Անտառային հրդեհները հաճախակիացել են ամբողջ աշխարհում

Եվրամիության միջսահմանային համագործակցության «Սևծովյան ավազանի երկրների 2007-2013 թվականների համատեղ գործողությունների ծրագրի» շրջանակում բնապահպանության նախարարության «Զիկատար» ուսումնական կենտրոնում անցկացվեց «Անտառային հրդեհների մարում հոսքային ջրերով` նոր տեխնոլոգիաների կիրառմամբ» ծրագրի ավարտական սեմինարը: Ծրագրի ազգային համակարգող, կենսաբանական գիտություններրի դոկտոր ԱՆԴՐԱՆԻԿ ՂՈՒԼԻՋԱՆՅԱՆԸ irates.am-ի հետ զրույցում նշեց, որ այս խնդիրը հրատապ է ամբողջ աշխարհում: Հատկապես վերջին տասնամյակում հրդեհները հաճախակիացել են՝ կապված կլիմայի փոփոխության հետ՝ ջերմաստիճանի բարձրացում, հարաբերական խոնավության նվազեցում և այլն:

Ծրագիրը սկսվել է 2013-ի ապրիլից, կավարտվի ընթացիկ տարվա նոյեմբերին: Մասնակցում են Կավալայի տեխնոլոգիաների ինստիտուտը (Հունաստան), Արդվինի Կորուհ համալսարանը (Թուրքիա), Բրեյլայի քաղաքապետարանը (Ռումինիա), «Էկո-Տիրաս» գետերի պահպանության միջազգային բնապահպանական ասոցիացիան (Մոլդովա), Կենսառեսուրսների ու բնօգտագործման ազգային համալսարանը (ՈՒկրաինա): Հայաստանը ներկայացնում է «Զիկատար» բնապահպանական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ը:

Անդրադառնալով մեր «Ինչո՞վ է առանձնանում «Զիկատարը»» հարցին` Անդրանիկ Ղուլիջանյանն ասաց, որ «Զիկատարը» մեր հանրապետության միակ բնապահպանական և անտառային ուսումնական կենտրոնն է. «Այստեղ վերջին 7-8 տարիներին ուսանել են մեծ թվով համալսարանների ուսանողներ, համայնքի բնակիչներ, ՀԿ-ների ներկայացուցիչներ, լրագրողներ և այլն: Իրականացվում է և՛ տեսական, և՛ գործնական ուսուցում»: «Զիկատար» պետական անտառային արգելավայրը ընձեռում է հարմարավետ և եզակի հնարավորություններ: Այն գրավիչ է նաև էկոտուրիզմի տեսանկյունից: Իբրև օրինակ`նախանցյալ տարի սկանդինավյան երկրներից այստեղ ժամանել է 75 հոգի ու շրջակա անտառներում կազմակերպել անտառային կողմնորոշման մարզաձև (տարբեր տեղերում դնում են համապատասխան նշաններ, և մասնակիցները որոշակի ժամանակահատվածում պետք է գտնեն այդ նշանները): Անդրանիկ Ղուլիջանյանը ողջունելի է համարում նման մարզաձևերի անցկացումը Հայաստանում, նշում նաև, որ իրականացվում են էկոտուրիզմի զարգացմանն ուղղված մի շարք գործողություններ, արդեն ունեն յոթ էկոերթուղիներ` գյուղերից սկսվող: Հայաստանյան այս արգելավայրի հանրահռչակումը, նրա համոզմամբ, ժամանակի խնդիր է, մանավանդ որ Հայաստանում նոր է էկոտուրիզմն իր տեղը գտնում:
«Արգելոց տանող Ճանապարհը բարվոք վիճակում չէ: Սա չի՞ կարող որևէ կերպ խոչընդոտել դրսի հյուրերի այցելությանը»,- հետաքրքրվեցի: Զրուցակիցս նկատեց, որ երբ խոսքը էկոտուրիզմի մասին է, բարեկարգ ճանապարհն առաջին պլան չի մղվում: Ճանապարհն այս դեպքում անցնում են ձիերով, հեծանիվներով և այլն:
Վերադառնալով «Զիկատար»-ում անցկացվող սեմինարին, նշենք, որ «Անտառային հրդեհների մարում հոսքային ջրերով` նոր տեխնոլոգիաների կիրառմամբ» ծրագրի ավարտական սեմինարին
մասնակցում էին բնապահպանության, գյուղատնտեսության, ՀՀ տարածքային և արտակարգ իրավիճակների (հանձին փրկարար ծառայության) նախարարությունները, ՀՀ կառավարության, Լոռու և Տավուշի մարզպետարանների, անտառամերձ համայնքների, ՀԿ-ների ներկայացուցիչներ, ինչպես նաև բնապահպանական թեմաներով հետաքրքրվող լրագրողներ:

Անդրանիկ Ղուլիջանյանն իր զեկույցում նշեց, որ հանրապետությունում ստեղծված իրավիճակի շտկումը, անտառի արդյունավետության և բնապահպանական հատկությունների բարելավումը, քայքայված անտառների վերականգնումը և անտառածածկ տարածքների ընդարձակումը հնարավոր են միայն կայուն անտառկառավարման համակարգի ներդրման պայմաններում, որում կարևորվում է նաև հրդեհների կառավարումը.
«Հրդեհները լուրջ վտանգ են ներկայացնում լեռնային անտառների եզակի կենսաբազմազանության համար, բացասական ազդեցություն են ունենում նաև հարակից համայնքների սոցիալական կայունության հարցում` հաշվի առնելով անտառի կողմնարդյունքից համայնքների բնակիչների օգտվելու հնարավորությունների նվազումը»:
Անդրանիկ Ղուլիջանյանի փոխանցմամբ` 1992 և հետագա տարիներին Հայաստանի անտառների շուրջ 70 տոկոսի վրա իրականացված չհամակարգված հատումները տասնյակ հազարավոր հեկտարների վրա հանգեցրել են լեռնային անտառին առանձնահատուկ հակաէրոզիոն, ջրակարգավորիչ, կլիմայակարգավորիչ և ինքնավերականգնման հատկությունների վատթարացման, ակտիվ ընթանում է տեսակակազմի անցանկալի փոփոխություն` մեծ վնաս հասցնելով անտառային գենոֆոնդին և, որ շատ կարևոր է, խաթարում է էկոլոգիական հավասարակշռությունը:
Եվս մեկ ուշագրավ վիճակագրություն` համաձայն Հայաստանի Հանրապետության ազգային վիճակագրական ծառայության՝ 2005-2012 թվականներին հրդեհներից պատճառված վնասը գնահատվել է մոտ 900000 եվրո, նույն ժամանակահատվածում անտառային հրդեհների մարման աշխատանքներում ծախսվել է ընդամենը 8500 եվրո:
Սեմինարի ընթացում եղան քննարկումներ, ներկայացվեցին բնագավառի հիմնական խնդիրները, դրանցից ելնելով` հրդեհաշիջման աշխատանքների բարելավմանն ու կանխարգելմանն ուղղված համալիր միջոցառումները, անհրաժեշտ իրավական փոփոխությունները և այլն:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ