Եթե վերը նշվածը վերաբերում է բոլոր ժողովուրդներին, ուրեմն դա պատմության ընթացքում փորձված, որոշակի տրամաբանական շղթայի միջոցով ձևավորված բանաձև է, որը կարելի է բացել ու վերստին ապացուցել: Փորձենք:

Արցախում կրած ռազմական պարտությունը բարդույթավորել է ոչ միայն ադրբեջանական ղեկավարությանը և ռազմական գործիչներին, այլև հասարակության բոլոր շերտերին: Խորհրդային շրջանում սկսված ազգային ինքնագիտակցության զարգացման փորձերը, ազգային վերելքին ուղղված նպատակասլաց պետական գործողությունները հօդս են ցնդել 1990-ականների սկզբներին, երբ ռեսուրսներով գերակշռող Ադրբեջանը ռազմական պարտություն կրեց` կորցնելով ԱԽՍՀ տարածքների մի մասի վրա ունեցած վերահսկողությունն ու ստիպված լինելով զբաղվել 600000-ի հասնող փախստականների խնդիրներով:

«Իրատես de facto»-ի հարգարժան լրագրողներից մեկը` Սոկրատ Հովսեփյանը, թերթում կարծիք էր հայտնել, թե Հայաստանն այնքան խնդիրներ ու հոգսեր ունի, որ հազիվ թե տեղին է հայոց մամուլում հանգամանորեն քննարկել Եվրոպայի մուսուլմանացման հարցը: Գուցե և այդպես է:

Ո՜նց ենք սիրում, երբ մեզ ֆռռացնում են։ Հատկապես մեր ամենամերձավորները։ Զորօրինակ, հարևան մթերային խանութի մսամթերքի բաժնի չափավոր թմբլիկ, անուշ-մեղուշ, քիչ էլ շլդիկ վաճառողուհի տիկին Վեհանուշը։ Հարց ու փորձ է անում գիշերվա երազից, աշխարհաքաղաքական այլասերումներից, տիկնոջդ մոր առողջությունից (էդ ջադուն էն օրը սփրթնած էր, խեր լինի...), և մինչ մտքով փորձում ես Սիրիայի դեպքերը համադրել զոքանչիդ կաղ ոտքի հետ, դավադիր կշեռքն անում է յուր մրոտ գործը, ինքդ էլ շնորհակալ ու գոհ լքում ես խանութը։

Ե՞րբ երգվեց հանրապետության օրհներգը։ (Խոստովանում եմ, սույնը գրելիս կարկամեց գրիչս, ինչպես կարկամում են մականունակիր մեր երեսփոխանների պերճախոս լեզուները, երբ սերտում են «Շունն ու կատուն»)։ Գուցե այն օրերին, երբ պետությունը կենվոր դարձավ սեփական տա՞նը։

Օգոստոսն էր մեղրագույն հուրհրում հայոց կարմրաշեկ մի գյուղում: Տրամադրությունը տոնական էր, զի սովալլուկ մի ընտանիքի օջախն էր շինվում: Ցնծության մեջ էր Հեֆեռնը Ջոն, դեսպանն ԱՄՆ-ի, ով յուր աջ ձեռքով բեռնված դույլը որսում-փոխանցում էր յուր ձեռքին ձախ ու մեղմիկ ժպտում էր միսիոներական խոհուն, քիչ խորամանկ ժպիտով:

Հակախորհրդային վայրագ ուժեր և նրանց հետևից հորթի պես վազող անհատներ, ինչո՞ւ եք լռում, թե՞ դեռևս դուրս չեք եկել էյֆորիայից: Չկա «չարիքի» կայսրությունը, աշխարհում չարիքը պակասե՞լ է, թե՞ ավելացել: Միգուցե կխոստովանեք, որ այսօր աշխարհում չկա ԱՄՆ-ին և նրա դաշնակիցներին զսպող զսպաշապիկը, և նրանք հերկում են համաշխարհային կյանքն այնպես, ինչպես ցանկանո՞ւմ են: Աշխարհում ամեն օր արյուն է հեղվում, և ո՞վ է դրա հեղինակը` ԱՄՆ կոչված դեմոկրատական երկիրը:

ՄԱԿ-ն աշխարհում բարենորոգչական ծրագրեր է իրականացնում։ Կարծեմ Սոմալիում հաց ու պանիր է բաշխում։ Մի խոսքով, պատերազմներ, համաշխարհայնացում, և Երևանի Փակ շուկայի բռնազավթումը արգելել անկարող է, սակայն բավականաչափ մարտական է այլ նախաձեռնություններում։ Զորօրինակ, 2005-ին ՄԱԿ-ի հայաստանյան ներկայացուցչությունը մի միտք հրապարակ նետեց` Գիտությունների ազգային ակադեմիան դարձնել հասարակական կազմակերպություն, այսինքն` ազատել պետական հոգածությունից։

Հրեաստանը Հռոմեական կայսրության միակ պրովինցիան էր (մարզը), որին արտոնված էր իր դրամը հատել։ Ճիշտ է, որոշակի սահմանափակումներով. հրեաները կարող էին հատել միայն սիկղ` կրոնական հատուկ փող։ Բանն այն է, որ հռոմեական մետաղադրամների վրա դրոշմված էին հեթանոսական պատկերներ, որոնք, համաձայն հրեական հավատի, տաճար մտցնել չէր կարելի։ Բայց միաժամանակ էլ նվիրատվություն անել պետք էր, ուստի և ղևտացիք (հրեական տաճարի սպասավորներ) Հռոմից իրավունք խնդրեցին հատելու իրենց դրամը։

Երբևէ անցե՞լ էր ձեր մտքով, որ առակը մազի ու գերանի մասին կարող է քաղաքական հաղթաթուղթ դառնալ։ Իմ մտքով` վստահաբար ոչ, բայց սույն եղելությունը մեր կյանքի շարժիչ ուժն է, ինչի հետ, բնականաբար, չեմ համակերպվում, նույնը պատգամելով ընթերցողացս։ Էսպես ուրեմն. մենք խուսափում ենք նրանցից, ովքեր մազի լավություն անելով մեզ, գերանի զորությամբ այն հանում են քթներիցս, դրա մազն ուտո՜ղը, ասում ենք այս ու այնտեղ, հետո մոռանում, երբ ընտրարշավի պատգամաբերները (իմա` թաղի ժրաջան կիսաքրեականները) բախում են մեր դուռն ու դարպասը։