Ձմեռ պապին` ճգնաժամը շալակին

ՁԳԵՔ ԳՈՏԻՆԵՐԸ
Հայտնի ասացվածք կա` ՙԱղվեսն իր ոտքով թակարդն է ընկել՚: Կարծում ենք` այս արտահայտությունն այսօր արդիական է այն առումով, որ, չնայած բազմաթիվ զգուշացումներին և հաջորդ տարի կանխատեսվող ավելի սաստիկ համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամին, կառավարությունը ներկայացրեց, իսկ ԱԺ-ն պարզապես հաստատեց հաջորդ տարվա բյուջեն (իրե՞նց ինչ, հո իրե՞նք չեն դրա տակից դուրս գալու):
Համենայն դեպս, չի կարելի ասել, թե ՀՀ կառավարությունը և երկրի բարձրագույն իշխանությունը հաշվի չեն առել, որ 2009-ի 3,2 մլրդ դոլարանոց բյուջեի կատարումը բավականին դժվար գործ է լինելու, որի պարագայում, թող ներվի ասել, կամ էշը կսատկի, կամ իշատերը: Իսկ դա նշանակում է, որ Հայաստանում կարող է անհետացման եզրին հայտնվել փոքր ու միջին բիզնեսը, որի մասին, ի միջի այլոց, վերջին 10 տարիների ընթացքում առաջին անգամ սկսեցին մտածել մեր իշխանությունները: Եվ այն 17 մլրդ դրամանոց վարկային փաթեթը, որ կառավարությունը մտադիր է տրամադրել փոքր ու միջին բիզնեսին, կարելի է ասել, նույնն է, ինչ փրփուրներից կառչելը: Քանի որ վերջին 10 տարիներին իշխանությունների միակ գործն է եղել աջակցել խոշոր, այսինքն` նաև իրենց, բիզնեսին և նրա համար ստեղծել ավելի ու ավելի հարմար պայմաններ: Եվ պատահական չէ, որ արդեն իսկ ներմուծումը մոտ 4 անգամ գերազանցում է արտահանումը: Ի միջի այլոց, 2007 թ. հունվար-հոկտեմբերի համեմատ 2008-ի նույն ժամանակահատվածում միայն Ռուսաստանից Հայաստան ներմուծումն ավելացել է 3 անգամ ¥Թուրքիայից` 1,8 անգամ¤, այն էլ միայն Էլեկտրաէներգիայի, գազի, ցամաքային տրանսպորտի, երկաթուղու և կապի ոլորտներում: Այսինքն` այնտեղ, որտեղ Ռուսաստանի Դաշնության տնտեսավարողները մենաշնորհային դիրքերում են: Սակայն կարծում ենք, որ 2009 թ. նույնիսկ այս ոլորտներում ներդրումները ՌԴ-ից էապես կնվազեն, իսկ դա նշանակում է, որ դրանց 60 տոկոսն ապահովող երկրից դրամական հոսքի դադարեցման պարագայում մեզ մոտ դրանք համարյա թե կհավասարվեն զրոյի: Իսկ խոշոր ներդրումային ծրագրեր 2009 թ. կարծես թե նախատեսված չեն: Եվ տնտեսական ճգնաժամի պայմաններում ոչ մեկը, թերևս, չի գնա այնպիսի ծրագրերի իրականացման, ինչպիսին է Հայաստանում նոր ատոմակայանի կամ Իրան-Հայաստան երկաթուղու կառուցման ֆինանսավորումը:
Սակայն սա` մի կողմ: Պարզ է, կառավարությունն արդեն իսկ հասկացել է, որ հաջորդ տարվա բյուջեն իրագործելը բավականին դժվար է լինելու: Եվ այն, որ ՀՀ իշխանությունները գումարներ են խնդրում մեկ Ռուսաստանից, մեկ Չինաստանից և Համաշխարհային բանկից, ապացուցում է, որ իրավիճակը եթե արտակարգ չէ, ապա մոտ է այդպիսին լինելուն:
Այս պարագայում հարց է առաջանում` ո՞վ է վճարելու բյուջեի հնարավոր ճեղքվածքները փակելու համար: Ինչպես միշտ` Հայաստանի հեզ ու հնազանդ քաղաքացիները, ավելի կոնկրետ` նրանց գործարար մասը: Եվ զուր չէ, որ ՀՀ պետեկամուտների կոմիտեի հարկային գերատեսչությունը դեկտեմբերի սկզբից լծված է մի հույժ կարևոր գործի` կանխավճարներ է պահանջում բոլոր միջին ու փոքր գործարարներից այն մտայնությամբ, որ եթե դեկտեմբեր ամսին կարողացան ինչ-որ բան պոկել, էլի լավ է, այլապես հաջորդ տարվա առաջին ամիսներին դա հույժ դժվար գործընթաց է լինելու, քանի որ, ըստ կանխատեսումների, այս տարվա Ձմեռ պապը տնտեսական ճգնաժամի տեսքով մեր դուռն է թակելու հենց Ամանորին:
Ատոմ ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ