«Խաչքարը տեղից մեկ մետր այն կողմ տարար, էլի պատմություն ես ոչնչացնում»

ՀՀ կառավարությունը Հայաստանի պատմության պետական թանգարանին թույլատրել է ՀՀ բոլոր մարզերի տարածքներից հավաքել և 2012-ի սեպտեմբերին Երևան տեղափոխել պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձաններ` հնագույն կոթողներ, խաչքարեր, ճարտարապետական մանրամասներ, բեկորներ և թանգարանի հրապարակահայաց բաց սյունասրահում կազմակերպել ՀՀ անկախությանը նվիրված «Քարերը ժողովելու ժամանակը» ժամանակավոր ցուցադրություն: Ցուցահանդեսի ավարտից հետո` 2016-ի սեպտեմբերին, ցուցանմուշները կվերադարձվեն իրենց գտնվելու վայրերը:
Պատմական հուշարձանները վերականգնող ճարտարապետների հայկական ասոցիացիայի փոխնախագահ ՍՏԵՓԱՆ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆԸ մեզ հետ զրույցում նշեց, որ անկախության տարեդարձն ընդամենը պատրվակ է, քարերը տեղափոխվելու են մշտական ցուցադրության:
«Չորս տարի հետո տերն ո՞վ է, ո՞վ է գալու քարը վերցնի, նորից դնի գյուղի նույն տեղում: Ի՞նչ է, ամեն ինչ պետք է Երևանո՞ւմ կենտրոնացնենք, այս կամ այն քարով հետաքրքրվողը թող գնա հասնի այդ գյուղը և տեսնի, միաժամանակ զբոսաշրջությունը կզարգանա այդ տարածքում»,- ասաց նա, տեղեկացնելով նաև, որ նախատեսված 115 կոթողներից մոտ 50-ը հանվել են ցանկից, քանի որ հիմնական մասը պատերի մեջ է, կանգնեցված են, կամ վերականգնման աշխատանքներ են ընթանում և պետք է կանգնեցվեն:
Ժողովուրդը սիրում է իր քարերը: Դրանք հենց իրենց տեղում են արժեքավոր: Ճարտարապետի խոսքով` սա նույնպես վանդալիզմ է, մենք մեր բնակավայրերում ոչնչացնում ենք պատմությունը: Բեկորները հենց այնպես գցած չեն, մասնագետները տեղերը գիտեն: Միտումնավոր չեն տեղաշարժում, որ այդ պատմությունը մնա հետագա սերունդներին, ուսումնասիրողներին: «Խաչքարը տեղից մեկ մետր այն կողմ տարար, էլի պատմություն ես ոչնչացնում: Եվ վերջապես, ինչպե՞ս կարելի է պատմությունը վերածել ցուցանմուշի»,- ասաց Ստեփան Նալբանդյանը:
Չար լեզուներն ասում են, որ ցուցահանդեսի պատրվակով արտերկիր տեղափոխված խաչքարերից ոչ բոլորն են վերադարձվել իրենց նախկին տեղերը: ՀՀ անկախության տարեդարձին նվիրված արտառոց ցուցահանդեսը մտածելու տեղիք է տալիս: Պատմական հուշարձանները վերականգնող ճարտարապետների հայկական ասոցիացիան փորձում է քայլեր ձեռնարկել` կանխելու վանդալիզմը: Գյուղացիներն իրենք էլ թույլ չեն տա, որ ձեռք տան իրենց քարերին, նման դեպքեր արդեն գրանցվել են մեզանում ու հանդիպել լուրջ դիմադրության:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ