-Կա կարծիք, որ ստեղծագործական միությունները Խորհրդային Միությունից մնացած կառույցներ են, կորցրել են իրենց նշանակությունը և այլն: Մեծ հաշվով՝ ո՞րն է նկարիչների միության գործառույթը:
-Ընդհանրապես, միությունները կարևոր են պետության համար, որովհետև կարողանում են համակարգել դաշտը: Նկարիչների միությունը համակարգում է վիզուալ արվեստի դաշտը, փոխկապակցված է դառնում համագործակցությունը թե՛ ԿԳՄՍ նախարարության հետ, թե՛ միության անդամների: Մենք սկսել ենք ակտիվորեն աշխատել նախարարության հետ, և կարողանում ենք օգնել շատ հարցերում, որովհետև ճիշտ որոշումներ կայացնելու համար պետք է համակարգող դաշտ:
-Կարծում եմ՝ կա նաև միության գործելաոճը արդիականացնելու, ժամանակի մարտահրավերներին համահունչ քայլելու խնդիր: Ինքներդ, ստանձնելով նկարիչների միության նախագահի պաշտոնը, ի՞նչն եք փորձել շտկել, վերափոխել, ավելացնել:
-Շտկումներ ու ավելացումներ անընդհատ են արվում: Նոր թիմի գալով շատ բան է փոխվել միությունում՝ միջավայրը, տրամադրությունը, կապը հանրության, արվեստասերների հետ: Գուցե հասարակ մի բան թվա, բայց միության ֆեյսբուքյան էջը, որ շուրջ տասը տարի գործում է, մոտ 3000 հետևորդ ուներ, հիմա հետևորդների թիվը հասնում է 10 հազարի: Այսինքն, տասն ամսվա ընթացքում էապես աճել է հետևորդների թիվը, ինչը նշանակում է՝ լինել ուշադրության կենտրոնում: Շատերը մեզ գրում են նաև առանձին նամակներով, կարծիք են հայտնում, հորդորում են այս կամ այն բանն անել: Սոցցանցի միջոցով շնորհավորում ենք նկարիչների ծննդյան օրերը, ողջունում նրանց ձեռքբերումների համար, հրապարակում թե՛ մեզ մոտ, թե՛ աշխարհում տեղի ունեցող մշակութային նորությունները:
Փոխվել-արդիականացվել է ցուցահանդեսները գովազդող պաստառների ձևը: Նախասրահ մտնելիս արդեն երևում է, որ նկարիչների միությունում ես: Այն ժամանակ չէր հասկացվում՝ դա ճեմասրա՞հ է, թե՞ վերևի հարկի հյուրանոցի շքամուտքը: Առաջին հարկում՝ հենց մուտքի մոտ կար տաքսի ծառայություն, հիմա դրա տեղում նկարչական խանութ է: Այսինքն, ամեն ինչ անում ենք, որ նկարիչների միությունը գործի իր բնույթին համահունչ:
-Ի՞նչ հաճախականությամբ են կազմակերպվում ցուցահանդեսները:
-Էապես աճել է ցուցահանդեսների թիվը, բարձրացել է որակը: Նախկինում ասվում էր՝ նկարիչների միությունը տարվա ընթացքում կազմակերպել է 50 ցուցահանդես, և դա դժգոհության տեղիք էր տալիս, որովհետև իրականում այդ ցուցահանդեսները միության նախաձեռնությամբ չէին իրականացվում: Ընդամենը սրահն է տրամադրվել, և տվյալ արվեստագետը կազմակերպել է իր ցուցահանդեսը: Մենք այս տարի կազմակերպել ենք չորս ցուցահանդես՝ խմբակային և վարկանիշային (հանրապետական): Նկարների պիտակներից սկսած՝ մոտեցումը փոխվել է: Պիտակներն ավելի ժամանակակից են դարձել, ցուցահանդեսին համահունչ պատերը նոր գույնով են ներկվում: Նկարիչների միությունը ունի հնարավորություն կազմակերպելու բարձրակարգ ցուցահանդեսներ, դրա ապացույցը ամիսներ առաջ Կոմիտաս վարդապետի և Հովհաննես Թումանյանի ծննդյան 150-ամյակներին նվիրված ցուցահանդեսն էր: Երկու հարկ էր զբաղեցնում. երկրորդ հարկում ներկայացված էին միության անդամների աշխատանքները, առաջին հարկում՝ թանգարաններից և տարբեր մասնավոր հավաքածուներից բերված աշխատանքներ էին, որ վերաբերում էին այդ երկու հսկաներին: Ցուցադրությունը հետաքրքիր էր, արվեստասերների արձագանքը՝ շատ դրական: Նշեմ նաև, որ Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի պետական քոլեջի և գեղարվեստի ակադեմիայի սաներին հնարավորություն տրվեց մասնակցելու գարնանային և աշնանային ստեղծագործական հավաքներին, որ տեղի ունեցան Նկարչի ստեղծագործական տանը: Խմբակային ցուցահանդեսների լավագույն մասնակիցները արժանանում են խրախուսական դիպլոմների և նյութական մրցանակների, ինչը նախկինում չի եղել: Բացել ենք միության մասնաճյուղ երեք տարբեր մարզերում, որոնք բացման օրվանից ակտիվ գործունեություն են ծավալում: Համագործակցում ենք տարբեր մշակութային կազմակերպությունների հետ, իրականացնում տարբեր փառատոներ, սիմպոզիումներ, հանդիպումներ և ցուցահանդեսներ:
-Խոսակցություններ կան, որ ստեղծագործական միություններում վեթինգ է սպասվում: Շատերի անդամությունը ինքնանպատակ է, վաղուց չեն ստեղծագործում, միության կյանքին չեն մասնակցում, և կա մտադրություն զտելու-մաքրելու դաշտը: Նկարիչների միությունում պատկերն ինչպիսի՞ն է:
-Ցավոք, մեզ մոտ էլ կա այդ խնդիրը: Կան մարդիկ, որ ոչ մի ակտիվություն չեն ցուցաբերում: Պետք է վերանայել միության կազմը, և մտածում ենք՝ ի՞նչ անել, որ անցնցում անցնի այդ գործընթացը: Մեզ պետք է նկարիչների միություն՝ ակտիվ անդամներով, ոչ թե մարդկանցով, որ ուղղակի անդամագրված են:
-Ի՞նչ անել, որ նկարիչները ներկայացվեն, հանրահռչակվեն միջազգային հարթակներում, փոխադարձ կապեր ձեռք բերվեն:
-Միայն նկարիչների միությունը չի կարող դրանով զբաղվել, պետության աջակցությունն է պետք: Մենք ունենք 1200-ից ավելի անդամ, չենք կարող զբաղվել նրանց բոլորի հանրահռչակմամբ, աշխատանքները ներկայացնելով և վաճառելով: Նկարիչներն իրենք էլ պետք է ակտիվություն ցուցաբերեն այդ հարցում:
Ինչ վերաբերում է փոխադարձ կապերին, իբրև օրինակ, օրեր առաջ ավարտվեց Սևանում և Դիլիջանում ընթացող «Արվեստ առանց սահմանների» խորագրով արվեստի միջազգային պլեները, որին մասնակցում էին Սանկտ Պետերբուրգի նկարիչների միության անդամներ, Սանկտ Պետերբուրգի Ի. Ռեպինի անվան ակադեմիայի և պետական համալսարանի, ինչպես նաև Հայաստանի գեղարվեստի պետական ակադեմիայի և Փանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի պետական քոլեջի դասախոսներ: Ծրագրի նպատակն էր ստեղծել նոր կապեր երկու երկրների բուհերի և նկարիչների միությունների միջև, իրականացնել դասախոսների վերապատրաստման, ուսանողների փոխանակման ծրագրեր:
-Շատ հաճախ նկարիչները, նաև այլ բնագավառի արվեստագետները, դժգոհում են, որ հրավերներ են ստացել դրսից, բայց նախարարությունը նույնիսկ ճանապարհածախսը հոգալ չի ցանկացել:
-Ինչքան էլ ասում են՝ աջակցություն չկա, իրականում՝ կա: Իմ փորձից եմ ասում, ես բազմիցս դիմել եմ նախարարություն՝ դեռ մինչ նախագահելը, որպես նկարիչ և ստացել եմ որոշակի աջակցություն: Ծանր վիճակում է մեր պետությունը, կամաց-կամաց ոտքի է կանգնում: Մինչև պետությունը չկայանա, մշակույթը չի կարող շատ մեծ վերելքներ ունենալ: Կերպարվեստը թանկ հաճույք է: Մարդիկ տեսնում են ուղղակի նկարը, բայց այդ նկարի ետևում ֆինանսական մեծ ծախսեր կան:
-Խոսենք հայաստանյան շուկայի մասին: Ասում են՝ մեզ մոտ արվեստի միակ գործող շուկան Վերնիսաժն է:
-Չէ, միայն Վերնիսաժը չէ, ունենք նաև մասնավոր պատկերասրահներ: Քիչ են, բայց ունենք, և կարողանում են պատշաճ կերպով դրսում ցուցադրել մեր հեղինակներին: Կրկնում եմ, սա ընդհանուր խնդիր է և պետք է մի օր լուծվի, բայց այս խնդիրը միայն նկարիչների միությանը չի վերաբերում:
-Ի՞նչ է արվում ֆինանսական հարցերի կարգավորման համար, ինչպե՞ս են օգտագործվում միությանը պատկանող տարածքները:
-Կարողացանք մասամբ վերանորոգել նկարիչների միության Շորժայում գտնվող հանգստի տունը, և այս տարի աննախադեպ շատ էր նկարիչների հոսքը:
-Գեղարվեստի կոմբինատի և Ծաղկաձորի տան մասին ի՞նչ կասեք:
-Ծաղկաձորի տան հետ կապված խնդիրներ կան, որովհետև միության նախկին նախագահը, առանց վարչությանը տեղեկացնելու, պայմանագիր է կնքել, միության համար շատ վատ պայմանագիր: Նկարիչները չեն կարողանում օգտվել այդ հանգստյան տնից: Հիմա փորձում ենք այդ հարցը կարգավորել: Նույնը գեղարվեստի կոմբինատի դեպքում է: Այդ ահռելի տարածքը շատ ցածր վճարով տրված է վարձակալության (վարձակալության գումարը հազիվ հերիքում է տարածքի գույքահարկը վճարելուն), վարձակալը տալիս է ենթավարձակալության: Կոմբինատում կա ինչ-որ հատված, որ նախատեսված է քանդակի ձուլարանի համար, բայց շատ քանդակագործներ չեն գնում այնտեղ՝ բողոքելով վատ պայմաններից, նախընտրում են այլ վայրում ձուլել իրենց քանդակները: Մենք աշխատում ենք քանդակի կոմբինատը ակտիվացնելու, նոր տեխնիկայով վերազինելու ուղղությամբ, որ մեր քանդակագործները, ինչպես խորհրդային շրջանում էր, հիմա էլ կարողանանան աշխատել այնտեղ:
-Նկարիչների միության համագումարների ժամանակ, որպես կանոն, նախորդ ղեկավարներին վերաբերող բացթողումներն էին վեր հանվում: Ինքներդ վերանայե՞լ եք ձեր նախորդի գործողությունները, բացթողումներ հայտնաբերվե՞լ են, փորձ արվելու՞ է՝ շտկել դրանք և առաջ գնալ։
-Միանշանակ բացվելու են խնդիրները: Երբ աուդիտորական ընկերություն հրավիրեցինք, և հաշվապահական վերլուծություններ արվեցին, շատ խախտումներ գրանցվեցին: Ստիպված էինք դիմելու իրավապահ մարմիններին, որ այդ խնդիրներին լուծում տան: Իսկ բացթողումները շատ են, մենք հետ չենք գնում, մենք առաջ ենք գնում, հետ նայելով՝ սխալներն ենք տեսնում, փորձում ենք շտկել դրանք և չկրկնել:
-Ձեր պապիկը՝ Սուրեն Սաֆարյանը, նկարիչների միության նախագահ է եղել: Ասում են՝ օրինակելի նախագահ էր: Կա՞ն բաներ, որ վերցրել եք նրանից, սկզբունքներ, որոնց հետևում եք:
-Իմ պապը՝ ժողովրդական նկարիչ Սուրեն Սարգսի Սաֆարյանը, միությունը ղեկավարել է 70-ականներին, մոտ 14 տարի: Դեռ չի եղել մեկը, որ բողոքի այդ շրջանից, բացառիկ նախագահ է եղել, կարողացել է բոլորին օգնել: Ինքը, չունենալով արվեստանոց, բոլորին օգնել է արվեստանոց, բնակարան ձեռք բերելու հարցում: Կյանքի վերջին տարիներին միայն նրան արվեստանոց են հատկացրել: Նա «Մեկ նկարի ցուցահանդեսի» հեղինակն է: Խորհրդային շրջանում նման ցուցահանդես անելը շատ դժվար էր, այն առումով, որ այդ ցուցահանդեսին մարդիկ ներկայացնում էին ինչ ուզում էին՝ առանց հանձնախմբի, և այդ ամբողջ ցուցադրությունը գնվում էր: Ինչ եմ վերցրել նրանից: Եթե դու ստանձնել ես այսպիսի լուրջ կառույցի ղեկը, պետք է ամեն ինչ անես, որ այդ կառույցի անդամներն իրենց բավարարված զգան: Դա շատ դժվար է: Ես փոքր եմ եղել, երբ իմ պապը մահացել է, բայց նրա ընկերների սանն եմ եղել, շատ եմ նրանց հետ շփվել, և վստահ եմ, որ այն պատգամները, որ ինձ տվել են նրա ընկերները, նույնն էլ ինքը կտար:
-Վարչական աշխատանքը չի՞ խանգարում ստեղծագործականին:
-Համատեղելը շատ դժվար է, վարչական աշխատանքը օրվա զգալի մասը խլում է, բայց ամեն ինչ անում եմ, որ ժամանակ գտնեմ նկարելու համար: Շատ դժվար իրավիճակում է գտնվում այս կառույցը, հիմա մի քիչ շատ է ժամանակ ծախսվում, բայց կամաց-կամաց կկարգավորվի, և աշխատանքը կթեթևանա:
-Ամփոփիչ հարց. արվեստաբան-արվեստագետ կապը ինչպե՞ս կարելի է աշխուժացնել:
-Այդ բացը լրացնելու համար մշակութային, արվեստագիտական պարբերականներ են հարկավոր, արվեստաբանների ակտիվությունն է հարկավոր: Այստեղ ցուցահանդեսները քննարկումներով են ավարտվում, և եթե տարեսկզբին հազիվ տասը հոգի կար, հիմա աթոռները չեն հերիքում, որ բոլորին տեղավորենք: Այսինքն, միության հանդեպ ակտիվությունը շատ է մեծացել, վերաբերմունքը փոխվել է, փորձում ենք նաև ֆինանսապես նկարիչներին օգտակար լինել, նվերներ տալ Ամանորին և տարվա ընթացում: 65 տարեկանից բարձր նկարիչներին անվճար ենք տրամադրում ցուցասրահները, անվճար տպագրում պլակատները:
-Նկարիչները թոշակ չեն ստանում: Ստեղծագործական աշխատանքը աշխատանք չի՞ համարվում:
-Չեն ստանում, որովհետև միությունները ՀԿ-ի կարգավիճակ ունեն: Նկարիչը հիմա ուղղակի անտեսված է։ Ես միշտ ասում եմ՝ մի բան է ազատ նկարիչը, մեկ այլ բան՝ անտեսված նկարիչը: Փորձում ենք հաստիք ստանալու, սոցփաթեթից օգտվելու համար ուղիներ գտնել: Մի շարք հանդիպումներ են եղել, պայմանավորվածություններ կան, խոստումներ, որոնց մենք հավատում ենք:
Արվեստանոցների հետ կապված խնդիրներ կան. արվեստանոցները արհեստանոցի կարգավիճակ են ստացել, հարկվում են ինչպես առևտրային կենտրոնները, խաղատները: Միայն Սանկտ Պետերբուրգում 1000-ից ավելի արվեստանոց կա, այդ եզրույթը առկա է իրենց կանոնադրության մեջ: Երևանում, մարզերում շատ լքված գործարաններ կան, կարող ենք արվեստանոցի վերածել: Իսկ դրա օրինակը կա. Մոսկվայում գործում է արվեստի լուրջ կենտրոն, որ նախկինում գործարան է եղել: Թբիլիսում նախկին գործարանի ահռելի տարածքը դարձել է ավեստի կենտրոն, կոչվում է «Ֆաբրիկա»: Մենք էլ պետք է առաջնորդվենք այդ սկզբունքներով և վերցնենք այն լավը, որ կատարվում է մեր շուրջը:
Զրուցեց
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ