Ազգի մեծությունը չի որոշվում նրա թվաքանակով, ինչպես մարդու մեծությունը` նրա հասակի բարձրությամբ

Ամեն անգամ, երբ ռուսական որևէ բարձրաստիճան պաշտոնյա գալիս է Հայաստան և այս կամ այն ակումբում (ՀՀ Ազգային ժողովն էլ, ըստ իս, ակումբ է), լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասում է այս կամ այն խելացի կամ ոչ խելացի միտքը, հաջորդ օրը մեր մամուլը ողողվում է նրա արտահայտած հիմար մտքերի շուրջ լայն մեկնաբանություններով: Այդպես եղավ Գրիզլովի` պետական այրին ոչ հարիր արտահայտությունից հետո, այդպես եղավ ռուս հայտնի լրագրող Դմիտրի Կիսելյովի ոչ պակաս...
Բայց այդ հայտնի ռուս լրագրողի մասին ասելիքս ցանկանում եմ սկսել հեռվից: Հաճույքով եմ նայում և լսում այդ գրագետ լրագրողի «Вести недели»-ի յուրաքանչյուր թողարկում։ Սակայն մեկ անգամ, ամիսներ առաջ, երբ նույն ծրագրով լսեցի նրա խոսքը ռուս և ադրբեջանցի ժողովուրդների երկուհարյուրամյա դարավոր բարեկամության մասին, ակամայից ապշեցի, նույնիսկ մի պահ չհավատացի լսելիքիս, բայց երբ լսեցի նրա հետագա խոսքերն այդ բարեկամության մասին, համոզվեցի, որ լսելիքս տեղում է, և ինքս ինձ ասացի` տեր Աստված, սա գեբելսյան դպրոցի սուպերսաներից է: Գեբելսը սրա մոտ ղալաթ է արել: Կիսելյովը շարունակում էր, ասելով, որ երկու հարյուր տարի ադրբեջանցիները կողք կողքի ռուսների հետ կռվել են Անդրկովկասի ազատագրման համար, էլ չհամբերելով, ակամայից մեկնեցի ձեռքս դեպի էկրան և բղավեցի` Կիսելյով, դու կամ լկտի սուտասան ես, կամ 200 տարի առաջ կատարված դեպքերի պատմությանն անտեղյակ, ավելի ճիշտ` այդ հարցերում անգրագետ: Նախ` «ադրբեջանցի» հասկացությունը պատմության մեջ սկսել է շրջանառվել XIX դարի երկրորդ տասնամյակում (Լենինը նրանց միշտ Կովկասի թաթար է անվանել), իսկ երկու հարյուր տարի առաջ, Ղարաբաղում հետագայում ադրբեջանցի կոչված այդ բաշիբոզուկները կռվում էին ռուսների դեմ: Եթե Կիսելյովը կարդար ռուս զինվորական պատմաբան Պոտեի աշխատությունները, որն այնպես քաջատեղյակ է վերլուծել այդ շրջանի բոլոր անցքերը, ապա կիմանար` ով էր ղարաբաղցի Վանին, այսինքն` ղարաբաղցիները, և ինչպես է նա իր իմացությամբ ու քաջությամբ փրկել ռուսական զորքը շրջափակումից և բաշիբոզուկներին գերի ընկնելուց: Այլ կերպ հնարավոր էլ չէր: Տգետ, վայրագ, մուսուլման բաշիբոզուկները, որոնք պաթոլոգիկ ատելությամբ էին լցված դեպի քրիստոնյաները, չէին կարող նրանց բարեկամը դառնալ: Այդ միայն Քրիստոսին կուռք դարձրած հայերը քրիստոնեական հավատով հավատում էին Կովկաս եկած քրիստոնյաներին և անհավանական նվիրվածությամբ կռվում էին նրանց կողքին: Վանին ինչ իմանար, որ 200 տարի հետո ոմն Կիսելյով պիտի անարգի իր արածը և այն վերագրի ռուսի դեմ կռվող բաշիբոզուկին:
Մի՞թե Կիսելյով երևույթը եզակի է: Վարշավան ազատագրած ազգությամբ լեհ խորհրդային մարշալի կիսանդրին չի դրված Վարշավայում, այլ ամերիկացի գեներալ Էյզենհաուերի: Այսօր տեսնում ենք, թե ինչպիսի վայրագությամբ են ՈՒկրաինայում ոչնչացնում իրենց երկրի ազատության համար մեռած խորհրդային զինվորների պատվին (իսկ ՈՒկրաինայում զոհվել է 3,5 միլիոն խորհրդային զինվոր) կառուցված հուշարձանները: Ինչո՞ւ: Որովհետև այդ է պահանջում այսօր աշխարհում կառավարող քաղաքականությունը: Ռուսները փրփրակալած բերաններով բարձրաձայնում են ամենուրեք ինքնորոշման իրավունքը, դատապարտում են Լենինին, Խրուշչովին, բայց կույր են ձևանում, երբ հերթը հասնում է Ղարաբաղին, Կարսի պայմանագրին:
Այսօր ոչ թե մեկ Ռուսաստան կա աշխարհում, այլ ընդամենը մի քանի օր առաջ ինքնորոշումով լույս աշխարհ եկան երկու փոքր ռուսաստաններ` Դոնեցկի, Լուգանսկի դեմոկրատական հանրապետությունները: Իսկ պուճուր Ալիևը թութակի նման սիրում է կրկնել, թե հայերն արդեն մեկ անգամ ինքնորոշվել են: Հետաքրքիր է, ռուսները քանի՞ անգամ կարող են ինքնորոշվել: Մի՞թե դրանից մենք պետք է վատ զգանք: Պիտի վատ զգանք, որ մեր ժողովրդի լավ բարեկամ Ռիժկովն ասաց, թե Ղրիմը Ղարաբաղի հետ չի կարելի համեմատել, որովհետև Ղրիմը Ռուսաստանի մաս է: Ո՞Ւր է այն հայ քաղաքական գործիչը, որ չի մտածի աթոռին մնալու մասին և կանցկացնի հանրաքվե երկու հայկական պետությունների միավորման նպատակով: Չկա: «Չկայի» գործոնը ոչ թե այն է, որ մենք փոքր ժողովուրդ ենք, ինչպես արտահայտվեց ինչ-որ կլուբում մեր հայրենակից Միհրանյանը, այլ որ մեր կառավարողները միշտ փոքր են եղել: Ազգի մեծությունը չի որոշվում նրա թվաքանակով, ինչպես մարդու մեծությունը` նրա հասակի բարձրությամբ: Չինացիք մեծաքանակ ազգ էին: Մոնղոլներից պաշտպանվելու համար չինական պատն են կառուցել: Ճապոնացիք անհամեմատ քիչ են նրանցից, բայց միշտ նվաճել և շահագործել են նրանց: Եվ ճապոնացիք հաղթել են չինացիներին առանց պատերազմի: Փող են տվել չինացուն, ափիոն են ցանել, և որը ծխել են, որն էլ ճապոնացիք են ծախել: Իսկ չինացին անտարբեր հայացքով նստել է պատի տակ, այսինքն` պարտվել է ճապոնացուն առանց պատերազմի: Չինացիները հիմա են մեծ ազգ։ Ինչո՞ւ: Այդ հարցի պատասխանը միայն նրանք կարող են տալ: Յուրաքանչյուր ազգ, եթե ճիշտ գտնի իր մեջ իր գենի զարգացման բանալին, կհզորանա: Կարճ ժամանակում Պուտինը գտավ իր գենի զարգացման բանալին, և այսօր նա ռազմականորեն հզոր է: Քիչ համարելով ցամաքային իր ունեցվածքը, իր սահմաններն ընդլայնեց (1,5 միլիոն քառակուսի կմ Հյուսիսային օվկիանոսով): Եթե Ռիժկովն ասաց, որ Ղրիմը Ղարաբաղ չէ, որովհետև Ղարաբաղը Հայաստանի մաս չէ, ես հասկանում եմ, նա մեզ հուշում էր` Ղարաբաղը դարձրեք Հայաստանի մաս:
Կիսելյովի հայկական տարբերակը` Հայաստանը չդարձավ Եվրասիական տնտեսական միության հիմնադիր անդամ, որովհետև նրա քաշը փոքր է: Ինչպիսի՞ գիտակցված ապուշություն: Ժամանակին ՄԱԿ-ում որպես մշտական խորհրդի անդամ Չինաստանը ներկայացնում էր քչերի կողմից ճանաչված Թայվանը: Հարցը քաշը չէ, այլ գործոն լինելը: Եթե միայն քաշով լիներ, սպորտում տարբեր քաշային կատեգորիաներ չէին լինի: Քաղաքականության մեջ էլ քաշային կատեգորիաներ կան, բայց ոչ մեկը չի արհամարհվում: Եթե Հայաստանը քաշ չունենար (ռազմական հարմար դիրքը նրա քաշն է), ապա ռուսներն այդքան չէին ջանա նրան Եվրասիական տնտեսական գոտի բերելու համար: Իսկ Ռուսաստանը գիտակցաբար, ինչ-որ տեղ նաև մեր քաղաքական գործիչների մեղքով, չի թողնում, որ այդպես լինի, որովհետև Ադրբեջանը դեռ պիտի բերեն իրենց ազդեցության ոլորտ, Եվրասիական տնտեսական միություն: Բա որ հանկարծ Հայաստանը վետո՞ դնի: Այնպես որ, «խելոք» քաղաքագետներն էլ կարող են գիտակցաբար հիմարություններ ասել:

Սոկրատ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Նիկոլին «քարշ տալու» սրբազան գործը դրված է հայ ժողովրդի վրա
• Ո՞վ է Գագիկ Ջհանգիրյանը
• Երբ այլևս չես լի­նի իշ­խա­նու­թ­յան, զին­վո­րա­կան տրի­բու­նա­լը վեր կհա­նի մեզ պար­տադր­ված պար­տու­թ­յան բո­լոր պատ­ճառ­նե­րը
• Հիմ­նա­կան մե­ղա­վո­րը հայ կա­ռա­վա­րող­ներն են
• Իմ գնա­լուց ա­ռաջ թող Հա­յաս­տա­նում ջր­հե­ղեղ լի­նի
• Ո՞րն է քո մատ­նու­թ­յան գի­նը, դա­վա­ճան պա­պի` ֆա­շիստ­նե­րին ծախ­ված ե­նո­քա­վան­ցի Նի­կոլ Փա­շի­ն­յա­նի դա­վա­ճան թոռ
• Խրախ­ճանք ժան­տախ­տի պա­հին
• Ո՛վ մարդ­կա­յին ար­դա­րու­թ­յուն, թո՛ղ ես թք­նեմ քու ճա­կա­տիդ
• Զոհ­ված­նե­րի ա­ր­յու­նը երկն­քից կան­չում է` պա­տե­րազ­մը հասց­նել հաղ­թա­կան ա­վար­տի
• «Պրո­ֆե­սիո­նալ» «իմ­քայ­լա­կան­նե­րը» կե­րան իմ 800 հակ յոն­ջան և …
• Նի­կոլ, իսկ դու ար­դա­րաց­վե՞լ ես, մաքր­վե՞լ ես քո քրեա­կան ան­ց­յա­լից
• Վե­հա­փա՛ռ, կրկ­նեք Գևորգ Հին­գե­րոր­դի օ­րի­նա­կը, ժամն է գոր­ծե­լու
• Պատ­մա­կան դեպ­քե­րի և դեմ­քե­րի հա­մե­մա­տա­կան վեր­լու­ծու­թ­յուն
• Որոշ բա­շի­բո­զուկ­ներ փոր­ձում են զրո­յաց­նել մեր կես­դա­ր­յա պայ­քա­րի ի­մաս­տը
• Արտա­կարգ և լիա­զոր դես­պան Ար­ման Նա­վա­սար­դ­յա­նին
• Վեր­նա­գի­րը վեր­ջում թող ընտ­րի ըն­թեր­ցո­ղը (պա­խա­րա­կե­լի՞ է, որ ո՛չ գո­միկ են, ո՛չ էլ տրանս­գեն­դեր)
• ՈՒ՞ր է մեզ տա­նե­լու այս գաղջ մթ­նո­լոր­տը
• Ո՞վ դուրս թո­ղեց Ղա­րա­բա­ղը բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցից
• Ձեր հերթն էլ կգա
• Ես` որ­պես ՀՀ քա­ղա­քա­ցի, հայ­տա­րա­րութ­յուն եմ տա­լիս ժա­մա­նա­կին հորդ կա­տա­րած հան­ցա­գոր­ծու­թ­յան մա­սին

Մեկնաբանություններ