Վերջերս նկատվում է օտարազգիների, մասնավորապես հնդիկների, պակիստանցիների, ֆիլիպինցիների առատ հոսքը Հայաստան։ Հասարակության մի մասը ուրախանում է դրանից, ասելով՝ տուրիստներ են, թող գան հարստացնեն մեր երկրի բյուջեն, ոմանք անտարբեր են, մի մասը դրա մեջ սեփական բիզնես շահն է տեսնում՝ էժան աշխատուժ են, վնաս չէ, թող գան, իսկ հասարակության մտածող շերտը շատ անհանգիստ է, հաշվի առնելով օտար տարրերի մեր երկիր թափանցելու հետևանքները։

Մեծ զորավար ու փիլիսոփա Նժդեհը իր հայրենապաշտությամբ, հերոսականությամբ ոգեկոչեց սյունիքցիներին, փրկեց Սյունիքը, ուրեմն նաև մեր փոքրիկ հայրենիքը, հակառակ պարագայում բոլշևիկյան հակահայ քաղաքականությամբ ժամանակին այն կբաժանվեր Ադրբեջանի և Վրաստանի միջև և հայ ժողովուրդը կփակեր իր պատմության վերջին էջը:

Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ռուսիո նախագահ Վլադիմիր Պուտինի առաջին հանդիպման ժամանակ վերջինս նրան դիմեց «Նիկոլ Վովաևիչ» պատվավոր արտահայտությամբ: Դե, այդպես է արձանագրված պաշտոնական փաստաթղթերում:

Գարեգին Նժդեհի այս խոսքերը բոլոր ժամանակների ու բոլոր երկրների համար են: Ժամանակակից իրականության աշխարհաքաղաքական մարտահրավերներին դիմակայելու համար ցանկացած պետություն առաջին հերթին պետք է աճեցնի մտածող քաղաքացիներ:

Այո, հնարավոր էր: Սակայն, մինչ «այո»-ի հիմնավորումը հարկ է կատարել մեր անկախության տարիների քաղաքական փոքր վերլուծություն:

Մի փոքրիկ պատմություն. Շեյլոկը` Շեքսպիրի «Վենետիկի վաճառականը» դրամայից, դատարանում կհայտարարի. «Դուք տարիներ շարունակ թքել եք իմ երեսին, ինձ անվանել եք շուն, ջհուդ, վաշխառու և այլ բառերով, հիմա եկել է իմ հերթը և դատարանից արդարադատություն եմ պահանջում, այն է` տվեք ինձ հասանելիք երկու գրվանքա միսը, որը պարտք է Անտոնիոսը կնքված պայմանագրի համաձայն:

Բոլեսլավ Պրուսի «Փարավոն» վեպում, երբ գահաժառանգը հարցնում է մեծ քրմապետին (վերջինիս մեր օրերի հասկացությամբ կարելի է բնութագրել որպես դատախազ), թե ջրի համար կռիվ տված այս գյուղացիները, որ 10 օրից ավելի է, ինչ ձերբակալել եք, մեղավո՞ր են, թե՞ անմեղ, քրմապետը պատասխանում է. -Անմեղ են։

Պետությունների առաջնորդները երբ չեն կարողացել լուծել երկուստեք ռազմական և տարածքային վեճերը, կամ պարտությունից հետո ուժասպառ եղած պետությունն իր կորուստները վերականգնելու անհրաժեշտություն է ունեցել, մեջտեղ են եկել կողմերի իմաստուն և հարգված բարձրաստիճան պաշտոնյաներ` առաջարկելու «զինադադար կամ հաշտություն»` հաղթող կողմին տրամադրելով ռազմավար և տարածքներ` պարտվող կողմից:

Հեղինակն առաջին իսկ էջից անսպասելի, եթե ոչ արտառոց ընդունելություն է պատրաստել մեզ` ընթերցողներիս համար:

Որքա՜ն արագ են անցնում օրերը, ամիսները, տարիները: Ժամանակի հետ մեծանում ենք, փոխվում են մեր մտքերը, աշխարհին նայելու կերպը: ժամանակի գետը hաճախ հորձանքի հետ քշում-տանում է մեր հուշերը, բայց ոչ ամեն բան: Կան հուշեր, որ միշտ մեզ հետ են՝ անխամրելի, թանկ, ապրեցնող: