Հակաճգնաժամային կառավարման ընդունակության ստուգատես իրական ֆորս մաժորներից առաջ
20.03.2020 | 02:23
Արտակարգ դրություն մտցնելու մասին կառավարությունում տեղի ունեցած քննարկման ժամանակ շատ հետաքրքիր և առաջին հայացքից ոչ լուրջ երկխոսություն տեղի ունեցավ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և փոխվարչապետ‚ այժմ արդեն ՀՀ պարետ Տիգրան Ավինյանի միջև։ Վերոնշյալ նիստի ընթացքում ակնհայտ էր‚ որ հենց կառավարության անդամների համար ստեղծված իրավիճակը բավականին լուրջ ֆորս մաժոր է‚ որի պայմաններում նրանք բացարձակապես պատկերացում չունեն‚ թե ինչ պետք է անել՝ սկսած իրավական քայլերից‚ վերջացրած պրակտիկ գործողություններով։ Նիստի ընթացքում դիլետանտության այնպիսի դրվագներ էին տեղ գտնում քննարկման ժամանակ‚ որ ուղղակի ափերից հանեցին փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանին‚ որը գործի բերմամբ կորոնավիրուսի դեմ պայքարով զբաղվում է մի փոքր ավելի շուտ‚ քան մյուսները‚ և որոշակիորեն խնդրին տիրապետում է՝ ի տարբերություն ոմանց‚ որոնք անլրջացնում էին կորոնավիրուսի հետ կապված հարցը‚ սարկազմով էին վերաբերվում‚ ծաղրում էին նրանց‚ որոնք պնդում էին‚ որ երկիրը պետք է ժամ առաջ պատրաստվի համաճարակին։ Այս համատեքստում հիշարժան է նախ և առաջ առողջապահության նախարարի պաշտոնը զբաղեցնող‚ սկանդալային համբավ ունեցող Արսեն Թորոսյանը‚ որը հայտնի է կորոնավիրուսի հետ կապված զարգացումները բազմիցս անլրջացնելու հայտարարություններով՝ նշելով‚ որ կորոնավիրուսն այնքան վտանգավոր չէ‚ որպեսզի դրա դեմ հատուկ միջոցառումներ ձեռնարկվեն։ Չմոռանանք նաև վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թևավոր դարձած հայտնի խոսքը՝ կորոնավիրուսն ու՞մ շունն է։
Կառավարության նիստը ցույց տվեց‚ թե որքան է կառավարությունը հեռու կրիզիսային մենեջմենթից‚ ճգնաժամային իրավիճակներում երկիրը կառավարելու ունակությունից։ Այնպիսի առաջարկություններ էին հնչում‚ որ Տիգրան Ավինյանը ստիպված էր հայտարարել‚ որ կորոնավիրուսից հետո էլ կյանքը շարունակվելու է‚ այսինքն՝ նախ պետք է մտածել‚ հետո առաջարկություններ անել։ Դրան ի պատասխան վարչապետն արձագանքեց՝ այդքան էլ վստահ մի ասեք։ Սա իհարկե առաջին հայացքից հումորային դրվագ էր թվում‚ սակայն արտացոլում էր առկա մթնոլորտն ու ճգնաժամային իրավիճակներում երկիր կառավարելու այսօրվա իշխանության ունակության մակարդակը։ Դա է՛լ ավելի ամբողջացրեց չորս ժամից ավելի երկրով մեկ հեռարձակվող ԱԺ նիստը‚ որտեղ ազգի ընտրյալները‚ որոնց ճնշող մեծամասնությունը Նիկոլ Փաշինյանի ղեկավարած քաղաքական ուժի ներկայացուցիչներն են‚ փայլեցին իրենց ոչ կոմպետենտությամբ‚ քաղաքական հոտառության բացակայությամբ‚ սիրողական մակարդակի հարցերով։ Եվ այդ ամենն այնքան ցայտուն էր‚ որ նույնիսկ իշխանության որոշ ներկայացուցիչներ ու Նիկոլ Փաշինյանի ամենամոլի երկրպագուներ ուղիղ եթերում ինչ ասես ասում էին իրենց ընտրյալների‚ իրենց սրտի վարչապետի թիմի հասցեին։ Բայց կառավարության և խորհրդարանի նիստերն ընդամենը երևացող կողմն էին։ Սա ցույց է տալիս‚ թե ինչ իշխանությամբ ենք մենք մուտք գործել համաշխարհային բնույթ ունեցող ամենալուրջ ճգնաժամերից մեկը‚ որը, ցավոք, ներառում է նաև մեր երկիրը։
Խնդիրն այսօր միայն կորոնավիրուսի պանդեմիան չէ։ Եթե ավելի սառնասիրտ դատենք և առաջնորդվենք չոր թվերով ու զատվենք զգացմունքներից‚ ապա կտեսնենք‚ որ նորմալ կազմակերպվածության պարագայում որոշ ժամանակ անց հնարավոր է հաղթահարել այս համավարակը։ Խնդիրը հնարավորինս շուտ և առանց լուրջ‚ անդառնալի կորուստների իրավիճակը հաղթահարելն է։ Այդ կորուստները կարող են լինել մարդկային‚ տնտեսական‚ ֆինանսական‚ և Աստված մի արասցե‚ խնդիրներ ունենանք նաև ռազմաճակատում։ Այս տեսակետից շատ վերլուծաբաններ կորոնավիրուսի հետ առնչվող իրավիճակը դիտարկում են այլ տեսակետից՝ հասկանալու‚ թե երկիրը ինչպես է պատրաստ արձագանքելու ֆորսմաժորային իրավիճակներին։ Իսկ Հայաստանի համար ամենաֆորսմաժորային իրավիճակը պերմանենտ պատերազմի վտանգն է։ Եվ պատերազմի ֆոնին տարբեր տիպի պանդեմիաները‚ որքան էլ մեծ ու աղետաբեր լինեն‚ այնուամենայնիվ‚ լոկալ և ժամանակավոր բնույթի են։
Կորոնավիրուսի դեմ պայքարը յուրօրինակ թեստ է լինելու ՀՀ իշխանության համար‚ որը կօգնի մեզ տեսնել‚ թե ինչ արդյունավետությամբ կարող են աշխատել երկրի քաղաքացիական պաշտպանությունը‚ առողջապահական համակարգը‚ ինչպես կգործի պետական կառավարման համակարգի և բնակչության միջև կապը։ Խոսքն առաջին հերթին փոխադարձ վստահության մասին է։ Այս ընթացքում հասկանալի կդառնա‚ թե պետական համակարգը որքանով է ունակ աշխատելու լրատվական դաշտի հետ‚ կառավարելու լրատվական հոսքերը։ Պանդեմիայի պայմաններում‚ իսկ պատերազմական իրավիճակում առավել ևս‚ շատ կարևոր է տեղեկատվական պատերազմում ոչ միայն չպարտվելը‚ այլև հաղթելը։ Մենք պետք է հասկանանք‚ թե որքանով միմյանց հետ փոխկապակցված ու փոխհամաձայնեցված կարող են գործել ուժային մարմինները‚ ուժային և քաղաքացիական կառույցները։ Այս ընթացքում պետք է ամեն ինչ արվի‚ որպեսզի իրավիճակը ամբողջովին կառավարելի լինի բանակում‚ որտեղ տասնյակհազարավոր մարդիկ են իրար հետ ապրում։ Կորոնավիրուսի դեմ պայքարը‚ բացի զուտ օրվա խնդիր լուծելուց‚ պետք է նախապատրաստի համակարգերը ընթացիկ զարգացումներին։
Կորոնավիրուսի պանդեմիան իհարկե վատ հետևանքներ է ունենալու երկրի‚ բնակչության վրա‚ բայց, այնուամենայնիվ‚ կարելի է օգտագործել այս հնարավորությունը և պատրաստվել գլխավոր ֆորսմաժորային իրավիճակին՝ պատերազմին։
Գուցե այժմ այնքան էլ ժամանակը չէ գնահատական տալու‚ թե ինչ արդյունավետությամբ է կառավարվում երկիրը‚ սակայն կարող ենք փաստել‚ որ կորոնավիրուսի դեմ պայքարի առաջին փուլում կառավարությունն այնքան էլ արդյունավետ չէ։ Նման դեպքերում‚ որպես կանոն‚ ամենաարդյունավետ պայքարը վարակի օջախները տեղայնացնելն է։ Իսկ մեզ մոտ կարող ենք փաստել‚ որ իշխանությունը լոկալիզացնելու երկու խնդիր ուներ՝ արտաքին օջախներից լոկալիզացնել երկիրը և հնարավորության սահմաններում թույլ չտալ‚ որպեսզի վիրուսը մուտք գործի ՀՀ տարածք‚ և մտնելու դեպքում՝ տեղայնացնել ներքին օջախը‚ որպեսզի հանրապետության տարածքում չտարածվի։ Նշենք‚ որ մինչ օրս էլ իշխանություններն ընդհանուր առմամբ չեն գնացել վիրուսը արտաքին ներմուծումից տեղայնացնելու քայլերի. շարունակվում էին վարակվածության մեծ մակարդակ ունեցող երկրների հետ օդային շփումները‚ և միայն արտակարգ դրություն մտցնելուց հետո որոշակիորեն սահմանափակվեցին այդ շփումները։ Եվ դա հանգեցրեց նրան‚ որ մարդիկ ամենավտանգավոր երկրներից առանց կարանտինային շրջան անցնելու մուտք գործեցին Հայաստան։ Բացի այդ‚ շատ ավելի զարմանալի էր‚ երբ պարզվեց‚ որ վիրուսի տարածման օջախներից մեկը դառնում է Էջմիածինը‚ սակայն օրեր շարունակ չէին փակում այդ քաղաքի մուտքերն ու ելքերը. Էջմիածնում կյանքը շարունակվում էր նախկին հունով՝ զանգվածային խնջույքներ և այլն։ Փաստորեն‚ ժամանակի կորուստ տեղի ունեցավ‚ և այսօր արդեն հայտարարված արտակարգ դրության ռեժիմը պարտադրված արձագանք է ստեղծված իրավիճակին։
Կարող ենք փաստել‚ որ ճիշտ են վերլուծաբանների‚ մասնագետների այն եզրակացությունները‚ թե կառավարությունն այս ընթացքում կորցրել է ամենաթանկը՝ ժամանակը‚ ինչի հետևանքով իրավիճակը շատ ավելի անկառավարելի դարձավ։ Հիմա իհարկե փորձում են որոշակիորեն վերահսկելի դարձնել իրավիճակը։ Կարծես թե մենք դեռ հեռու ենք պանդեմիայի տարածման գագաթնակետից։ Եվ այս պարագայում ներքաղաքական‚ արտաքին քաղաքական զարգացումների մասին խոսելը մի քիչ ժամանակավրեպ է‚ սակայն նաև պարզ է‚ որ երկրում քաղաքական զարգացումները պայմանավորված են լինելու այն հանգամանքով‚ թե որքանով իշխանությունները ի վիճակի կլինեն կորոնավիրուսի դեմ պայքարում արդյունավետ գործելու։ Եթե կարողանան քիչ թե շատ էֆեկտիվ աշխատել‚ կկուտակեն որոշակի քաղաքական դիվիդենդներ և կշարունակեն իրենց քաղաքական գիծը՝ սկսած հանրաքվեից‚ վերջացրած այլ բարդ խնդիրներով‚ որոնց լուծումը նրանք բացարձակապես չեն պատկերացնում։ Բայց եթե շարունակվի կասկածելի արդյունավետությամբ գործողությունը‚ ապա քաղաքական այլ օրակարգեր կձևավորվեն։ Առաջիկա շաբաթները շատ բան ցույց կտան‚ քանի որ իրավիճակը բավականին դինամիկ է զարգանում։
Արամ Վ. ՍԱՐԳՍՅԱՆ
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
Տարածաշրջանային
