«Տյառնընդառաջի» տոնը զուտ ազգային բնույթի է և գուշակության խորհուրդ իր մեջ չի կրում

«Տյառնընդառաջը», որը Բարեկենդանից հետո մեր ժողովուրդը Հայ առաքելական եկեղեցու հետ մեծ հանդիսավորությամբ տոնում է յուրաքանչյուր տարվա փետրվարի 14-ին, ազգային, քրիստոնեական ծիսակատարություն է և գուշակության խորհուրդ չի կրում:

Ինչպես մեր թղթակցի հետ զրույցում նշեց պատմաբան Վահե Անթանեսյանը, այդ օրը (ըստ Ավետարանի) նշանավորվում է 40 օրական Հիսուսին ծնողների կողմից տաճարին ընծայելու փաստով, որի ճանապարհին ակամա հայտնվել է ջահերով թափորը: Կրակը, որն այդ օրը լուսավորել է տիրոջ ճանապարհը, խոր խորհուրդ ունի, որն անառարկելիորեն ընդունում են բոլոր քրիստոնյաները: Օրը խորհրդանշելու նպատակով, փետրվարի 13-ի երեկոյան, եկեղեցում օրհնված ջուր բաժանելուց բացի, խորանից վերցրած կրակով քահանաները վառում են հավատացյալների բերած ճրագներն ու մոմերը, որոնք նրանք հետո տեղափոխում են տուն` այս կերպ իրենց օջախ մտցնելով Քրիստոսի լույսն ու օրհնությունը:
Պատմաբանի խոսքով, «Տյառնընդառաջ» եկեղեցական տոնը ի դեմս Մարիամ Աստվածածնի ու նորածին Հիսուսի, մայրական ծիսակատարության, նորապսակների և օրհնության, ինչպես նաև ժառանգի ակնկալման օր է, որը ծնվելուց հետո պետք է առաջնորդվի քրիստոնեական ճշմարտությամբ և օրհնությամբ:
Խարույկի կրակը (ցանկալի է` ցորենի ծղոտից) վառում է նորապսակ երիտասարդը` արևին և քառասնօրյա Քրիստոսին ուժ տալու նպատակով: Վառվող կրակը տան նահապետը կամ քահանան օրհնում են` Տիրոջը դիմելով տարվա բարեբերության և այն բնական աղետներից զերծ պահելու խնդրանքով:
«Տյառնընդառաջի» կրակի շուրջն առաջինը պտտվում են հարսնացու աղջիկները` երգով գովաբանելով Մարիամ Աստվածածնին: Այնուհետև խարույկի շուրջն սկսվում է կլոր պարը: Կրակի վրայից առաջինը թռչելու իրավունքը վերապահվում է նորահարսին ու նորափեսային: Պտղավորվելու և արու զավակ ունենալու ակնկալիքով խարույկի վրայից թռչում են նաև ամուլ կանայք` նույն կրակով այրելով իրենց զգեստի քղանցքը, ապա երիտասարդները, տղամարդիկ` մաքրվելու, և վերջում երեխաները` «ցավուչոռից» ազատվելու նպատակով:
«Տյառնընդառաջի» կամ «Տրնդեզի» մոխիրը համարվել է սրբազան: Այն, բարեհաջող ծննդաբերության նպատակով, կանայք լուծել են ջրում և խմեցրել ծննդկանին: Առատության ակնկալիքով տարեցները «Տրնդեզի» մոխիրը շաղ են տվել գոմերում, հավաբներում, արտերում:
Հավելենք նաև, «Տյառնընդառաջը», ինչը նաև ազդարարում է ձմռան ավարտն ու գարնանամուտը, նշվել է բնապաշտական ժամանակաշրջանում` խորհրդանշելով Վահագն աստծո ծնունդը, որի երկունքը տևել է քառասուն օր: Վահագնը ծնվել է հրից, որից էլ քուրմը կրակ է վերցրել և նվիրել համայնքին:
Ըստ Վ. Անթանեսյանի, «Տյառնընդառաջի» տոնական սեղանը ցանկալի է զարդարել յոթ տեսակի հատիկաընդեղենով, փոխինձով և հայկական ավանդական` կլոնդակ, փուռնիկ, խաշիլ ճաշատեսակներով: Ցանկալի է նաև տան ծառատեսակներից կամ բույսերից մեկը զարդարել ընկույզով, տանձով, խնձորով ու նռով:

Հասմիկ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Լավ կլիներ Ցեղասպանության զոհերին հարգանքի տուրք մատուցելուց բացի նաև մաքրություն պահպանել իմանայինք
• Հյուրը՝ Տիգրան Մանսուրյանն էր
• «Բանակում կատարված դեպքի համար թող պատժեն մեկին, ոչ թե ողջ ղեկավարությանը»
• «Ադրբեջանական կողմին ռազվեդչիկ պետք չէ, որովհետև մեր թերթերն ամեն ինչ բաց են գրում»
• Աշխատանք փնտրողները լոտոյի վաճառակետերում են
• Սիրիահայերի աշխատանքի հարցը դեռևս մնում է անլուծելի
• Ոսկու շուկայում բազմաթիվ թերացումներ են հայտնաբերվել
• Սարիթաղցիները հրաժարվում են վճարելուց դեկտեմբեր ամսվա աղբահանության վարձը
• Դպրոցներում շարունակվում է դրամահավաքությունը, թեև ԿԳ նախարարը հակառակն է պնդում
• «Դալալ» հասկացողությունը պետք է վերանա մեր միջից»
• «Որ ալիքը միացնում ես` պարում են ու երգում. հա՛յ ժողովուրդ, դու ե՞րբ ես մտածելու»
• «Հայաստանում այդքան ատրճանակ չկա, ինչքան հեռուստաէկրանի վրա ենք տեսնում»
• «Ժառանգությունը» չի լքել մարտադաշտը
• ՄԱԿ-ը պահանջում է պատժել Հյուսիսային Կորեային` սեփական ժողովրդի նկատմամբ «հանցագործություններ» կատարելու համար
• «Թեպետ երկրաշարժերը պտտվում են մեր հանրապետության շուրջ, բայց մեզ համար խուճապի որևէ առիթ չկա»
• ՈՒկրաինայում կվերացվի որդեգրման գաղտնիությունը
• Մեծ Բրիտանիայում գտել են մարդու հետքեր, ով ապրել է 800000 տարի առաջ
• «Երկու Օլիմպիադա, և վե՛րջ»
• «Ժնև-2 բանակցությունների երրորդ փուլը մարտից շուտ չի սկսվի»
• Հայաստանում քանի՞սը գիտի` ո՞վ է սբ. Վալենտինը

Մեկնաբանություններ