ՈՒկրաինայի նորագույն պատմության ամենավառ գորշությունը

ՈՒկրաինայում տեղի ունեցող հախուռն, դրամատիկ իրադարձությունները, բնականաբար, մասնագետները գլխավորապես վերլուծում են աշխարհաքաղաքական, ռուս- ուկրաինական, Արևմուտք-Ռուսաստան հարաբերությունների տեսանկյունից: Սակայն ռուսաստանյան լրատվամիջոցները հաճախ են անդրադառնում նաև Վիկտոր Յանուկովիչի անհատականությանը, գործելակերպին, բնավորության գծերին և այլն: Ի վերջո, Եվրոպայի՝ տարածքով ու բնակչությամբ ամենամեծ պետություններից մեկի ղեկավարի նման անփառունակ անկումը չի կարող չառնչվել նաև անձնական թերություններին: Ժամանակին խորհրդային մեր սերնդի գլուխն էին մտցնում այն գաղափարը, որ պատմությունը կերտում են ոչ թե ու ոչ այնքան անհատները, որքան ժողովրդական զանգվածները: Թեև դա կոմունիստներին չէր էլ խանգարում ստեղծելու սեփական առաջնորդների՝ Լենինի և Ստալինի աննախադեպ ուռճացված պաշտամունք: Ի դեպ, Ղրիմի վերամիավորումից հետո հատկապես ռուսները նորովի ու շուքով են վերհիշում իրենց մեծերին՝ Իվան Ահեղին, Ալեքսանդրներին, Պետրոս Առաջինին, Ստոլիպինին և ուրիշների, նույնիսկ «թուլամորթ» Նիկոլայ Երկրորդին:

Սակայն դառնանք Վիկտոր Յանուկովիչին: ՈՒկրաինայում նրան ճանաչել են որպես թղթախաղի հմուտ վարպետի՝ կատարելագործված բանտային պայմաններում: Եվ նախագահական իր գործունեության մեջ ևս նա առաջնորդվել է խաղամոլի արկածախնդրական շատ կանոններով: Ըստ նրա մերձավոր շրջապատի ներկայացուցիչների «նորագույն» վկայությունների` պետության ղեկավարի նրա միտքը գերազանցապես աշխատել է մեկ ուղղությամբ՝ ինչպես սեփական վերահսկողության տակ առնել երկրի ֆինանսական հոսքերը, միջին ու խոշոր բիզնեսը և կուտակել միլիարդներ: Նա փոխառել է ելցինյան «ընտանիք» հասկացության բովանդակությունը, այն կատարելագործել համայն ՈՒկրաինայի մակարդակով: ՈՒկրաինական ողջ բիզնեսը՝ պարուրված ամենատարբեր կոռուպցիոն սխեմաներով, ենթարկվել է Յանուկովիչի ընտանեկան շահերին:
Պարզվում է, որ Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոն իրեն հատուկ ուղղամտությամբ նույնիսկ զգուշացրել է Վիկտոր Ֆյոդորովիչին. «Հենց որ նախագահի ժառանգները սկսում են զբաղվել բիզնեսով, սպասիր աղետի: Հենց որ կանանց ու սիրուհիների գլխին թագապսակներ են երևում, սպասիր աղետի»: Լուկաշենկոն խորհուրդ է տվել Յանուկովիչին` իր որդիներին ու առաջին հերթին «սիրելի» Ալեքսանդրին հեռու պահել բյուջեից: Յանուկովիչն անտեսել է խորհուրդը, նույնիսկ նեղսրտել է Բատկայից: Բանն այն է, որ նա իր իշխանակալման հենց սկզբից որդիներին ակտիվորեն ներգրավել է պետության «կառավարման» գործերին: Ավելին, ամեն կիրակի մասնավոր ինքնաթիռներով Դոնեցկ՝ Յանուկովիչների բնօրրան են մեկնել կառավարության առանցքային ղեկավարները` «թագաժառանգ» Ալեքսանդրի հետ քննարկելու պետության ֆինանսական միջոցների օգտագործման (վերահսկման) սկզբունքային որոշումները, որոնք այնուհետև մեխանիկորեն հաստատվել են Կիևում:
Բոլոր առաջատար պաշտոններում «ընտանիքը» նշանակել է իր մարդկանց: Ընդ որում` Յանուկովիչը զարմանալի հետևողականությամբ գերադասել է ընտրել ապաշնորհ մարդկանց. գլխավորը նվիրվածությունն է: Սակայն կյանքը ցույց տվեց, որ հատկապես իրադարձությունների զարգացման վերջին պահին այդ «նվիրյալները» նենգորեն խաբել են նրան, դավեր նյութել նրա դեմ:
Յանուկովիչը հակասական է եղել իր ինքնավստահության և կասկածամտության մեջ: Ոչ մեկին չի վստահել, մեծ մտավախություն է ունեցել իր կյանքի համար: Մեժիգորիեի իր շքեղ առանձնատունը նա պատել է նույնիսկ զենիթահրթիռային համալիրով: Խուսափել է ուղղաթիռից: Իր աշխատասենյակում անկեղծ զրույցներ չի ունեցել, եթե փորձել է մտքեր փոխանակել որևէ մեկի հետ, դուրս է եկել աշխատավայրից: Իր կառավարման տարիներին նա երբեք չի պահանջել վերլուծական նյութեր երկրի իրավիճակի, մարդկանց տրամադրության, արտաքին ներգործությունների մասին: Մեկ տարի առաջ նրան զեկուցել են, որ Կարպատներում ամերիկացիները գրոհայիններ են պատրաստում իշխանափոխության համար: Յանուկովիչը ձեռքը թափ է տվել՝ անհեթեթություն է, վստահ է եղել, որ իր ստեղծած իշխանական բուրգն անխորտակելի է:
Եթե, մի կողմից, նա իր օլիգարխներին է ծնել, ապա, մյուս կողմից, ձգտել է նրանց մեջ լինել ամենաազդեցիկն ու ամենահարուստը՝ հենց նրանց հաշվին: Օլիգարխները զգացել են այդ ու զգուշացել: Եվ տարօրինակ ոչինչ չկար, երբ «Մայդանի» հիմնական հովանավորները հենց սկզբից դարձան ուկրաինացի մեծահարուստները, ամերիկացիները հետո երևացին: Կոլոմոյսկիները, Ֆիրտաշները, պորոշենկոները ճարպկորեն օգտագործեցին ժողովրդի խոր անբավականության անկեղծ պոռթկումը, անբավ դժգոհությունը կոռուպցիայից, անօրենություններից, օր օրի նվազող կենսամակարդակից: Երեք միլիոնից ավելի ուկրաինացիներ հաց էին վաստակում Ռուսաստանում: Որպես արտառոց փաստ արձանագրվեց, որ աշխարհի ոչ մի բարիկադում այդչափ միլիոնատերեր չեն գրանցվել:
Գիտե՞ր Յանուկովիչը, որ ժողովուրդն իրեն ատելով ատում է: Գիտեր, և այդ մասին վկայում է նրա վարչակարգի բարձրաստիճան չինովնիկներից մեկը: Նա իրազեկել է նախագահին, թե ինչ հրեշավոր կոռուպցիոն մեքենայություններով են զբաղված նրա մերձավոր ենթակաները, զգուշացրել է, որ ժողովրդի համբերությունը սպառվել է և նա պատրաստ է լրջագույն խռովության՝ ապստամբության: Խորհուրդ է տվել Ալեքսանդր որդուն ուղարկել արտասահման` մարդկանց աչքից հեռու պահելու նկատառումով: Սակայն Յանուկովիչն այդպես էլ չի դիմել որևէ հակակոռուպցիոն գործողության, չի բռնել որդու ձեռքը: Շատերը մտածել են, որ նա կպատժի գոնե առողջապահության նախարարին, որի ձեռնարկած վակցինացումից զգալի թվով երեխաներ են մահացել: Բայց ի՞նչ կարող էր անել հայր Յանուկովիչը, երբ այդ վայ- պատվաստանյութ արտադրող ընկերության հիմնական բաժնետերերից մեկը որդի Յանուկովիչն էր:
Կարո՞ղ էր Յանուկովիչը ջախջախել «Մայդանը»: Նրան մոտիկից ճանաչող բոլոր անձինք միակարծիք են, որ՝ ոչ, չէր կարող: Որպես փորձառու խաղամոլ, որը ջահելության տարիներին շատերին էր խաբել, հուսով էր, որ միայնակ հաղթող դուրս կգա նաև քաղաքական խաղերում: Հակամարտության մեջ նա չի էլ փորձել պաշտպանել իշխանությունը, ընտրել է իրադարձությունները ձգձգելու տակտիկան, երբ կարելի է հետևել անձնական շահին, աջուձախ ծախելով զինակիցներին: Վերջիններս էլ զգալով, որ Յանուկովիչի վրա հնարավոր չէ հույս դնել, նրա նկատմամբ վարվել են նույն կերպ:
Եվրոպացիների միջնորդությամբ ստորագրված համաձայնագիրը խաբեություն էր Յանուկովիչի համար: Եվ նա, զգալով սպառնալիքը, արդեն նույն գիշերն իրերն էր հավաքում մայրաքաղաքից ճողոպրելու համար, բացառվում էր, որ «հանուն ազգի» նա նահատակության դիմեր Կիևում: Չի կարելի բացառել, որ եթե նա դրսևորեր տարրական կամք, տարրական ազնվություն, վայելեր տարրական վստահություն, ապա կարող էր դիմադրության ղեկավար դառնալ Ղրիմում, Դոնեցկում: Բայց նա արդեն պետք չէր ոչ մեկին: Թերևս իրավացի է ռուս վերլուծաբաններից մեկը, որը Յանուկովիչին համարել է ՈՒկրաինայի նորագույն պատմության ամենավառ գորշությունը:

Ռուբեն ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ
Մոսկվա

Հ. Գ.- Հայաստանցիներին թվում է, թեր իրենք աշխարհի այն եզակի հանրությունն են, որ էկզոտիկ, կոլորիտային, բայց բնութագրական մականուններ են շնորհում սեփական օլիգարխներին ու քաղաքական գործիչներին: Մինչդեռ պարզվում է, որ ուկրաինացիներն էլ զուրկ չեն, իհարկե ոչ նման շռայլ մակարդակով, այդ ընդունակությունից: Ալեքսանդր Յանուկովիչին նրանք անվանել են «Ստոմատոլոգ» ըստ նրա՝ պետության «կառավարման» հետ կապ չունեցող հիմնական մասնագիտության: Իսկ ահա ներկայիս վարչապետ Արսենի Յացենյուկին պատվել են կենդանական մականունով` «Ճագար»:

Հեղինակի նյութեր

• «Ճղճղոցը» լռեցրին
• Քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նը երկ­րորդ հնա­գույն մաս­նա­գի­տու­թ­յունն է
• Հեշտ է ա­սել` ա­նուղ­ղե­լի ռու­սա­սեր­ներ են
• Խո­պան­չիու­թ­յու­նը դար­ձել է ապ­րե­լա­կերպ, սո­վո­րու­թ­յուն, կեն­ցաղ
• Երբ խոս­քը մի­լիար­դա­վոր դո­լար­նե­րի մա­սին է, մեծ տե­րու­թ­յուն­նե­րը գոր­ծում են ա­նո­ղոք
• Ոչ էն է մի բան, ո՛չ էլ` էս
• Եթե գլուխ չես հա­նում սե­փա­կան ղե­կա­վար­նե­րից
• Կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին աշ­խար­հա­փո­փո­խու­թ­յուն
• Ամեն ժո­ղո­վուրդ ար­ժա­նի է իր ղե­կա­վա­րին
• Ա՜խ այդ անշ­նոր­հա­կալ ռուս­նե­րը
• Հույս-հարց-պա­հան­ջը ար­դեն դառ­նում է ինք­նան­վաս­տա­ցու­ցիչ
• Ներ­վեց... թմ­րա­մաք­սա­նեն­գը, բայց նա հրեա էր
• Գլխա­վոր կռ­վախն­ձո­րը կդառ­նա Ղա­րա­բա­ղը
• «Ի՜նչ հայ, հրեա է» («Հրեա­նե­րից պր­ծանք, ան­ցանք հա­յե­րին»)
• Քսան տա­րի նույն դեմ­քին են նա­յում
• Պու­տի­նի, լե­հե­րի և հրեա­նե­րի մա­սին
• Հա­յաս­տա­նը կա­րիք ու­նի փոր­ձա­ռու­թ­յան
• Չտես­նե­լու չտանք, թե վեր­ջերս Շոյ­գու­յին ինչ շու­քով ըն­դու­նե­ցին Բաք­վում
• Երբ ան­գամ մեկ ըն­տա­նիքն է դառ­նում հո­գա­ծու­թ­յան ա­ռար­կա
• Ինչով են զբաղ­ված եվ­րո­պա­ցի­նե­րը

Մեկնաբանություններ