Ֆավորիտ դառնալու Ռուսաստանի պայքարը թե՛ ընդդիմության, թե՛ իշխանության համար թևակոխեց նոր փուլ

Ո՞ՒՄ ՀԱՄԱՐ ԷՐ ԲԼԻՑՔՐԻԳԸ
Բլիցքրիգն ավարտվեց: Դա հենց այն էր, ինչի մասին ասվում է` լոկալ պատերազմ, երբ «վայրկյանների» ընթացքում փոփոխվում է ստատուս-քվոն:
Ընդ որում, պետք չէ շտապել հետևությունների մեջ, թե նախադեպային ֆորմատն է գործելու: Ո՛չ: Կոնյունկտուրային մոտեցումներն են եղել մեծ քաղաքականության շարժիչ ուժը, և այս հին աշխարհում ոչինչ ու երբեք չի փոխվել: Այնպես որ, Ղարաբաղում կարող է տեղի ունենալ բոլորովին հակառակ պրոցեսը, ասենք` Ռուսիան «իրեն պահի» Օսիան ու Աբխազիան, «տա» Ղարաբաղը: Եթե պետք լինի:
Օս-վրաց-ռուսական բլիցքրիգի ողջ «հմայքը» կայանում էր նրանում, որ ապացուցվեց հենց ապացուցելին` հարավկովկասյան տարածաշրջանում խաղացողը եղել է և է Ռուսաստանը: Արևմուտքը պասիվ հայեցող է, որքան էլ Բուշն օրումեջ Կովկաս ուղարկի Ռայսին:
Եվ առաջին պահի շփոթվածությունը, երբ` «վ գորոդե կրասնիե», իսկ հետո` «վ գորոդե բելիե» ռեժիմն էր գործում Ցխինվալում, պատերազմի հաջորդ օրերին տեղը զիջեց «խելոքանալու», «միանում ենք ձեզ, բարոն, միանում» չափաբանությանը:
Գոնե Հայաստանի մասով: Հարևանությամբ պատերազմը եկավ շատ հետաքրքիր մի սրբագրում կատարելու մեզանում: Ռուսաստանի ֆավորիտ դառնալու պայքարը թե՛ ընդդիմության, թե՛ իշխանության համար թևակոխեց նոր փուլ:
Ընդդիմադիրների պերմանենտ, սակայն նույնքան անհասկանալի, չլուսաբանված, մթության քողի տակ իրականացվող այցերը դեպ Ռուսաստան, դրանց մասին կիսաշշուկով, որպես մեծ իրադարձություն, խոսք ու զրույցը, ռուսական ԶԼՄ-ներում Հայաստանին վերաբերող հոդվածների տառ առ տառ արտատպումը, տիրաժավորումը գալիս են ասելու, որ «գունավոր» հեղափոխություն իրականացնելու մեջ «մեղադրվող» ընդդիմության համար ինչպես սեպտեմբերին, այնպես էլ այսօր անասելի մեծ նշանակություն ունի Ռուսաստանը` յուր «պոզիտիվ», սակայն ցայս որևէ կոնկրետ գործողության չվերածած (եթե հաշվի չառնենք ռուս բարձրաստիճան սպա Երյոմինի երևակումը մարտի մեկին` Մյասնիկյանի հրապարակում, ուր նույնքան ակտիվ ու նույնքան գործնական եռուզեռի մեջ էին ընդդիմությանը «սատարող» հայոց «չեկիստները») «նեյտրալիտետով»:
Ընդդիմության տառապանքը, անշուշտ, փորձ ունի. ի վերջո թե՛ 98-ի քոչարյանական-պալատական, թե՛ 99-ի հոկտեմբերի 27-ի «անպալատ» հեղաշրջումներում (27-ի մասով օգտվում ենք ոչ անհայտ Լիտվինենկոյի բարձրաձայնումից) առյուծի իր բաժինն ուներ Ռուսաստանը: Էլ չենք ասում 2003-2004թթ. ընդդիմության պայքարի մասին, որի առնչությամբ այսօրվա ընդդիմության ներկայացուցիչներն ասում էին` ռուսամետ, արձանագրումով` «հարթակային» ընդդիմությունը չհասավ հաջողության, որովհետև գեոպոլիտիկ իմաստով այլընտրանք չէր իշխանությանը:
Այդ իսկ պատճառով էլ կիսում ենք այն փորձագետների կարծիքը, ովքեր կարծում են, թե բլիցքրիգի այս օրերն առիթ էին մեր ընդդիմադիրների համար` տարանջատվելու Ռուսաստանի նկատմամբ իրենց լոյալությունից և ամբողջովին խաղալու արևմտյան դաշտում, որովհետև. ա) Ռուսիան հերթական անգամ խոր սովետիզմի, ինչպես նաև ժանդարմի դիրքերից հանդես եկավ և ցուցանեց, որ բացարձակ չի փոխվել և, ինչպես միշտ, խաղում է «մարտ առանց կանոնների» հավերժ բանաձևումով, մահակին ապավինած: բ) Ռուսիան, չճանաչված Ցխինվալը «խաղաղեցնելուց» հետո, կիլոմետրերով «ներխուժեց» Վրաստանի` ճանաչված պետության սահմաններից ներս ու ռմբակոծեց այն: Եվ որ ամենակարևորն է. գ) այս պահին և այսպիսի Ռուսաստանի վրա «հույս» դնելն ուղղակի քաղաքական նոնսենս է, ոչ միայն այն պատճառով, որ վերջինս ամեն ինչ արեց, որ Հայաստանը ևս ներքաշվի խաղի մեջ (Գյումրիի ռազմաբազայի «ինքնաթիռային» պատմությունը և այդպես էլ ոտքի կանգնելու «անպատրաստ» Ջավախքը «վկա»): Եվ, վերջապես, դ) միակ բանը, որ Ռուսաստանին այսօր պետք է Հայաստանից, ներքին կայունությունն է:
Որն էլ վերջինիս «մատուցվեց» Պեկինից` Սերժ Սարգսյանի հավատարմության հայտարարությամբ, ինչը, ըստ ամենայնի, շատ էր հարկավոր գրեթե Ցխինվալի չափ տուժած նախագահ Մեդվեդևին: Չմոռանանք՝ Պուտինի ռեյթինգը 70 տոկոս է, թե ուր հասավ այդ ռեյթինգն այս օրերին, հարցում անել պետք չէ, որովհետև Պուտինն այս պատերազմից շահեց ավելի, քան կարող էր երազել` բոլոր առումներով: Եվ նրա առջև աշակերտի կարգավիճակով նստած երիտասարդ, մեր ընդդիմադիրներին հույս ու հավատ ներշնչող Դմիտրի Մեդվեդևը, որին փորձում էր օգնել ողջ միջազգային հանրությունը` «տալկովի պարեն» դառնալու համար, կանգնեց հին դիլեմայի, մի բան էլ ավելիի առաջ, այն է` նախագահ է աշխատում ոչ թե Պուտինի, այլ` ռուսական «սիլավիկների» մոտ:
Դառնանք Սերժ Սարգսյանի հավատարմության երդումին: Սա այն դեպքն է, երբ ասում են` ծովն ընկածն անձրևից չի վախենա: Նախ, Սերժ Սարգսյանը գտնվում էր բավականին հետաքրքիր «դիրքում». նա Պեկինում էր (կարո՞ղ է Սերժ Սարգսյանի ամպլուան էլ է փոխվել. առաջ, երբ նա բացակայում էր Հայաստանից, բացառապես Հայաստանում էին «մեծ» իրադարձություններ տեղի ունենում. եսի՞մ), ինչն էլ վերջինիս հնարավորություն տվեց բլիցքրիգի ժամանակ զբաղվել «առտնին» գործերով և իր «հայտնությունը» կազմակերպել հարկավոր ժամին, հարկավոր «տեղում»:
Իսկ Պեկինում նա կարող էր հնարավոր շահեկան հանդիպումներ ունենալ, անկախությունից ի վեր առաջին անգամ մի քանի օլիմպիական մեդալ բերել Հայաստան (92-ի օլիմպիադային մենք մասնակցում էինք, այսպես ասած, ԱՊՀ-ի թիմով): Շարունակության մեջ էլ Սերժ Սարգսյանը կարող էր նստել Ալիևի հետ նույն «լոժայում», դիտել հայ մարզիկի ելույթը, որը հունահռոմեական ըմբշամարտի «գծով» պայքարում էր ադրբեջանցու հետ, որ նաև` պարտվեց: Եվ, ըստ «Day. az»-ի, Սերժ Սարգսյանը մոտեցել և աջ ձեռքով շնորհավորել է Ալիևին այդ հաղթանակի համար` դրսևորելով «ահավոր քաղաքակիրթ» մենթալիտետ: Իսկ ձախ ձեռքով. չէ, ոնց որ նորից շփոթեցինք, դարձյալ աջ ձեռքով մեսիջ է հղել պարոն Մեդվեդևին` վրաց-օս- ռուսական դեպքերի առիթով, մոռանալով, որ քաղաքակրթության, նաև դիվանագիտության նորմերը պահանջում են, որ նման մեսիջ պետք էր հղել նաև Վրաստան` Սաակաշվիլուն (եթե անգամ ճիշտ են լուրերը, որ Հարավային Կովկասում ամերիկյան «կուրատոր» Սաակաշվիլին իսկապես մթության քողի տակ առժամանակ առաջ եկել է Հայաստան և հանդիպել Քոչարյանի հետ` բառիս բուն իմաստով մթության մեջ):
Ի՞նչ աներ Պեկինից արդեն վերադարձած Սերժ Սարգսյանը, որ «նամակ չգրեր» ռուսաց թագավորին: Ի դեպ, Սերժ Սարգսյանը նախատեսվածից շուտ է վերադարձել Հայաստան. չորեքշաբթի երեկոյան ժամը վեցին նախագահական (Քոչարյանից գնված) ինքնաթիռը վայրէջք է կատարել «Զվարթնոց» օդանավակայանում` ուրբաթ օրվա փոխարեն, բերելով իր հետ հայաստանյայց պաշտոնյաներին։ Ի դեպ, մեկնածների թվում է եղել «ՀայՌուսգազարդի» տնօրեն Կարեն Կարապետյանը, իսկ «նախօրոք հայտարարված» Սամվել Կարապետյանը (ՀՀԿ ֆրակցիայի ղեկավար Կարեն Կարապետյանի եղբայրը) չի մեկնել Սերժ Սարգսյանի հետ Պեկին` կարծես թե կնոջ վիրահատության պատճառով, իսկ լավատեղյակները պնդում են, որ` չէ. բոլոր դեպքերում «մի բան կա Սերժ Սարգսյանի և Կարապետյանների միջև»: Ինչևէ:
Այո, Սերժ Սարգսյանը ոչ միայն պետք է նամակ գրեր թագավորին, այլև խորապես պարտավոր էր «դա» անել. աշնանը ԱՊՀ-ում նախագահող Հայաստանի Հանրապետությունում սեպտեմբերի 21-ին ընթանալու են ՆԱՏՕ-ի զորավարժություններ` 21 երկրների մասնակցությամբ:
Այո, ճիշտ եք. սա է պատճառը, որ ռուսաստանյան մամուլը «գրում» էր, որ հենց սեպտեմբերի 21-ին Հայաստանում տեղի կունենան նախագահական ընտրություններ: Ասել է` դրանով փորձում էր հասկացնել հայաստանյան համապատասխան «չհասկացողներին», որոնք «յոթմղոնանոց քայլերով» գնում են դեպ ՆԱՏՕ-ի գիրկը, թե ինչքա՜ն իրենց դուր չի գալիս այդ սիրավեպը Արևմուտքի հետ: Եվ դա դեռ մինչև բլիցքրիգը: Հասկանալի է` Ռուսաստանը չի ներում ու չի ների Սերժ Սարգսյանի այդ կարգի «թափթփվածությունը»` արտաքին քաղաքական, մանավանդ` ֆորպոստային հարցերում:
ՈՒստի վերջինս պարտավոր էր կատարել մասնակի «սրբագրում»` պարիտետային մեսիջ չհղելով դեպ ՆԱՏՕ շտապող Վրաստանին: Իսկ թե մայր Ռուսիային որքանով սա կբավարարի, «ցույց կտա ժամանակը»:
Փորձագետները կարծում են, որ բոլոր դեպքերում Ռուսաստանը կշարունակի «աշխատել» Սերժ Սարգսյանի հետ՝ միևնույն ժամանակ վերջինիս գլխին պահելով ընդդիմության մահակը:
Անցանք առաջ։ Բոլոր դեպքերում Վրաստանի համար նույնպես ինչ-որ բան մեզանում գտնվել էր: Ընդհանուր առմամբ բլիցքրիգի այս ողջ ընթացքում իշխանական բուրգում գեոպոլիտիկ դերակատարությունը հստակ բաշխված էր: Նախ` հանգստացուցիչ հայտարարությամբ հանդես եկավ փոխարտգործնախարար Ղարիբջանյանը, թե` Հայաստանը չի պատրաստվում դուրս գալ ԱՊՀ-ից... Թե չէ կարելի էր կարծել, որ աշնանից ԱՊՀ-ում նախագահող Հայաստանը դուրս է գալու ԱՊՀ-ից, միանա Հայաստան ժամանած զորավարժիկներին, հետները գնա-անդամակցի ՆԱՏՕ-ին: Պարզապես Ռուսիային հավատարմություն ցուցանելու, «բարինին» սիրաշահելու հերթական առիթը պետք չէր ձեռից բաց թողնել: Չթողեցին:
Վրաստանի մասով հայաստանյան պատասխանատուն նույնքան արևմտամետ վարչապետն էր, որն «օգլասիլ ռեչ». Հայաստանն իր տարածքը, որպես հումանիտար միջանցք, տրամադրում է Վրաստանին:
Կարծում ենք` նույնքան հումանիտար վարչապետի այս «ռեչը» հավուր պատշաճի կգնահատի առայժմ «երրորդ ճակատի» չվերածված, դեպ Հայաստան եկող մեր կենսական «դուռ» Վրաստանը, որը նախորդ օրը հյուրընկալել էր հինգ երկրների նախագահներին, իսկ այսօր-վաղը կհյուրընկալի Հայաստանին «չշնորհավորած» պետդեպի լեդիին, որոնք գալիս են իրենց զորակցությունը հայտնելու Վրաստանին:
Բա չգան, ի՞նչ անեն, էնքան հեռո՜ւ են ապրում. հո հարևան չե՞ն, որ հումանիտար միջանցք բացեն ու ասեն` տեսեք ինչ մեծ գործ արինք վրացիքի համար:
Կարմեն ԴԱՎԹՅԱՆ
Հ.Գ. -Երեկ օրվա վերջում հայտնի դարձավ, որ տեղի է ունեցել ՀՀ անվտանգության խորհրդի նիստ։
Սերժ Սարգսյանը բավականին ծավալուն ցավակցական հեռագիր է հղել Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլուն։

Մեկնաբանություններ