Կարդացի «Կամ շահն է մորթում, կամ շահին են մորթում» հոդվածը («Իրատես de facto», 18. 02. 2013 թ.) և շատ զարմացա, որ նորից ու նորից փորձ է արվում ամեն գնով պաշտպանելու մեծարելու մեծագույն մարդասպաններին, դասական ճիզվիտներին, որոնք, միջոցների մեջ խտրություն չդնելով, իրենց ողջ գործունեությամբ բարոյազրկել, վարկաբեկել, հիմնովին աղավաղել, խեղաթյուրել և ի, վերջո, կործանման են նախապատրաստել սոցիալիզմի վեհ գաղափարները:

Սկզբից ևեթ ներողություն եմ խնդրում Րաֆֆուց և ասում, որ երբեք նրան չեմ համեմատում Լևոնի հետ, որովհետև նա, գուցե և որոշ հարցերում մոլորյալ, բայց որակական հատկանիշներով Լևոնից տարբերվող և նրա հետ որևէ համեմատելի եզր չունեցող անհատ է: Րաֆֆու նպատակները և գործելաոճն ազնիվ են, երբեք աչքի չի ընկել իշխանատենչությամբ և հանուն իշխանության չի գնա անազնիվ ճանապարհով, ինչպես Լևոն Տեր-Պետրոսյանը:

Այսօր աշխարհում ոչ մի ժողովուրդ այնքան քաղաքականացված չէ, և ոչ մի հասարակությունում այնքան ատելությամբ լցված չեն միմյանց նկատմամբ, որքան հայերս: Ժողովուրդ հասկացությունը բարդ և տարողունակ է: Եվ այդ տարողունակ կաթսայում ամեն ինչ կա: Անբարո, ծախու, դավաճան, տքնաջան աշխատող, արարող մարդուց մինչև հանճարեղ բանաստեղծ, մտավորական, երգահան:

Անկեղծ ասած, այլ նյութեր էի հրամցնելու բոսորամիտ ընթերցողիս։ Զորօրինակ, նյութ այլաբանական, բարդու հովին տռզած դդմիկների, կամ էլ նյութ իրատեսական, հյուրանոցախեղդ եղած Ծաղկաձորի մասին։ Սակայն շաբաթը, շաբաթօրյակային աշխուժությամբ, դեն է հրում ուրբաթին և հրամցնում է քաղաքական ցնցակաթվածը` Րաֆֆին հեղաշրջման մակույկներից փոխադրվում է Շարժման առագաստանավ։ Հուսանք` այս փորձը փորձանք չի դառնա ո՛չ նրա, ո՛չ էլ մեր գլխին։ Այնուամենայնիվ, շաբաթվա (ի՜նչ իմանանք, գուցե թե տարվա և հնգամյակի) քաղգերակայությունը ՀՀՇ(Կ)-ի վերաձևումն էր ՀԱԿ(Կ)-ի։

Հանճարեղ Սերվանտեսի ռոմանտիկ հերոս, սիրելի Րաֆֆի, ինչքա՞ն պետք է յոթերորդ երկնքից կռիվդ շարունակես հողմաղացների դեմ, ե՞րբ պետք է իջնես ու կանգնես իրական հողի վրա և սթափ հայացքով նայես չորս կողմդ։ Միգուցե իրական հողը քեզ կողմնորոշի, ու հասկանաս, որ եթե քո փոխարեն հրապարակ իջներ անտառից փախած մի եղնիկ կամ ժայռերից իջած մի քարայծ, դարձյալ նույնքան ձայներ էր հավաքելու։ Ինչո՞ւ քեզ համար ձայներ հավաքողները հատկապես քեզ ընտրեցին և ոչ թե, ասենք, Հրանտ Բագրատյանին։ Որովհետև զանազան գույնի մասոնական և այլ կարգի շկոլաներ անցած կամ դրսից ղեկավարվող այդ ուժերը գիտեին, որ երկրի տնտեսությունը կործանած, ավազակային թալանը պետական մակարդակի հասցրած մեկի համար ձայներ հավաքել չեն կարող։ Իսկ դու Սերվանտեսի հերոսի պես ազնիվ ու անկաշառ, անցած ճանապարհով անբիծ, ամենից շատ եթերային, քան հողեղեն, այն որոնվածն էիր, որով կարող էին շարունակել իրենց սև գործը և չսխալվեցին։ Հասարակության ոտնահարված, հուսաբեկված մեծածավալ շերտերին այս վիճակից դուրս գալու հույս էր հարկավոր, թեկուզ այն լիներ սովորական փրփուր։

ՀԱԿ կուսակցության ստեղծման և ՀՀՇ-ի լուծարման օրը բավականին ուշագրավ ելույթով է հանդես եկել առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը` խոսելով հիմնականում ՀԱԿ կուսակցության ձևավորման պատճառների, փետրվարի 18-ին կայացած ընտրությունից հետո ստեղծված իրավիճակի և 2008-ի հեղափոխական գործունեության ձախողման մասին: Ըստ էության, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը փակեց Հայաստանի քաղաքական պատմության կարևորագույն էջերից մեկը` ընդունելով սեփական անձի և շրջապատի պարտությունը:

Բնականաբար, այսպես պիտի դիմես անհայտ բացակայող արյունակից եղբորդ` ՀՀ արհմիություններին։ Դրանք կա՞ն, թե՞ ինձ է թվում։ Ինձ (հուսամ, նաև ձեզ) թվում է, որ կան, առկա են, անգամ գրանցված են զանազան տեղեկատուներում։ Բայց ինչո՞ւ լսելի չէ ձայնը նրանց, երբ աշխատավոր հայ ժողովրդին կեղեքում են, ծաղրուծանակի ենթարկում և մնում անպատիժ։ Ովքե՞ր են կեղեքում։

Փետրվարի 18-ին կայացած նախագահի ընտրության քվեարկության արդյունքում ընդդիմադիր գործիչ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը շուրջ կես միլիոն ձայն հավաքեց` քվեների շուրջ 37 տոկոսը: Առաջին հայացքից, կես միլիոն ձայնը բավականին լուրջ արդյունք է Րաֆֆի Հովհաննիսյանի համար, քանզի մի քանի ամիս առաջ կայացած խորհրդարանական ընտրությունների շրջանում Հովհաննիսյանին հաջողվեց 5-6 տոկոս ձայն հավաքել: Միևնույն ժամանակ, փորձագիտական հանրությունը սկսել է քննարկել այն խնդիրը, որ Րաֆֆիի ստացած կես միլիոն ձայների հասցեատերը ոչ թե Րաֆֆին է եղել, այլ իշխանությունը, որին դեմ տրամադրված զանգվածը քվեարկել է հանուն Րաֆֆիի: ՈՒշագրավ է, որ ԲՀԿ-ն խորհրդարանական ընտրությունների շրջանում ևս կես միլիոն ձայն հավաքեց, և ԲՀԿ-ական տարբեր տրամաչափի գործիչներ առիթը բաց չէին թողնում շահարկելու, «մատ թափ տալու», թե իրենց կուսակցությունը կես միլիոն ձայն է հավաքել, ուստի և իշխանությունը պարտավոր է իրենց հետ հաշվի նստել:

2013-ի փետրվարի 18-ին կայանալիք նախագահական ընտրության ելքը, կարծես, կանխորոշված է: Առաջադրված թեկնածուներից ոչ մեկն էլ ի զորու չեղավ մոտենալու նախագահ Սերժ Սարգսյանի վարկանիշին, և ամեն ինչ հուշում է, որ ընտրություններն ավարտվելու են առաջին փուլում` Սերժ Սարգսյանի համոզիչ հաղթանակով:

Խորհրդային պետությունը դավաճանության արդյունքում կաթվածահար եղավ: Ասում եմ` դավաճանության, որովհետև ոչ մեկը առաջ չէր քաշել նոր միութենական պայմանագիր (այսինքն` ԽՍՀՄ-ի լինել-չլինելու հարցը) կնքելու համար համապետական հանրաքվե անցկացնելու հարցը, և դրա անհրաժեշտությունն էլ չկար: Պարտադրված հանրաքվեն (Հայաստանը Լևոն Տեր-Պետրոսյանի գլխավորությամբ չմասնակցեց դրան) հաջող վերջացավ, ՀԽՍՀ-ն պահպանելու օգտին քվեարկեց մասնակիցների 68 %-ը: Գորբաչովյան հերթական ավանտյուրիստական հարցադրումը տապալվեց: Բայց քանի որ առաջադրանքը կար, և կատարողն էլ պատրաստ էր, տապալման գործը աստիճանաբար առաջ էր գնում: