ՎԵՀՈՒԹՅԱՆ ՄՈԼՈՒՑՔԸ ՃԻՃՎԻ ՊԵՍ ՄԱՇՈՒՄ Է ՀՈԳԻՆ

Իվան ԻԼՅԻՆ
Մեծամտությունը եղել է բոլոր ժամանակներում, բայց անցյալում երբեք չի դրսևորվել նման մասշտաբներով։ Ամեն ինչ գռեհկացնող մասսայականացման, կիսագիտության և կիսակրթվածության դարաշրջանը կյանքի կոչեց մարդու այդ տեսակը։ Նա երևակայում է, որ խելացի է ու լրջմիտ, որ ամեն ինչ հասկանում է, որ գիտի «այս» և էլի ինչ-որ բաներ, որ կարող է «այն» և էլի շատ ու բազմաթիվ բաներ։ Եվ վերջապես, նա «ամեն ինչ» կարող է։ ՈՒ հենց դրանից ելնելով` նա գոռգոռում է, քամահրում բոլորին, անելանելի դրության մեջ դնում, խայտառակում։
Նա քայլում է ինքնավստահ ու վերամբարձ և ապշեցնում ամբողջ աշխարհը, նրան, թերևս, կբավարարեր միայն համաշխարհային երկրաշարժը։ Ավելի քչով դժվար թե գոհանար...
Ի՜նչ ասես, որ «չգիտի» նա։ Նրա համար գոյություն չունեն դժվարություններ ու գաղտնիքներ` ամեն ինչ տափակ ու պարզունակ է։ Ինչ վերաբերում է Աստծուն` վաղուց վերջ է տրված նրան։ Հայրենիքը նախապաշարմունք է, ազգայնականությունը` նախապատվություն, մասնավոր սեփականությունը` հափշտակություն և չարաշահում։ Մարդը` ցանկասեր էակ։ Գիտությունը` դասակարգային խաբեություն։ Ազատությունը միայն համընդհանուր պրոլետարացման մեջ է։ Եվ ընդհանրապես, աշխարհը պետք է խոնարհվի ու չծղրտա։
Հասկանալի է` բոլորը չեն կարող հավասարապես կրթված ու հավասարաչափ համեստ լինել։ Շատերը գիտեն ոչ շատ։ Բայց լավ։ Սակայն ահա մեկը գիտի շատ քիչ և չի կասկածում. նա միամիտ է։ Մյուսը գիտի նույնքան քիչ, որքան և առաջինը, սակայն երևակայում է, որ գիտի շատ և կատարելապես. ուրեմն նա տարված է մեծամտությամբ։
Միամիտը դեռ չի էլ խորհել ինքն իր մասին, նրա սեփական մտավոր ունակությունը և իշխանությունը, նրանց սահմաններն իր համար դեռ պրոբլեմ չեն դարձել։
Ինքնահավանը, հակառակը, վահանի վրա է բարձրացնում ինքն իրեն։ Նա անսահմանորեն գերագնահատում է սեփական հնարավորությունները։ Նա ճիշտ չի շրջագծում սեփական սահմանները։ Վեհության մոլուցքը ճիճվի պես մաշում է նրա հոգին։
Մեզնից յուրաքանչյուրին անհրաժեշտ է առողջ վստահություն իր նկատմամբ («Այն, ինչը ես կարող եմ, հաստատ կարող եմ»), ոչ մեկին օգուտ չի բերում տխմարավուն գոռոզությունը («Ես ավելի շատ եմ, քան կամ»)։ Գոռոզությունն առաջանում է պատրանքից, սակայն պատրանքի վրա չես կառուցի ոչ մի անսխալ բան, իսկ այն, ինչը, այնուամենայնիվ, կառուցվում է, փտած է ու փխրուն։
Մեծամասնությունը, ասես, ստեղծված է նրա համար, որ պատժի ինքն իրեն։ Սեփական վտանգները կրում է իր մեջ, ծանրագույն հետևանքները ննջում են նրա ընդերքում։ Նրա դատողությունների թուլությունը, նրա ամբարտավանությունը, արմունկներով հիմարաբար-հանդուգն սրան-նրան հրմշտելը տանում են դեպի կործանում։
Խելացին հաճախ կասկածի է ենթարկում սեփական խելքը, նա մշտապես շոշափում է սեփական սահմանները, իսկ երբ գտնում է դրանք, ձգտում է լայնացնել` օրգանապես, ոչ թե մեխանիկորեն, նա վարժվում է դատողությունների ճգնականության մեջ։ Հիմարը, հակառակը, մտքով էլ չի անցկացնում, թե ինքը կարող է հիմար լինել, սեփական չնչինությունը նա համարում է կատարյալ մեծություն և լիարժեքություն, ու... պատիժը կրնկակոխ հետևում է նրան։
Մեծամտությունից փրկություն չկա։ Նա պետք է անցնի օբյեկտիվության դաժան դպրոցը, սովորի քրիստոնեական առաջին առաքինությունը` հնազանդությունը, և սերտի այն։ Քանզի խոնարհության մեջ մարդն աստիճանաբար դառնում է այն, ինչ իսկապես պետք է լինի։ Նրա առջև բացվում են բարձունքներն ու խորությունները, նա կանգնում է Տիրոջ առաջ և իրեն զգում Աստծո ձեռքերում։ Միայն այդպես են աճում նրա թևերը, և նա զգում է դրանք` առանց ընկնելու մեծամտության գիրկը։
Տպագրության պատրաստեց Պավել ԱՆԱՆՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ