Հայաստանյան ժողովրդավարության միֆը

Ժողովրդավարությունը Հայաստանում նույնն է, ինչ նավահանգիստը՝ Սահարայում: Ով ունի քաղաքական կամք և անաչառություն, սա տեսնում է, և կապ չունի՝ Հայաստանու՞մ է ապրում, թե՞ դրսերից «ողջունում» է Փաշինյանի «բաստիոնը», որովհետև այն, ինչը ներկայացվում է որպես ժողովրդավարություն, ոչ այլ ինչ է, քան իրականության «կացնային» նենգափոխում:

Օրինակ, Ժողովրդավարության հայկական ֆորումի ժամանակ Փաշինյանը հայտարարում է, թե «ընտրությունների կեղծիք», «ընտրությունների արդյունքների կեղծել» արտահայտություններն արդեն պատմական ժանրին է վերագրված ՀՀ-ում»: Նույն հաջողությամբ ես կարող եմ հայտարարել, որ Բոռնեո կղզու նահանգապետն եմ, բայց քանի որ այդ պահին չկա մեկը, ով ուզում է լսել ճշմարտությունը կամ հակաճառել, ինձ կծափահարեն, մրցանակներ կտան կամ կողջունեն՝ ինչպես իրական նահանգապետին: Այստեղ նույնիսկ իրականությունը կարևոր չէ, այլ բառախաղը և փաստերի մանիպուլյացիան: Այո, Հայաստանում ընտրությունների արդյունքներն առերևույթ չեն «նկարվում», բայց դրանք հիմա ուղղակի արհամարհվում են:

Վերցնենք տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունները: Ամենացայտուն օրինակը Երևանի ավագանու ընտրությունն էր, որի արդյունքում քաղաքապետ ընտրվեց նվազագույն ձայներ հավաքած թեկնածուն, որովհետև նրա շուրջ «ձևավորվեց» համանման մարգինալների ինչ-որ կոալիցիա:

Մյուս ակնառու օրինակը, որ Հայաստանում ընտրությունների արդյունքներն ուղղակի ոչ մի նշանակություն չունեն, այն է, որ ցանկացած ընտրված թեկնածու, եթե չի համապատասխանում իշխող քաղաքական թիմի քիմքին, կա՛մ ենթարկվում է քրեական հետապնդման, կա՛մ հետընտրական պրոցեսներում այնպիսի ինտրիգներ են կիրառվում, որ համայնքի ղեկավարի ընտրության ժամանակ ավագանու ընտրված անդամները չեն կարողանում ազատ քվեարկել, նրանց ստիպում են քվեարկել այլ թեկնածուի օգտին և այլն:

Եթե ընդհանրացնենք, ապա գործ ունենք ընտրական օրենսգրքի, դրա նախանշած գործընթացների թերության հետ, երբ քվեարկությունը զուտ լեգալացնում է քվեարկությանը հաջորդող՝ կոնկրետ անձի ընտրությունը: Հենց դա է պատճառը, որ, գալով իշխանության, Փաշինյանը խոստացավ փոխել ընտրական օրենսգիրքը, բայց մինչև հիմա ընտրվում ու ընտրում է հնով:

Դիտարկենք նաև խորհրդարանական ընտրությունների պարագան:

Խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ քաղաքացին պետք է կողմնորշվի ընտրություններին մասնակցող քաղաքական ուժերի նախընտրական ծրագրով: Հայաստանում, 2018 թվականից հետո, դա կրում է առավել ձևական բնույթ, քան երբևիցե եղել է: Փաշինյանի քաղաքական թիմը երկու անգամ (2018 և 2021 թ.թ.) ընտրվել է մի քաղաքական ծրագրով, բայց իրականացրել է տրամագծորեն հակառակ քաղաքականություն: Ընդ որում, դա վերաբերում է ծրագրի ոչ միայն արտաքին քաղաքական, այլև՝ ներքաղաքական, սոցիալական և այլ բաղադրիչներին: Այսինքն, քվեարկության արդյունքները կեղծելու խնդիր արդեն չկա, որովհետև պոստֆակտում կարելի է կեղծել կամ փոխել դրանց բովանդակային բաղադրիչը, նենգափոխել կամ այլ կերպ մեկնաբանել դրանք: Նիկոլ Փաշինյանը հենց դա է անում, երբ ցուցադրում է միայն ընտրություններում հավաքած ձայների քանակը՝ որպես լեգիտիմության չափանիշ կամ գործողությունների ինդուլգենցիա: Եվ երբ Փաշինյանը հայտարարում է, թե ընտրակեղծիքներն արդեն անցյալում են, գործ ունենք հենց բառախաղի և փաստերի կամայական մեկնաբանության հետ, որի մասին նշեցինք վերևում:

Այլ բան է, որ Փաշինյանի հավաքած դահլիճում միայն նրանք են, ովքեր կա՛մ թելադրում և ողջունում են այդ գործելակերպը, կա՛մ լուռ համաձայնում են դրա հետ՝ կորպորատիվ կամ նոմենկլատուրային շարժառիթներով:

Ահա այսպիսի ժողովրդավարություն:

Էդուարդ Սարիբեկյան

Մեկնաբանություններ