Գերիշխել բոլոր հնարավոր մեթոդներով ու ցանկացած գնով

Ռուսերենում «малый» բառն ունի նաև փոքրաթիվի նրբերանգը, սակայն այստեղ հայերեն կօգտագործենք «փոքր ժողովուրդ» տարբերակը: Արտահայտությունը անցյալ դարի սկզբներից պատկանել է ֆրանսիացի նացիոնալիստ պատմաբան Օգյուստեն Կոշենին, ինչի տակ հասկացվել է հակազգային ընտրախավ, որն ագրեսիվորեն «մեծ ժողովրդի» վզին է փաթաթում իր գաղափարներն ու տեսակետները:

«Փոքր ժողովրդի» վերաբերյալ պատկերացումները Ռուսաստանում, այսպես ասած, ազգային հողի վրա զարգացրել է խորհրդային հայտնի մաթեմատիկոս, ակադեմիկոս, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր Իգոր Շաֆարևիչը, որը, իր հիմնական գիտական աշխատանքի հետ մեկտեղ, զբաղվել է նաև հասարակական գործունեությամբ, հրապարակախոսությամբ, հեղինակ է մի շարք պատմափիլիսոփայական հրապարակումների:

1982 թվականին Շաֆարևիչը ինքնահրատարակեց նշանավոր «Ռուսոֆոբիա» գիրքը՝ նվիրված տվյալ խնդրին: Ըստ նրա, «փոքր ժողովուրդը» չի պայմանավորում որևէ կոնկրետ ազգային պատկանելություն. կարևոր են ոչ թե կոնկրետ ազգային ծագումը, արյունը, արմատները, այլ այն սոցիալական հատուկ աշխարհայացքը, որի նպատակն է ոչ միայն իրեն հակադրել մեծամասնությանը, այլև անհագուրդ հավակնություններով այդ մեծամասնությանը ենթարկել իր կլանային, խմբային, ընտանեկան շահերին: Այդուհանդերձ, այդ ինչ-որ տեղ ապազգային, թե ինտերնացիոնալ համարված երևույթի մեջ Շաֆարևիչը առանձնացնում է այն ազդեցիկ միջուկը, որը կապված է հրեաների հետ (դրա համար էլ վերջիններս նրան մեղադրում են անտիսեմիտիզմի մեջ):

«Փոքր ժողովրդի» նշված ֆենոմենը արդեն տևական պատմական ժամանակաշրջան գոյություն ունի և ակտիվորեն գործում է Ռուսաստանում: Ընդ որում՝ գործում է մեկ նշանաբանով` գերիշխել բոլոր հնարավոր մեթոդներով ու ցանկացած գնով: Որպես կանոն, նպատակը շրջակա սոցիումի դեգրադացիան է ու նրա անկումը, քանզի միայն այդպես կարելի է դիմակայել մեծամասնության հետ հարաճուն մրցակցությանը: Այդ անձանց համար Ռուսաստանի զարգացումը, նրա պետականության, ինքնիշխանության ամրապնդումը, ազգաբնակչության աճը, նրա կենսամակարդակի բարձրացումը և այլն համազոր են սոցիալական մահի: Հակառակ պարագայում, անիծյալ մեծամասնությունը կուժեղանա և վրեժխնդիր կլինի:

Շաֆարևիչը հատուկ կենտրոնանում է անցյալ դարի 17 թվականի հոկտեմբերյան հեղաշրջման վրա, երբ «փոքր ժողովուրդները» հրեաների ու իրենց նմանների հետ տապալեցին Ռուսական կայսրությունը՝ հզոր հարված հասցնելով ռուսական ինքնությանը: Շաֆարևիչը պաշտպանում է այն վարկածը, որ Նիկոլայ Երկրորդի ընտանիքի գնդակահարումը եղել է «սպանության հրեական ծիսակատարություն»:

«Փոքր ժողովրդի» տեսությունը հրատապ դարձավ նաև Խորհրդային Միության քայքայման տարիներին ու դրանից հետո, երբ Ռուսաստանում իշխանության գլուխ եկավ հրեական օլիգարխիան: Այդ «փոքր ժողովրդի» բացահայտ հակառուսական քաղաքականությունը հանգեցրեց մոտ 20 միլիոն մարդկային կորստի՝ գրում է ճանաչված հրապարակախոս Անդրեյ Ֆեֆելովը: 1991 թվականից հետո երկրից Արևմուտք հանվեց ավելի քան երեք տրիլիոն դոլար: Հետևեց չուբայսյան թալանչիական սեփականաշնորհումը: Ավելի քան 100 հազար խոշոր ձեռնարկություններ ու գիտական հաստատություններ վերացվեցին գլոբալ ուժերի թելադրանքով: Ռուսաստանը` որպես արդյունաբերական խաղացող, դուրս մղվեց Արևմուտքի տեխնոլոգիական մրցակիցների ցուցակից և այլն:

Նորագույն ժամանակներում ռուսների համար «փոքր ժողովրդի» խորհրդանշան են դարձել «Պառնաս» և «Յաբլոկո» ընդդիմադիր կուսակցությունները, որոնցում իրոք էական է հրեական ներկայությունը: Այս կուսակցությունները Պետդումայի վերջին ընտրություններում անհրաժեշտ նվազագույն ձայներ չհավաքեցին, սակայն ընտրությունների ընթացքում հատկապես սրանք ապշեցնում էին իրենց անսքող հակառուսական (ըստ իրենց՝ հակապուտինյան) դիրքորոշումներով՝ հրաժարում ինքնուրույն ռուսական քաղաքակրթությունից և ուղղափառ կրոնից, ինտեգրացիա Արևմուտքի հետ վերջինիս աներկբա պայմաններով, արևմտյան «արժեքների» ընդունում, հրաժարում Ղրիմից և այլն: Գուցե և առայժմ մեծ չէ այս կուսակցությունների հասարակական ազդեցությունը, բայց չմոռանանք, որ խորհրդային ժողովուրդների մեծ մասը ևս կողմնակից էր միասնական պետության պահպանմանը: Նշենք նաև, որ մոտ մեկ միլիոն ընտրող ունեցող այս «փոքր ժողովուրդը» ամենայնս կրթված է ու ակտիվ, ընդգծված իշխանամետ, ուժեղ դիրքեր ունի լրատվամիջոցներում, կրթական ու մշակութային ոլորտներում, տնօրինում է շոշափելի ֆինանսական միջոցներ: Արժե հիշատակել նաև այն պարագան, որ այդ խավը հիմնականում կենտրոնացած է Մոսկվայում և Պիտերում:
Բայց ի՞նչ կապ ունեն «օտար» երկրում տեղի ունեցող այս երևույթները Հայաստանի հետ՝ կհարցնեն ընթերցողները: Մանավանդ որ մեր երկրում հայերս գերակշիռ մեծամասնություն ենք, և ազգային փոքրամասնությունները հակահայկական ոչինչ չեն ձեռնարկում: Բարեբախտաբար:

Թեև Շաֆարևիչը, ինչպես ասվեց, «փոքր ժողովուրդը» չի բնորոշում ընդգծված էթնիկական ծագումնաբանությամբ, սակայն դա չի նշանակում, որ այդ քայքայիչ ու ապականիչ տարրը չի կարող նաև միազգյա լինել: Դուք ասեք՝ ո՞ւմ գործունեության շնորհիվ է Հայաստանն այսօր հայտնվել տնտեսական, քաղաքական, բարոյական խոր ճգնաժամում: Ո՞Ւմ է այսօր գրեթե միաձայն մերժում բովանդակ հայ ժողովուրդը: Ո՞Ւմ մեղքով են հայրենիքը լքել ու շարունակում լքել նրա քաղաքացիները: Ինչո՞ւ է այսքան ցածր կենսամակարդակը: Ո՞ր ոլորտը թվարկես, որ վիճակը գոնե հանդուրժելի լինի:
Գլխի ընկա՞ք, թե ով և որն է մեր հայրենի «փոքր ժողովուրդը»:

Ռուբեն ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ
Մոսկվա

Հ. Գ. Ռուսաստանում «փոքր ժողովրդի» նենգ գործողությունների պատճառով լիակատար դեգրադացիայի ենթարկվեց նաև երբեմնի հզորագույն խորհրդային բանակը: Սակայն, զարմանալի բան, ռուս գեներալները չարժանացան այն անխնա պարսավանքներին, որոնցով ներկայումս «պատվում» են հայոց բանակի գեներալներին: Ես չգիտեմ, թե որոնք են այս երկու տարբեր մոտեցումների պատճառաբանումները:

Հեղինակի նյութեր

• «Ճղճղոցը» լռեցրին
• Քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նը երկ­րորդ հնա­գույն մաս­նա­գի­տու­թ­յունն է
• Հեշտ է ա­սել` ա­նուղ­ղե­լի ռու­սա­սեր­ներ են
• Խո­պան­չիու­թ­յու­նը դար­ձել է ապ­րե­լա­կերպ, սո­վո­րու­թ­յուն, կեն­ցաղ
• Երբ խոս­քը մի­լիար­դա­վոր դո­լար­նե­րի մա­սին է, մեծ տե­րու­թ­յուն­նե­րը գոր­ծում են ա­նո­ղոք
• Ոչ էն է մի բան, ո՛չ էլ` էս
• Եթե գլուխ չես հա­նում սե­փա­կան ղե­կա­վար­նե­րից
• Կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին աշ­խար­հա­փո­փո­խու­թ­յուն
• Ամեն ժո­ղո­վուրդ ար­ժա­նի է իր ղե­կա­վա­րին
• Ա՜խ այդ անշ­նոր­հա­կալ ռուս­նե­րը
• Հույս-հարց-պա­հան­ջը ար­դեն դառ­նում է ինք­նան­վաս­տա­ցու­ցիչ
• Ներ­վեց... թմ­րա­մաք­սա­նեն­գը, բայց նա հրեա էր
• Գլխա­վոր կռ­վախն­ձո­րը կդառ­նա Ղա­րա­բա­ղը
• «Ի՜նչ հայ, հրեա է» («Հրեա­նե­րից պր­ծանք, ան­ցանք հա­յե­րին»)
• Քսան տա­րի նույն դեմ­քին են նա­յում
• Պու­տի­նի, լե­հե­րի և հրեա­նե­րի մա­սին
• Հա­յաս­տա­նը կա­րիք ու­նի փոր­ձա­ռու­թ­յան
• Չտես­նե­լու չտանք, թե վեր­ջերս Շոյ­գու­յին ինչ շու­քով ըն­դու­նե­ցին Բաք­վում
• Երբ ան­գամ մեկ ըն­տա­նիքն է դառ­նում հո­գա­ծու­թ­յան ա­ռար­կա
• Ինչով են զբաղ­ված եվ­րո­պա­ցի­նե­րը

Մեկնաբանություններ