«ԷՍՕՐ ԷԼ ՇԵՌԻ ԱՄԱՆԸ ՓՈԽԵԼ ԵՍ ՆԱՎԹԱՄԱՆԻ՞»
1954-ին սովորում էի Մոսկվայում, ԽՍՀՄ գրողների միությանը կից Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտում, որը հինգ տարով էր, իսկ Հովհաննես Շիրազը նույն ինստիտուտի բարձրագույն երկամյա կուրսերի ունկնդիր էր։ Այստեղ մեր հանրապետությունների հայտնի գրողներն էին։ Երկու ամիս չէր անցել, Շիրազն արդեն ամենահայտնին էր այդ հայտնիների մեջ, որոնք շատ էին սիրում ու մեծարում նրան։
Շիրազը գրեթե ամեն երեկո գալիս էր մեր հանրակացարան և ինձ հրավիրում զբոսանքի, ավելի շուտ` զրույցի։ Նրա դուռ թակելն անգամ յուրատեսակ էր։ Մատներով չէր թակում, այլ մատները խաղացնում էր դռան վրա։
Գնում էինք Տվերսկոյ բուլվար կամ նստում էինք հենց ինստիտուտի այգու իմ սիրած նստարանին ու խոսում էինք բանաստեղծությունից, Հայաստանից, մեր ժողովրդի գալիքից, ազգային հազար ու մի հարցերից, խորհրդային երկրի ընդհանուր վիճակից։ Մի օր վերջին խոսքի վրա ասաց մտահոգ.
-Ըսպես երկիր ո՛չ կա, ո՛չ էղել է, ո՛չ էլ պետք էր, օր էղավ...
Շիրազը միշտ զրույցի վերջում իր ներսում ունենալով մոր ու քույրերի հորդորները, աշխատում էր հասկացնել, որ ուզում է ինձ մտերիմ բարեկամ դառնալ։ Իհարկե, տողատակում հետս ամուսնանալու ցանկությունն էր։ Ես ձևացնում էի, թե չեմ հասկանում, և զրույցի թեման փոխելու նպատակով ներկայացնում էի նրան նոր բանաստեղծություններ` կարծիքն իմանալու...
Ամառվա օրերից էր, երբ մեր հերթական զրույցներից մեկի ժամանակ, կարդաց գրածս նոր բանաստեղծությունները և հավանեց միայն երկուսը` «Կայարան» և «Նամակ»։ Մնացածները կարդաց երկու-երեք անգամ և ծիծաղելով թևիցս քաշեց.
-Էսօր էլ շեռի ամանը փոխել ես նավթամանի՞... Էստեղ էլ ամառվա շոգին նավթամանով ընթերցողիդ կուտաս սառը, հոյակապ գարեջուր։ Բայց ո՜ւմ է պետք։ Ամանն ինչքան էլ լվացած էղնի, մեկ է, նավթի հոտը կուգա։ Գարեջուրն իր համն ու հմայքը կկորցնե... Մի՛ տխրի, էսիկ անցողիկ շրջանն է...
Եվ հայացքը հառած բարդիներին` խոստովանելու պես ասաց.
-Սիլվան հույզիդ կեսն ունենար, աշխարհը կառներ... Աստված որբությա՞նդ է խղճացել, օր քեզի էդքան խոր նրբազգացություն ու հույզ է տվե... Հոգիդ ներկա է նույնիսկ թույլ տողերուդ մեջ... Հոգի կա՛, այո՛, բայց ինձ ի՜նչ օգուտ, օր նա աշխարհը կզգա, բայց ընձի` հե՛չ... Սիլվան քո հույզդ չունի... Բայց դուն էլ ինոր վարպետությունը չունիս... Դու շատ բդի գրես, օր վարպետանաս... Եթե վարպետանաս, դու ինորեն կանցնիս... Ըստեղ առաջ գնալու քայլեր էրել ես, բայց դեռ էնքան տարածություն բդի անցնիս, օր մինչև էրթաս, հասնիս վարպետությանը... Դու հմի ընդամենը մի հետաքրքիր բլուր ես, բայց եթե շատ գրես, վրեդ աշխատիս, տարիներ շարունակ տառապես, ու տառապանքդ քեզի լույս տա, կրնա էղնի Արագած դառնաս, կրնա ինոր չորս գագաթներից մեկն էղնիս, բայց կրնա և քու սեփական գագաթն ունենաս... Աստված քեզի շատ կսիրե, ուրախ բդի էղնիս...
Հուսադրեց, թևավորեց ինձ, կամեցող, խորախորհուրդ, հանճարեղ Հովհաննես Շիրազը, ու վեր կացանք և աղոթարանի շեմին քայլեցինք դեպի մեր հանրակացարանը...
ՄԵՏԱՔՍԵ
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
Տարածաշրջանային
