Երաժշտական հեքիաթ` սիմֆո-ջազի վարիացիաներով. «Վերջին կանգառ չի լինելու»

«Տասը տարի առաջ ես առաջին անգամ եկա Երևան և ասացի, որ երեք շաբաթ պիտի մնամ այստեղ: Բայց երեք շաբաթ հետո ասացի, որ չեմ ուզում գնալ այստեղից: Ապրեցի Երևանում երեք տարի, որովհետև շատ սիրեցի Երևանը»: Չզարմանաք, բայց այս խոսքերն ասողը ԱՄՆ-ի քաղաքացի, ջազ երաժիշտ Զեյդ Նեսերն է, ով կոչված է հայերիս համար կազմաքանդելու այն կարծրատիպը, թե երկրային դրախտը Ամերիկայում է, ու աշխարհի ամենաբախտավոր հողածինները (ի մասնավորի` հայազգի հողածինները) ամերիկացիներն են: Ի դեպ, այս խոսքերն ասվեցին հայերեն` Արամ Խաչատրյան համերգասրահում կայացած բացառիկ համերգի ժամանակ, որի ունկնդիրը լինելու բախտն ունեցա նաև ես:

Սիմֆո-ջազ համերգը կայացավ Հայաստանի պետական երիտասարդական նվագախմբի (գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր դիրիժոր` Սերգեյ Սմբատյան) և «Նյու Յորք-Երևան» ջազ քառյակի մասնակցությամբ: Համերգի ընթացքում նվագախումբը ղեկավարում էր Ալ. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի երաժշտական ղեկավար և գլխավոր դիրիժոր Կարեն Դուրգարյանը: «Նյու Յորք-Երևան» ջազ քառյակը (Արի Ռոլանդ` կոնտրաբաս, Քեյթ Բալա` հարվածային գործիքներ, Զեյդ Նեսեր` ալտ սաքսոֆոն) ղեկավարում էր ջազմեն, դաշնակահար վոկալիստ, ՀՀ վաստակավոր արտիստ Վահագն Հայրապետյանը: Վերջինս ոչ թե սոսկ ջազ քառյակի ղեկավարն էր, այլ երեկոյի «մոգը», ով խոսում էր, նվագում, երգում ու նույնիսկ հասցնում պարել:
Հայաստանյան հանդիսատեսին հիացրած նյույորքցի երաժիշտները գրեթե տասը տարի է, ինչ կապված են Հայաստանին, հայ երաժշտությանը: Ինչպես իր խոսքում նրանց ներկայացնելիս ասաց Վահագն Հայրապետյանը, նրանք պարբերաբար համերգներ են տալիս Հայաստանում, իսկ Զեյդ Նեսերը, երեք տարի ապրելով Հայաստանում, սովորել է հայերեն խոսել, ուտել և, իհարկե, նվագել: Այս երաժիշտները կապված են նաև նախկին Խորհրդային Միության այլ հանրապետություններին և համերգներով հանդես են գալիս ՈՒզբեկստանում, Ղազախստանում, Ղրղզստանում, Վրաստանում, այլուր: Հանդես են գալիս ոչ միայն համերգային ելույթներով, այլև այդ պետություններում գործող ԱՄՆ-ի դեսպանատների իրականացրած ծրագրի շրջանակներում դասավանդում ջազ արվեստի տեսությունն ու նրբությունները: Այս ծրագրերում ընդգրկված է նաև Վահագն Հայրապետյանը` լինելով ոչ թե ԱՄՆ-ի, այլ ՀՀ քաղաքացի:
Համերգն իր վառ գույներով ու բարձրարվեստ մթնոլորտով շլացրել էր հայ հանդիսատեսին` տանելով նրան հայկական ժողովրդական մեղեդիներից, Կոմիտասից, Էդգար Հովհաննիսյանից մինչև Գերշվին և 1950-ականների ամերիկյան «Charli Parker with Strings» («Չարլի Փառքերը` լարայինների հետ») ալբոմ ձգվող անպարփակ երաժշտական աշխարհը:
Համերգից հետո, իհարկե, դժվար էր գտնել հարմար պահ և զրուցել երաժիշտների հետ: Դա մեզ հաջողվեց մեկ օր անց, երբ արդեն փոքր-ինչ հանդարտվել էին կրքերը, իմաստավորվել-յուրացվել էր կայացած մշակութային հեքիաթը:
Ներկայացնում ենք մեր ճեպազրույցը Վահագն Հայրապետյանի հետ:
-Վահագն, ես կարծում էի, որ «Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնի բացմանը համր «Շորն ու Շորշորը» Ձեր ջազ-բենդով «ձայնավորելուց» հետո արդեն դժվար կլինի ինձ ինչ-որ կերպ զարմացնել: Բայց սիմֆո-ջազ համերգով, փաստորեն, Դուք կրկին հաճելիորեն զարմացրիք բոլորիս: Մեզ` ունկնդիրներիս համար գոնե, տեսանելի, շոշափելի չէ Ձեր ստեղծագործական ֆանտազիաների սահմանը: Իսկ Ձեզ համա՞ր: Դուք ինքներդ գիտե՞ք, թե որն է լինելու Ձեր երևակայության թռիչքի վերջին կամ հաջորդ «կանգառը»:
-Վերջին կանգառ չի լինելու: Իսկ հաջորդն ինքն իրեն է գալիս, այդպես ստացվում է ուղղակի: Ես նախապես չգիտեմ:
-Հայաստանի պետական երիտասարդական նվագախմբի հետ համագործակցելն այս համերգի շրջանակներում պայմանավորված էր երաժիշտների տարիքո՞վ (երիտասարդությանն ավելի մոտ ու հարազատ է ջազը), թե՞ հաշվի էիք առել նրանց պրոֆեսիոնալ որակները:
-Դա պայմանավորված էր հենց նվագախմբի ցանկությամբ ու այն սիրով, որը նրանք տածում են դեպի իրենց գործը: Նրանց հրաշալի նվագելու ունակության, ֆանտաստիկ կազմակերպվածության հանգամանքներով էր պայմանավորված:
-Ինքնին լավ է, երբ լավ բան է արվում, առավել լավ է, երբ այդ լավ բանն արվում է բարի, մարդասիրական նպատակով: Ձեր համերգը կրկնակի արժևորվեց, քանի որ հասույթի մի մասը պիտի փոխանցվի «Նվիրիր կյանք» հիմնադրամին` քաղցկեղով և արյան հիվանդություններով տառապող երեխաների ապաքինմանն օժանդակելու նպատակով:
-Դա նվագախմբի առաքելություններից մեկն է:
Հավելենք, որ Հայաստանի պետական երիտասարդական նվագախմբի բոլոր համերգների հասույթի 10 տոկոսը փոխանցվում է «Նվիրիր կյանք» բարեգործական հիմնադրամին:

Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Անհամբեր ու սիրով եմ սպասում իր հերթական գրին, ես էդ գրի մշտամնա ընթերցողն եմ
• Դերենիկ Դեմիրճյանի ժառանգության արժևորումը՝ ժամանակակից գիտական խոսքով
• Երախտագիտություն՝ կինոլեզվով
• Դերենիկ Դեմիրճյան-145
• «Այս մար­դիկ չեն սի­րում մեր ժո­ղովր­դին, պատ­րաստ չեն նրա հոգ­սը կրե­լու՝ ա­ռանց պարգևավ­ճա­րի»
• «Պե­տու­թ­յու­նը կորց­րել է իր դեմ­քը, և ե­թե մենք թույլ տանք, որ այս ճգնա­ժամն ա­վե­լի խո­րա­նա, ուղ­ղա­կի կկոր­ծան­վենք»
• «Կա այս­պի­սի մի կար­ծիք՝ հարկ է ստեղ­ծել Հա­յաս­տան ամ­րոց-պե­տու­թ­յուն»
• «Մի բան հս­տակ է՝ այս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը պետք է ան­հա­պաղ հե­ռա­նան»
• «Ե­թե մեր մշա­կույ­թը լի­ներ բարձր մա­կար­դա­կի վրա, մենք այ­սօր­վա ող­բեր­գու­թ­յու­նը չէինք ու­նե­նա»
• «Մեր թշ­նա­մու գոր­ծած ո­ճիր­նե­րից ու հան­ցա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րից ոչ մե­կը թույ­լատր­ված չէր ո­րևէ օ­րեն­քով»
• «Ի սկզ­բա­նե մտա­ծել են ար­նա­քամ ա­նել ժո­ղովր­դին, բե­րել-հասց­նել մի վի­ճա­կի, որ հե­տո ա­սեն՝ դե՜, չդի­մա­ցանք, ու ստո­րագ­րեն այս փաս­տա­թուղ­թը»
• «Վեր­ջին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով զին­ված հա­րուստ, ան­պարտ բա­նակ, սե­փա­կա­նին զու­գա­հեռ՝ պե­տա­կան հզոր ար­դ­յու­նա­բե­րութ­յուն պի­տի ստեղ­ծենք»
• «Ե­թե հի­մա ենք գնում փոխ­զիջ­ման, դրա տակ ի՞նչ է են­թադր­վում. ինք­նաոչն­չա­ցո­ւ՞մ, ինք­նաս­պա­նու­թ­յո­ւ՞ն»
• «Աստ­ված մեզ հետ է և մեր ար­դար գոր­ծին զո­րա­վիգ»
• «Պար­տադր­ված պա­տե­րազ­մը, ի­հար­կե, ծանր բան է, բայց մենք պատ­րաստ էինք դրան»
• «Հա­նուն ազ­գի, հա­նուն հայ­րե­նի­քի զոհ­ված­նե­րի հե­րո­սու­թ­յու­նը չա­փա­նիշ­նե­րի փո­փո­խու­թ­յան են­թա­կա չէ»
• «Ինչ­պես Հի­սու­սը, այդ­պես էլ Նա­րե­կա­ցին Աստ­ծուց նե­րո­ղու­թ­յուն է խնդ­րում բո­լո­րիս մեղ­քե­րի հա­մար»
• «Մենք աշ­խար­հի մեջ ենք, ու աշ­խարհն է մեր մեջ. պար­զա­պես, որ­պես գաղտ­նի զենք, ու­նենք Ո­գին, որ մեզ պա­հել ու պա­հե­լու է»
• «Մենք Աս­տու­ծոյ փառք կու տանք, որ հայ­րե­նի­քը կը մնայ հայ­րե­նիք եւ մեր մնա­յուն հաս­ցէն»
• «Կար­դում էի այն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րի ցան­կը, որ պատ­րաստ­վում են հա­նե­լու դպ­րո­ցա­կան դա­սագր­քե­րից, ու սար­սա­փում էի»

Մեկնաբանություններ