«Միայն գրականությանը կարող եմ հարցնել` ինչպե՞ս է, որ չեմ լինի երկար ժամանակ»

«Իրատես de facto»-ի հյուրը երիտասարդ արձակագրուհի ՆԱՌԱ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆՆ է:

-Գրական հանդիպումները հաճախակի են դարձել: Այգիներում, սրճարաններում անցկացվող հանդիպում-քննարկումները ժամանցի, շոուի չե՞ն վերածվում:
-Ոչ, իհարկե: Սրճարաններում և այգիներում մթնոլորտը փոխվում է: Շփման հարթակը բեմերից ու դահլիճներից իջնում, ավելի բնականին ու անկեղծին է մոտենում: Իսկ եթե գրքերի շնորհանդեսները ժամանցի ու շոուի վերածվեին, շատ ավելի լավ ու օգտակար կլինեին հենց ընթերցողների համար:
-Ի՞նչ ես կարծում` անկե՞ղծ են գրողները մեկը մյուսի հետ:
-Չգիտեմ, բայց մտածում եմ` մի՞թե նրանք այնքան պարզունակ մարդիկ են, որ միայն անկեղծությամբ սփոփվեն:
-Իսկ ի՞նչն է «սփոփում» գրողին:
- Հնարավոր է` գրելու պատճառով գրողը տարիներով զրկվի «ապրելուց»: Իր ստեղծած գիրն է միայն սփոփում:
- Ինչպե՞ս անցավ «Գրական տապան» փառատոնը:
- Փառատոնը հրաշալի առիթ էր շփվելու օտարազգի, ինչո՞ւ չէ, նաև իմ ընկեր գրողների հետ: Պակասում էին միայն օտարազգի գրականագետներն ու հրատարակիչները, որպեսզի այս մտահղացումն ավելի գործնական փուլ մտնի, և, Հայաստանի մասին լավ-լավ բաներ գրելուց բացի, լինեն նաև գործնական նախաձեռնություններ:
-Ավելի շատ լա՞վը, թե՞ վատն ես լսում արձակիդ մասին:
-Ես ինքս գիտեմ իմ արձակի լավ ու վատ կողմերը: Դա է պատճառը, որ և՛ լավ, և՛ վատ կարծիքներն անակնկալ չեն ինձ համար: Իսկ առողջ քննադատությունը միշտ օգտակար է:
-Ի՞նչ հարցեր են ավելի շատ ուղղում քեզ` որպես գրողի:
-Կերպարներդ իրակա՞ն են, սա քո պապան ա՞, մաման ա՞, դու վերցնովի երեխա ե՞ս: Ընթերցողին պետք է հետաքրքրի գրողի տեսակը, մտածողությունը:
-Այս տարի արժանացել ես ՀՀ նախագահի գրական մրցանակի: Քեզ ավելի շա՞տ սկսեցին ճանաչել, թե՞ մինչ այդ էլ գիտեին Նառա արձակագրին:
-Իհարկե նախագահի երիտասարդական մրցանակը շատերին է հուզում, ու նաև այդ հետաքրքրության պատճառով ինձ ճանաչեցին:
-Նառա, գրելով ապրել լինո՞ւմ է: Երկրորդ մասնագիտություն, աշխատանք ունե՞ս:
- Մասնագիտություն և աշխատանք ունեմ, որպեսզի գրելով ապրեմ:
-Եթե լավ վճարեն, սերիալի սցենար կգրե՞ս:
-Չեմ փորձել, բայց չեմ էլ գրի, որովհետև դա գրականության հաշվին արվող զուր աշխատանք է, իսկ այդպիսի մի աշխատանք ունեմ արդեն:
-Պատահե՞լ է, որ ռեժիսորը, բեմադրիչը հետաքրքրվեն գործովդ, կամ փորձե՞լ ես ինքդ առաջարկել:
-Մի շրջան ինքս էի փորձում իմ «Երրորդը» պատմվածքի հիման վրա կարճամետրաժ ֆիլմ նկարահանել, բայց նախաձեռնությունս տեխնիկական պատճառներով հետաձգվեց: Սակայն չեմ կարող չասել, որ այսօր հայ ռեժիսոր-բեմադրիչները շատ վերից են նայում ժամանակակից հայ գրականությանը:
-Իսկ մերօրյա գրողները զե՞րծ են աստղային հիվանդությունից:
- Գրողների դեպքում աստղային ասելն այդքան էլ ճիշտ չէ, նրանք բեմ չեն սիրում, սակայն փառասեր են: Ոմանք իրենց անձի, գրականության շուրջ սիրում են միֆ կառուցել, որն էլ ընկնող աստղ-երկնաքարի հայտնվել-անհետանալու պես արագ բացահայտվում է ու դառնում ծիծաղելի, ցավալի:
-Ապրելի՞ս ես ավելի համարձակ, թե՞ երբ գրում ես:
-Գրողներ կան, գիր են սարքում, որ հետևում թաքնվեն, բայց երկու դեպքում էլ անհամարձակ է ստացվում: Իմ դեպքում` անվախ եմ և՛ ապրելիս, և՛ գրելիս:
-Ամենալավ բաները կատարվում են պատահաբար: Համամի՞տ ես:
-Թերևս։ Բայց չէ՞ որ պատահաբար մահանում էլ են:
-Եթե հավատանք Մարկեսին, տարիքն այն չէ, թե դու քանի տարեկան ես, այլ այն, թե ինչպես ես դա զգում: Քանի՞ տարեկան ես:
- Ըստ Այնշտայնի` ժամանակը շատ դանդաղ է անցնում մեծ զանգվածների կողքով: Այսինքն, ժամանակի ստանդարտ չափումից շատ ավելի կարևոր է քո ներքին ռիթմի, քո ներքին ժամանակի զգացողությունը: Եթե տիտանի կողքին ես, կանգնած է ժամանակը: Այնպես որ, տարբեր մարդկանց հետ տարբեր տարիքի եմ:
-Ծրագրե՞րդ են շատ, թե՞ երազանքներդ:
-Ինձ համար նույնական են ծրագիրն ու երազանքը: Որովհետև այն, ինչ ծրագրում ու երազում եմ, ունենում եմ: Միայն մի աղերս-երազանք ունեմ, որ գիտեմ, հաստատ գիտեմ` չի իրականանա:
-Ինչո՞ւ ես գրում:
-Չորս օր Դիլիջան-Վանաձոր ճանապարհի աջ կողմում կովեր էին արածում: Նրանք դմբո-դմբո լռություն էին ծամում: ՈՒզում եմ լռության մասին խոսել: Պիտեր Հանդկեն մի բանաստեղծություն ունի.
Ինչպես պատահեց, որ ես,
ով հիմա ես եմ, չի եղել առաջ
ինձանից առաջ.
և մի օր էլ ես, ով հիմա ես եմ,
չեմ լինի երկար ժամանակ
ես, ով հիմա ես եմ:
Միայն գրականությանը կարող եմ հարցնել` ինչպե՞ս է, որ չեմ լինի երկար ժամանակ:

Զրույցը`

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ