականին համակրելի, կրթված, ինտելեկտուալ այս մարդու համար ասվում էր, որ նա սիրում է ըմպել աշխարհում ամենաթանկ կոնյակը, ամենագեղեցիկ… բաների հետ գործ ունենալ, երբեմն էլ` պարոն Միլլերի հետ մեկնել նույն Լոնդոն` ընդամենն այնտեղ ճաշելու):
ՈՒզում եք ասել, որ նա «ուդար պահող» գործիչ չէ՞ր: Իսկ քաղաքականությունը ենթադրում է «ուդար պահելու» ունակությո՞ւն. փափուկ, ակվարիումային պայմաններում բոլորն էլ կարող են «ճաշե՞լ» Լոնդոնում կամ նույնիսկ լուսնի վրա. իսկ Հայաստանը դա՞ռը երկիր է: Դժվա՛ր երկիր: Վանոն` այսօր վտարանդի, նախկին քաղաքապետ Վանոն ասում էր` Հայաստանը դժվար երկիր է, մանրամասնորեն սիրելու, խորքի երկիր է:
Եվ օբյեկտիվ ու սուբյեկտիվ պատճառներով Հայաստանում ոչ մեկի համար հեշտ չէ:
Հեշտ չէ Սերժ Սարգսյանի, Տիգրան Սարգսյանի համար։ Ընդ որում, այս երկուսի դեմ քաղաքական և «այլական» խաղերը (կարող է և շատ դեպքերում տեղին) կրել են մի ուրիշ տարածական բնույթ, հայաստանյան ոչ մի քաղաքական գործիչ (թող ինձ ների Վանոն), ինչպես այս երկուսը և հատկապես Սերժ Սարգսյանը, որպես նախագահ, չեն հաղթահարել այնքան «բարիերներ» (ինչո՞ւ` այս մասին ներքևում):
Հեշտ չի եղել նաև Տեր-Պետրոսյանի համար։ Այսօր էլ հեշտ չէ. առաջին նախագահ լինելով` նա չորս տարի փողոցային ընդդիմության մունդիրն է պահում, ընդ որում բավականին լավ (մեկ ուրիշը նրա փոխարեն վաղուց հալված-մաշված-պրծած կլիներ)։ Անձրևին, ձյանը, ցեխին կանգնելով ընդդիմադիր իր հավատավորների կողքին, բոլոր դեպքերում, նա պատասխանատվությունն իր ուսերից ցած չի դնում:
Ինքը, ի միջի այլոց, պրոֆեսոր, գիտնական, «մատենադարանիստ» է, գոնե իմ իմացած մարդկանցից ամենաինտելեկտուալը: Բայց մարդը կարողություն ունի «ուդար» պահելու: Իր «հանգստի» ու «ճաշի հաշվին»:
Չնայած օրերս մի այսպիսի «ֆրազ գցեց». անիծվի այն օրը, որ ես մտա քաղաքականության մեջ (հաստատ փոշմանել է վերջին «մտնումի» հաշվով):
Ճիշտ է, ընտրությունն ամբողջովին Կարեն Կարապետյանինն էր, նա ազատ մարդ էր, և որևէ մեկը չի կարող որևէ «բառ» իսկ ասել` ինչու այդպես վարվեց և ոչ այնպես:
Մենք պարզապես օգտվում ենք ազատ խոսելու մեր իրավունքից: Եվ վերջ: Որովհետև հենց միայն պահը` նրա հրաժարիմքի «ընտրության», բավականին «դիտարժան» է:
Գաղտնիք չէ, վերջինս նախագահի աշխատակազմի նախկին ղեկավար Կարեն Կարապետյանենց քավորն է. էս Կարապետյանները, ասում են` էնքան են վիրավորված, որ Հայաստանում մարդ չեն թողել, որ քավոր չեն կանգնել։ Մամուլում նշվում է, թե նրանք որոշել են Տավուշը փաթեթով վերցնել ու տալ..., և ուրեմն` չար լեզուներն ասում են, որ աշխատակազմի նախկին ղեկավար Կարենի մտքին կար կուսակցություններից մեկի ցուցակի երկրորդ համարի կարգավիճակով հանդես գալ առաջիկա խորհրդարանական ընտրություններում, և նույնակերպ առաջարկ է եղել քաղաքապետ Կարենին (տեսնո՞ւմ եք բնության հոգածությունը. էս երկու մարդիկ, որոնք չեն սիրում «ուդար պահել», ունեն նույն անուն-ազգանունը)։ Ինչևէ, Սամվել և Կարեն Կարապետյանները մարտական են տրամադրված, և նույն չար լեզուներն ասում են` քաղաքապետի տեղափոխումը դեպ Մոսքոու (կտա՞ն նրան Միլլերի տեղակալի պաշտոնը, որովհետև «ըստ կրեմլյան մեր աղբյուրների»` Սամվել Կարապետյանի դիրքերը շատ թուլացած են Ռուսաստանում) կատարելիք պաշտոնի մասին «հոգացել» է նույն Սամվել Կարապետյանը, որը փորձում է Հայաստանում մոլորակների շքերթ անել (հիշենք, որ 2012-ին լինելու է մոլորակների շքերթ, երբ բոլոր մոլորակները նույն շարքի վրա են կանգնելու), այն է` ռուսական, հյուսիսային վեկտորը շարել մի շարքի վրա ու վերցնել Հայաստանը մի ուրիշ «մախով» (այս մասին և՛ս ներքևում):
Այսպիսով, քաղաքապետ Կարեն Կ-ն էլ իր հերթին երիտասարդ մամլո խոսնակ Վիկտոր Սողոմոնյանի հարսանիքի քավորն է: Գումարած` մնացած քավոր-սանիկա-բարեկամական պարտավորությունները:
Բայց միևնույն է, այս ամենով հանդերձ, անհասկանալի է Կ. Կարապետյանի ոչ թե այսօրվա որոշումը, այլ դրանից առաջ կայացրածը. լինել Երևանի ավագանու անդամ, մասնակցել ընտրություններին, ապա և` դառնալ քաղաքապետ: Իսկ եթե քաղաքապետի պաշտոնը նրա համար ընդամենը տրամպլին էր` «մի երկու օրից» վարչապետ դառնալու, դե կներեք էլի… բայց հետաքրքիր է, չէ՞, առաջ մեր երկրում «նախագահներն» էին շատ (ով առավոտ շուտ անկողնուց վեր էր կենում, ասում էր` նախագահ դառնալ է պետք), հիմա վարչապետներն են «շատացել», տեղ ու դադար չկա: «Թարսի պես» էլ Տիգրան Սարգսյանը կա ու կա:
Սա ևս նշանակում է, որ նրանք, ովքեր չեն քնում, չեն ուտում, սպասում են, թե երբ են վարչապետ «դառնալու», չեն կարողանում հաշվել ոչ միայն գլոբալ, այլև գեոպոլիտիկ ու ներքին խաղը:
Կարճ ասած` չեն տեսնում պատճառահետևանքային այն կապերը, որոնք Տիգրան Սարգսյանին պահում են և դեռ պահելու են այդ աթոռին, ինչն ուղղակի Սերժ Սարգսյանի ամենախիզախ որոշումներից մեկն էր (մի կողմ թողնենք տնտեսության վիճակը. ցանկացած վարչապետի դեպքում իրավիճակը, անցած և սպասվող ճգնաժամերի պայմաններում, լինելու էր մի քիչ ավելի, մի քիչ պակաս), որի համար էլ Սերժը հարվածներ է ստանում դրսից, ներսից, կողքից, թիկունքից։
Բայց պահում է «ուդարը»:
«ՏՐԱՆՍ» ԲԱՌԸ «ՏՐԱՆՍՖՈՐՄԱՑԻԱ» ԲԱՌԻ՞Ց Է ԱՌԱՋԱՑԵԼ
Այսպիսով, քաղաքապետի հրաժարականը ոմանց առիթ տվեց ասելու, թե ռուսական գործիչները դուրս են մղվում Հայաստանից: Էլ «չկան»:
Հասկանալի է, չէ՞, որ փոփոխվող, փոքրացող աշխարհում ռուսական գործիչ, որպես այդպիսին, վաղուց չկա: Խաղը վաղուց բազմապլան է և էլ ավելի բազմապլան է դառնում: Ինչն էլ, այսպես ասած, «պարոն գլոբի» զարգացման տրամաբանության մեջ է, և այդ խաղի կանոններին ենթակա են բոլորը, այդ թվում և` Ռուսաստանը:
Ինչ է, ձեզ թվում է, իզո՞ւր է Պուտինը «կառչել» նանոտեխնոլոգիաների «մետր», արե-վմտյան լիբերալ Մեդվեդևից ու ոչ մի կերպ բաց չի թողնում նրան (չէ՞ որ, ի վերջո, իր անմիջական ու նվիրական կողքին նա կարող էր պահել նույնքան հետաքրքիր մեկ այլ ֆիգուր, ոչ ավելի, ոչ պակաս, Բիլդերբերգյան ակումբի անդամի համարում ունեցող ոչ անհայտ Անատոլի Չուբայսին):
Ասել է` «չեկիստական» հզոր «զակալկա» ունեցող Պուտինը նույնպես հասկանում է` տրանսֆորմացիա է ընթանում, և պետք է հետ չմնալ, կողքին ունենալ փոփոխվող աշխարհի նոր «վիբրացիա» Մեդվեդևին (ինքը կարող է հասկացվել «պարոն գլոբի» կողմից միայն այդ դեպքում):
Այսպիսով, դուրս թռավ թեզը, թե` բա չեք ասի, ռուսիստ տղերքը գնացին, Հայաստանը նրանցից որբացավ:
Իսկ եթե շատ եք ուզում անկեղծ, ապա ընդամենն Օ.Գ.Գ. չունեցողներից Հայաստանն ազատվեց, և տեղ բացվեց ավելի դինամիկ-մոբիլ-երիտասարդ սերնդի համար, որը հեչ էլ անտիռուս չէ:
Ասել, որ Սերժ Սարգսյանը չի կառավարում այդ «տրանսը», ճիշտ չի լինի, բայց դե, մյուս կողմից, դանդաղ Սերժը սիրում է անցնցում, մարդավարի, սահուն: Բայց ահա թե՛ Կարեն-1-ը, թե՛ Կարեն-2-ն իրենց հրաժարականները ներկայացրին ուղղակի անթույլատրելի պահի. առաջինի դեպքում Անկախության 20-ամյակն էր, աշխատակազմը լիքը գործեր ուներ, և «դիզերտիրության» պես մի բան էր ասելը` ես գնացի, ա՜յ, հարայ. մանավանդ որ իր մերձավորները մեզ տեղեկացրել էին, որ Կ. Կարապետյանը խոստացել էր Սերժ Սարգսյանին` հրաժարականը չտալ մինչև անկախության տոների ավարտ:
Իսկ Կարեն-2-ը ներքաղաքական ամենաթեժ պահին լքեց իր պոստը, ինչն ուղղակի… անուն չունի, մանավանդ որ…
Դառնալով «տրանսին»` ասենք, որ, որքան մենք ենք հասկանում, Սերժ Սարգսյանը դեռ 2007-ից (և կամ այն ժամանակ, երբ մտածել էր, որ պետք է փորձի նախագահ դառնալ) արդեն իսկ որոշել էր տրանսֆորմացիա իրականացնել: Այլ կերպ ասած` «հեղափոխությունը վերևից»` թե՛ գլոբալ, թե՛ ներքաղաքական ասպեկտներում: Իր մտքում նա, ըստ ամենայնի, ունեցել էր նաև դրա իրականացման «մարշալ-պլանը» և կիրառման մեխանիզմները, ինչն էլ Հայաստանին հնարավորինս ինքնուրույն, կանխատեսելի, վստահելի խաղացող էր դարձնելու տարածաշրջանում:
Սա էր պատճառը, որ ո՛չ ներսից, և ո՛չ էլ դրսից (հիմնականում մեզ իր ֆորպոստ համարող Ռուսաստանից) թույլ չտվեցին այդ քայլերի համար Սերժ Սարգսյանն ունենա անհրաժեշտ լեգիտիմություն` խաղի մեջ մտցնելով ոչ միայն Լևոն Տեր-Պետրոսյանին, այլև բոլոր հնարավորներին, ում կարող էին:
Եվ այնուհանդերձ, անցնող չորս տարիներին Սերժին հաջողվեց ահագին բան անել, որովհետև նա շատ լավ էր զգում փոխվող խաղի ռիթմը: Պրոգրեսի կծիկի տեղը նա գիտի (իզուր չէր WikiLeaks-ն արձանագրում` Սերժն առաջադիմական «մոմենտներ» ունի իր մեջ, ինչը, եթե անկեղծ, աբսուրդ է անգամ մեզ համար, որովհետև մի տեսակ չի տեղավորվում Սերժի փակ, դանդաղաշարժ, ուրույն անցյալ ունեցող գործչի կերպարի մեջ բայց փաստերը, ինչպես տեսնում եք, այլ բան են արձանագրում):
Այլ կերպ ասած` տարածաշրջանն աշխարհի հանգույն շարժվում է, ու Սերժը լուռ, մենակ պատրաստում է շարժն ու անցումը: Հայաստանի մասով: Մեն-մենակ: Եթե այնպես ստացվի, որ շատ բաներ տարածաշրջանում անխուսափելի լինեն, Հայաստանը հանկարծակիի չգա:
Նա կողքին ոչ ոք չունի: Նրան միայն խանգարում են։ Ի դեպ, ներկոալիցիոն թնջուկից այս օրերում մի ուրիշ առարկայական ձևով հասկանալի դարձավ, թե ինչու մենք` այս էնթոսը, որ հայ է կոչվում, չի ունեցել վեց հարյուր տարի պետականություն (սա ծանր զրից է` մի ուրիշ անգամ կփիքրենք):
Այն, որ Սերժին կարող են խանգարել ռեակցիոն, իրենց ռուսիստների տեղ դրածները, նույնպես հասկանալի է. նրանք բացարձակ չեն հասկանում` ինչ է կատարվում աշխարհում, մեր շուրջը, տարածաշրջանում, քանզի ունեն միայն իրենց միկրոբիոլոգիական շահերը:
Ափսոսանքս Տեր-Պետրոսյանի համար է: Այդ նա կարող էր օգնել Սերժին: Եվ շատ: Որովհետև նաև պարտավոր էր: Չի՞ զգում պրոգրեսը Լևոնը, ինչպես մյուսները: Զգո՛ւմ է: Քաղաքացի Լևոնը կռվի մեջ է ամբիցիաներ ունեցող Լևոնի հետ` շատ ժամանակ իր «դետիշչեն» ուտելու հաշվին (իզուր չէր «տեսանող» Մարին` Յովանովիչ, ասել` Լևոնի մեջ հաղթել է երկրորդը):
Բոլոր դեպքերում, Սերժը ձեռնամուխ է եղել շատ դժվար, ոսկոր քերող գործի և փորձում է տրանսֆորմացնել, փոխել խաղի լոգիկան ու ռիթմը մեզանում:
Կստացվի՞:
Չգիտենք։
Այս էթնոսն ու տեսակն առայժմ այլ միֆեր են կերտում:
Կարմեն ԴԱՎԹՅԱՆ

Մեկնաբանություններ