Տղերքը խոհանոցում
03.07.2020 | 00:08
Կորոնավիրուսը մտավ հուլիս ավելի հզոր, քան գարնանն էր: Պարետատան նիստերն ու ճեպազրույցները չեն պատասխանում գլխավոր հարցին՝ այս պատմությունը ե՞րբ է ավարտվելու: Բժշկագետ Նիկոլ Փաշինյանը ու սուրբ Արսենը չգիտեն՝ պիկին հասե՞լ ենք, պիկ ունենալու՞ ենք: Հայաստանում գյուտեր եղան կորոնավիրուսի դեմ պայքարում, որ աշխարհը չգնահատեց: Մի քանի անխելք երկրներ պատվաստանյութ են ստեղծում, Հայաստանը ամենաարդյունավետ ելքն է գտել՝ վարչապետն ու իր 11 առաքյալները (շրջակա միջավայրի առաքյալին ճանապարհին կորցրինք) Երևանում, մարզպետները մարզերում դիմակներ են բաժանում: Ենթադրվում է, որ մոգական դիմակներ են, նվազագույնը 39000 քառակուսի կիլոմետր շառավղով դուրս են վռնդում վիրուսին: Պայմանով՝ մարդիկ պիտի դիմակ դնեն, իսկ նրանք չեն դնում: Կամ՝ դնում են տեղ-տեղ: Ավելի հաճախ՝ ոչ մի տեղ:
…Որևէ մեկի մտքով անցնու՞մ է՝ ինչու՞ ՀՀԿ-ն 2008-ին որոշեց Աժ նախագահ Տիգրան Թորոսյանին պաշտոնանկել ու նախագահ դարձնել մեկին, որ պատգամավոր չէր: ՈՒ՝ արեց: Հովիկ Աբրահամյանն արդեն նախագահականի եվրառեմոնտն ավարտել էր ու սկսել էր խանգարել՝ պետք էր մի տեղ տեղավորել, վարչապետ Տիգրան Սարգսյանին այդ պահին հնարավոր չէր պաշտոնանկել: Զոհաբերվեց Տիգրան Թորոսյանը, որ անակնկալ դարձել էր Աժ նախագահ: Երկրորդ, թե երրորդ փորձից: Առաջինը չստացվեց՝ 2001-ին Աժ նախագահ Արմեն Խաչատրյանը հրաժարական տվեց ու չտվեց: Մինչ փորձում էին հասկանալ՝ տվեց, թե՞ չտվեց, Տիգրան Թորոսյանն աշխատասենյակի դռանը հարցազրույց էր տալիս ու ասում, որ ԱԺ-ն նախագահ չունի, ՀՀԿ թեկնածուն ինքն է: Ինքը չէր: Չեղավ նաև 2003-ին ընտրված ԱԺ-ում, երբ անակնկալ քաղաքական որոշմամբ, որ կայացել էր Բաղրամյան 26-ում, ԱԺ նախագահ ընտրվեց ոչ թե քաղաքական մեծամասնություն ՀՀԿ-ից, այլ՝ ՕԵԿ-ից: Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը ՀՀԿ-ի հետ հույսեր չէր կապում, այնքան չէր կապում, որ …ստեղծվեց ԲՀԿ-ն: Ինչպես Արթուր Բաղդասարյանը դուրս սպրդեց հսկողությունից՝ համարվելով հաջորդ նախագահի թեկնածու, Բաղրամյան 26-ի խոհանոցի դեղատոմսով ու սեփական աշխատակազմի «հրաշամանուկների» որոգայթով հարկադրական հրաժարական տվեց, այնպես էլ Աժ նախագահ, ապա՝ վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանը սկսեց խաղեր տալ ու… գետերի, առուների պատմությունը գիտեք: Գոտկատեղից մի թիզ ներքև երկարությամբ շրջազգեստով աղջիկներն ու ժելեած մազերով կամ քրեական անցյալով տղաները ԱԺ-ում հայտնվեցին Հովիկ Աբրահամյանի ձեռքով՝ ի հաշիվ տասնյակներով աշխատանքից ազատվողների ու հաստիքների բազմապատկման: Բաղրամյան 26-ի խոհանոցում կոփված ԹԻՄ էր եկել Աժ, իբր բարեփոխումներ էր անում: Տղաների ու աղջիկների զվարճասեր թիմի հրամանով շաբաթը մեկ վերանորոգվում էին աշխատասենյակները, իրենց հագած շրջազգեստների գույնով՝ փոխվում էին վարագույրները: Յուրայինների ու օտարների սկզբունքով վերակազմավորվում էին Աժ վարչությունները, փոխվում էին հավատարմության երդում տվածներն անգամ: Խոհանոցի շեֆի մանկության ընկերների ու քաղաքական «ախպերության» «բարեփոխումների» շրջագծում չհայտնվելու համար պետք էր միջնորդություն Բաղրամյան 26-ի խոհանոցից կամ… Ռոբերտ Քոչարյանից: Հովիկ Աբրահամյանը՝ հավատարմության երդումներ շռայլելով Սերժ Սարգսյանին՝ խաղում էր երկու ուղղությամբ ու չէր թաքցնում նախագահ դառնալու հավակնությունները: Դեռ 2009-ից: Նա դառնում էր վտանգավոր՝ տարածքային կառավարման նախարարի պաշտոնում հասցրել էր ամեն տեղ իր մարդկանց դնել ու… փող ուներ ոչ պակաս, քան իրենք: Պատմությունը պտտվում էր խոհանոցից խոհանոց: Պաշտոնանկություններ ու նշանակումներ, որոնց իմաստն ու հետևանքը քաղաքական առևտուրն էր, ոչ թե պետության ու ժողովրդի շահը: ՀՀԿ-ի պատմությունը, ցավոք, մեծ դավաճանության պատմություն է՝ ամեն հաջորդ նախագահ դեյուրե հարգելով՝ դեֆակտո «ոչնչացնում էր» նախկինի մարդկանց՝ յուրայիններով շրջապատելով իրեն, շարքայինները գիտեին սկզբունքը՝ կամ դու ես ուրանում, կամ՝ քեզ: Չե՞ս ուզում, չե՞ս կարող, կգան նրանք, որ այդ արհեստը արվեստի են հասցրել:
Քաղաքական էլիտան ապրում էր ջունգլիների օրենքով՝ դիմանում է ուժեղը: ՈՒժեղանում ես փողով ու ՇԵՖԻՆ ծառայելով: Մենք ապրում էինք այդ խոհանոցում եփված «ճաշերով»: Խոհանոց, որտեղ ոչ մեկը մյուսի պատրաստած ուտեստը չէր համտեսի՝ կյանքի համար վտանգավոր էր: Այսօր այդ «խոհանոցի» տղերքն ու աղջկերքը հաճույքով հրաժեշտ են տվել ՇեՖԻՆ, բայց ոչ իրենց հավակնություններին: Նրանք զգացել են իշխանության համն ու հոտը, և այլևս իրենց քիմքն ուրիշ համ ու քիթն ուրիշ բույր չի ընդունում: Նրանցից ոչ մեկի մտքով չի անցել ներողություն խնդրել՝ չունեն սխալների գիտակցություն: Նրանք անցել են բոլորին ու ամեն ինչի մի քանի անգամ դավաճանելու ուղին ու հիմա ներկայանում են վերին ատյանի ճշմարտության մունետիկներ: Դա է «խոհանոցի տղերքի» կենսափիլիսոփայությունը: Նրանք չգիտեն, որ հնարավոր էր կուսակցությունից կուսակցություն չթռչել, ուժեղից ուժեղ տիրոջ գիրկը չնետվել՝ հավատարմության հերթական երդումը տալ՝ նախորդը դրժելով: Նրանք… մեղավոր չեն: Խաղի կանոններն էին այդպիսին, նրանք քայլում էին գլուխների վրայով, ԱԱԾ-ի մակարդակի «բացահայտումներ» ու մատնություններ էին անում՝ ով ում մեկենասն է, ով ում մարդը՝ իրականից: Վստահ էին, որ իրենց դեմ խաղ չկա, խիարը միշտ թարս է աճելու, հավերժության ճանապարհն է անցնում Մելիք-Ադամյանով: Նրանց խաբեցին, ու հիմա չեն հաշտվում իրենց կարգավիճակի հետ: Խոհանոց են որոնում, որ իրենց նորից կերակրեն, սովոր չեն իրենց հաշվին ապրել:
…Երբ օրվա ընդդիմությունը օրվա իշխանության հետ սկսում է խաղալ նույն խաղը՝ հայցեր ներկայացնելով դատախազություն, ամեն ինչ ընկնում է իր տեղը: Փաստացի՝ խոհանոցը չի փակել դռները: Փաստացի՝ սուտ էր՝ ես սխալ էի, դու ճիշտը, սխալ են բոլորը, ճիշտը դեռ ոչ ոք ոչ մեկին չի ասում: Դա է «խոհանոցի» իմաստը՝ ճաշի բաղադրատոմսը ոչ ոք չպիտի իմանա՝ հին ընտանեկան ավանդույթ է, սուրբ սովորույթ: Պետական գաղտնիք՝ վերջապես: Մինչև հիմա: Իրականում ոչինչ չի փոխվել, ՀԱՄԱԿԱՐԳ չի փոխվել: Հին համակարգը փոխում է նոր համակարգը: Հայաստանում թավշե հեղափոխությունը եղավ համակարգի ներսում, կառավարման փիլիսոփայություն չփոխվեց, կացութաձև չփոխվեց: Նույնիսկ առանցքային պաշտոնյաների փոփոխությունն ընտրովի է: Հավատարմության երդումի սկզբունքով: Փոխվել է խոհանոցի հասցեն, կամ հիմա խոհանոցին ասում են «կուխնի»: Գործում է օմերտայի օրենքը՝ լռության, երբեք չասել, ինչ արգելված է վտանգավոր է կարիերային: Երբեմն՝ ուղղակի կյանքին: Եվ, ուրեմն, հավերժական հարց է՝ ինչու՞ ԱԺ ոչ մի նախագահ մեկ գումարում չի պաշտոնավարել՝ սկսած Գերագույն Խորհրդի նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանից մինչև Արա Բաբլոյան: Գուցե՝ Արարատ Միրզոյան: Այս մեկ հարցի առանցքի շուրջ հնարավոր է հավաքել Հայաստանի երրորդ հանրապետության պատմությունը՝ հրաժարականներով, պաշտոնանկություններով, ահաբեկչությամբ ու ընտրություններով, որ խոհանոցում որոշված նշանակումներ էին:
…Իսկ գուցե նաև մենք ենք «խոհանոցի» ժողովուրդ՝ մեզ հետաքրքրում է ուտելիքը՝ նյութը, սովոր չենք մտածել բարձր մատերիաների մասին՝ տիեզերքի, հոգու, կյանքի իմաստի, պետության դերի, քաղաքացու պարտականությունների ու իրավունքի, սիրո ու Աստծո: Երբ մարդը մոռանում է Աստծուն, իրեն է համարում աստված ու որոշում, որ կարող է տնօրինել ոչ միայն իր, այլև ուրիշների ճակատագիրը: Ցավոք, ոչ բոլորի փորձերն են ձախողվում, լինում են նաև ժամանակավոր հաջողություններ: Եվ՝ դառնում են բոլորիս ձախորդությունը, որովհետև մարդը հոգու, սրտի, մտքի ու մարմնի միասնություն է, չի կարող «հացիվը» սպանել «բանիվը»: Ոչ այն պատճառով, որ «Ի սկզբանէ Բանն էր», այլ այն պատճառով, որ Բանը նաև հաց է:
…Ես վստահ եմ, որ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը մեծագույն հաճույքով հրաժեշտ կտա իր առաքյալների կեսին՝ համոզված, որ արժանի չեն իր հետ աշխատելու ԲԱՐՁՐ ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅԱՆԸ, բազմիցս ուրացել են իրեն մինչև աքլորականչ ու հետո էլ, բայց ստիպված է պահել ձեռքի տակ, որ չհայտնվեն այնտեղ, ուր գնում են իր կադրերը՝ կեսը Ռուսաստան, կեսը՝ իր դեմ դուրս գալու: Վստահաբար՝ նա այնքան չի խորացել պատմության մեջ, որ Մարկոս Տուլիոս Ցիցերոնի նամակները կարդացած կամ Հուլիոս Կեսարի կյանքը ուսումնասիրած լինի ու Հին Հռոմի օրինակով՝ իբրև դիկտատոր, որ Հռոմում նշանակովի պաշտոնյա էր՝ որոշակի իրավունքներով ու պարտականություններով, իր թշնամիներին նշանակի բարձր պաշտոններում, որ աչքի առաջ լինեն ու աշխատանքով ծանրաբեռ՝ չհասցնեն դավադրել: Կեսարն էլ սխալվեց՝ թշնամիները չդավադրեցին, բարեկամները Սենատում սպանեցին: 23 հոգով, որ ոչ ոք մեղավոր չլինի: Բոլորը, ուրեմն՝ ոչ մեկը: Նիկոլ Փաշինյանը հասել է մինչև Պապ թագավոր ու ավելին չի ուզում պարզել: Նա ևս անցել է խոհանոցով, գիտի խոհանոցի օրենքը, օմերտայի օրենքը, և՝ որ աշխարհն օրենքներով չի կառավարվում: Իսկ եթե այդպես չէ՝ նա իրեն հատուկ պաթոս-պոռթկումով՝ վաղուց հրաժեշտ տված կլիներ իրենց սպառած նախարարներին, Աժ-ից մանդատը վերցրած ու տուն ուղարկած կլիներ խաղեր տվող պատգամավորներին: Եվ՝ լուրջ կվերաբերվեր վարչապետի պաշտոնին ու իր խոսքին: Հենց սկսեր լուրջ վերաբերվել, քայլ կաներ ու բյուջեն զարմանազան օրենքներով լցնելու փոխարեն տնտեսության կառուցվածք կփոխեր, կսկսեր նոր համակարգ կառուցել, որ գուցե դեմ է քաղաքագիտությանը, տրամաբանությանը, սովորույթ-ավանդույթներին, բայց ամեն հեղափոխություն, եթե ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ է, ունի իր տրամաբանությունը, սովորույթն ու ավանդույթը: Եթե որևէ մեկը կցանկանա առարկել, որ վարչապետը հենց Նոր Հայաստան ու նոր համակարգ է կառուցում, թող թվարկի, թե ԻՆՉ ու ԻՆՉՊԵՍ: Խորին խնդրանք՝ ՍԴ-ի օրինակը չբերեք, առավել ևս, որ ՍԴ դատավորների թեկնածուների մեջ ՔՊ-ն Գագիկ Ջհանգիրյանի անունն է տալիս… Իմա՝ դեռ շատ կհիշեք Հրայր Թովմասյանին: Գագիկ Հարությունյանին էլ հետը:
…Այսօրվա Հայաստանում ամենաբարձր վճարվող աշխատանքը Ամուլսարի բնապահպանինն է: Երբ Սևանը կանաչել էր 2019-ին, մի բնապահպան չասաց՝ սպանում են, փրկեք, մեր հարստությունն է: Ինչպես չի ասում հիմա, երբ նորից կանաչում է: Երբ 2019-ին Երևանը աղբի մեջ էր, մի բնապահպան չասաց՝ վարակի բույն է, մարդու առողջության իրավունք է խախտվում: Հայոց քաջարի բնապահպանները կառչել են Ամուլսարին, որովհետև միակ դեպքն է, որ շահագործողը հյուսիսից չէ: Արարատի մարզի, Կոտայքի մարզի բնակչությունը կարող է թունավորվել ու մեռնել, Վայոց ձորը սրբազան վայր է, ոնց կարելի է, որ «ռսի օրհնած ոտ» չդիպչի: Եթե օտարահպատակ չեն բնապահպանները, պիտի հասկանան, որ Ամուլսարը Հայաստանից անկախ տարածք չէ, նույն պետության մեջ է ու պիտի ծառայի պետությանը, ոչ թե իրենց գրպանին: ՈՒ դա Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության հերթական պարտությունն է՝ քաղաքական ու տնտեսական:
…ՈՒ ի՞նչ անենք, որ խոհանոցի դռները կողպենք: Ոչինչ: Պետք է այդ «ճաշը» չուտել: Օտարների ու յուրայինների բաժանումը սպանում է ԳՈՐԾԻ իմաստն ու բովանդակությունը: Չափանիշ պետք է ունենալ ու մեկ էլ՝ ԱՐԺԵՀԱՄԱԿԱՐԳ, և՝ տաբուներ, որ դառնում են սկզբունք: Քանի «Խոհանոցի տղերքը» սոված են, շարունակելու են «կերակրել» հեքիաթներով, ասես, մենք այս երկրում չենք ապրել, չգիտենք՝ ով ով է, ով ինչ է արել ու ինչ չի արել հանուն ու ընդդեմ: «Հանուն»՝ սեփական շահի, «ընդդեմը» իրենց շահին դիմադրողների, որ իրենց մանկապարտեզից չէին, ոչ էլ դպրոցից, ոչ էլ փողոցից: Իրենք հրամայող էին, մնացածները պիտի կատարող լինեին: Կամ՝ չլինեին: ԹԻՄԻ օրենքով, չէ՞ որ ամեն ղեկավար իրավունք ունի աշխատել իր ցանկացած մարդու հետ՝ ըստ Աժ հերթական նախագահ Գալուստ Սահակյանի: Հետո ինչ, որ օրենքին դեմ է, կարևորը ...մարդկությունն է… ՈՒղտերին ապացուցիր, որ ուղտ ես, երբ չես:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Ողջ լերուք: Սեփական խոհանոց ունեցեք, որի արմատը… խոհն է ու խորհելը:
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
Տարածաշրջանային
