«ՈԻզում եք բոլոր պոտենցիալ կոռուպցիոներներին գլխատեք, դրանից կոռուպցիայի ծավալները չեն նվազելու»

Քառօրյա պատերազմից հետո մեր խնդիրներն ավելի ցցուն երևացին: Հիմա հակառակորդի հետ «մրցավազքը» տեղափոխվել է տնտեսական դաշտ: Ադրբեջանի միայն ռազմական բյուջեն գրեթե ողջ Հայաստանի պետբյուջեի չափ է, ունի նավթ, գազ և այլ բնական ռեսուրսներ: Այս ամենին ի՞նչ ունի հակադրելու Հայաստանը, որ, Աստված մի արասցե, երկարատև ռազմական գործողությունների դեպքում դիմադրություն ցուցաբերի: Տնտեսության, տնտեսական կառույցների և մեր անելիքների մասին «Իրատեսը» զրուցեց ՀՀԿ խմբակցության անդամ ԽՈՍՐՈՎ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ հետ:

-Պարոն Հարությունյան, Հայաստանը տնտեսական ի՞նչ կարողություններով պետք է դիմակայի Ադրբեջանի ագրեսիաներին, այն դեպքում, երբ քառօրյա պատերազմում մենք տեսանք, որ զենքի պարիտետի խախտումը մեծ է:
-Մեր խնդիրը ոչ միայն Ադրբեջանին դիմակայելն է, այլև հզոր, մրցունակ տնտեսություն ունենալն է: Այսօր աշխարհում կատաղի մրցակցություն կա, ընդ որում, ոչ միայն զարգացող, այլև զարգացած երկրների միջև: Բավականին բարդ տնտեսական խճանկար է աշխարհում, որն ավելի ակնհայտ դարձավ համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի համապատկերում: Ճգնաժամը ցույց տվեց, որ տնտեսության զարգացման համար պետք է ձևավորվեն մեգաէկոնոմիկաներ: Այս հարափոփոխ աշխարհում պետություններն առանձին-առանձին չեն կարող մրցունակ լինել, պետք է տնտեսական խոշոր միավորումների հետ մրցակցեն: Այս համատեքստում բավականին ուշագրավ էր Եվրասիական տնտեսական միության ձևավորումը, հետաքրքիր է նաև չինական նախաձեռնությունը` Մետաքսի ճանապարհը, խոսվում է ՄԿհ-ի, ըՀԼԽհ-ի մասին: Նույնիսկ մեծ արտահանում ունեցող Գերմանիան ամեն ինչ անում է, որ ԵՄ-ը ճաքեր չտա: Ինչպիսի ջանքեր գործադրեցին, կիրառելով մտրակի և բլիթի քաղաքականությունը, Հունաստանի նկատմամբ, որը կանգնած էր Եվրամիությունը լքելու շեմին: Գերմանիան նրան պահեց ԵՄ-ում, որովհետև գիտակցում էր՝ միայն տնտեսական խոշոր միավորումը կարող է լինել մրցունակ: Այս տեսանկյունից Հայաստանն այնպիսի միավորման մեջ պետք է լինի, որը կպաշտպանի մեզ: Իրատես լինենք. ԵՄ-ը մեզ չի սպասում, մեզ համար թերևս, ամենանպաստավորը ԵԱՏՄ-ն էր:
-Այդ միությունը մեզ ի՞նչ տվեց, շատերն արդեն այն որակում են «մեռած» կառույց: Անգամ իշխանության ներկայացուցիչները երբեմն չեն խորշում ԵԱՏՄ-ի «անպտղության» մասին խոսելուց:
-Դեռ վաղ է կառույցին գնահատական տալ, ընդամենը մեկ տարվա կենսագրություն ունի: Այսօր ինչ-որ գնահատականներ տալը նշանակում է չգիտակցել ողջ «պրոյեկտի» խորությունը: Այս պահի դրությամբ, այո, մեծ արդյունք չունենք, բայց եթե մտովի տեղափոխվենք 50-ականներ, երբ ԵՄ-ն էր իր առաջին քայլերն անում... Եվրասկեպտիկների թիվը շատ մեծ էր, բայց կար լիդերների հեռուն տեսնելու կարողությունը:
-Փաստն այն է, որ այս կառույցում մենք անգամ գործընկեր պետություն չունենք, բացառությամբ Ռուսաստանի: Դիցուք, Ղազախստանը, Բելառուսն ավելի շատ հակառակորդներ են, քան...
-Իրողությունն այն է, որ ԵԱՏՄ-ում Հայաստանը պահանջված երկիր չէ: Մի կողմ թողնելով քաղաքական ենթատեքստը, փաստենք՝ Ղազախստանը Հայաստանի հետ տնտեսական կապեր ստեղծելու որևէ անհրաժեշտություն չունի: Նրա համար Ադրբեջանն ավելի կարևոր գործընկեր է, քան Հայաստանը: Եվ այդ երկրին մեղադրել պետք չէ, դուք էլ լինեիք Ղազախստանի ղեկավարության տեղը, նման կերպ կվարվեիք, կառաջնորդվեիք ձեր շահերով: Նույնը կարելի է ասել Բելառուսի, ինչո՞ւ չէ, նաև Ռուսաստանի մասին: Որոշիչը մեկն է՝ պետք է մրցունակ տնտեսություն ունենալ: Եթե անգամ Ադրբեջանի պարտադրած զենքի անառողջ մրցավազքը չլիներ, միևնույն է, մեր տնտեսական խնդիրները չէին փոխվի: Անկասկած, պետք է հաշվի առնենք Ադրբեջանի ռազմական հզորությունը, մենք չենք կարող պարտքով զենք գնել: Հետևաբար մի ելք կա. հզորացնել ու մրցունակ դարձնել մեր տնտեսությունը:
-Ինչպե՞ս:
-Մրցունակ տնտեսություն ասելով հասկանում ենք դրսի շուկայում ժամանակակից տեխնոլոգիաներով մրցունակ արտադրանքի սպառում: Գյուղատնտեսության, արդյունաբերության ոլորտում և այնտեղ, որտեղ ձևավորվում է ավելացված արժեք, պետք է ներդնենք ժամանակակից տեխնոլոգիական կարողություններ: Այսօր մեր գյուղատնտեսությունում արտադրողականությունը 55 անգամ զիջում է շինարարական ոլորտին: Հողի ռեֆորմի արդյունքում, երբ համայնքի տարբեր մասերում գյուղացուն տվեցինք պատառ-պատառ եղած բազմաթիվ հողակտորներ, նրան դատապարտեցինք ձեռքով գյուղատնտեսական աշխատանք կատարելուն: Կտրտված հողակտորներում ոչ մեկը չի կարող նոր տեխնոլոգիաներով մեծ ներդրումներ անել: Գուղացու աշխատասիրության շնորհիվ է, որ այսօր գյուղատնտեսության ոլորտում աճ ունենք: Մեր տնտեսության հիմնական ճյուղը կարելի է համարել հանքահումքային արտադրանքը: Եթե Ադրբեջանը նավթ է վաճառում, մենք էլ՝ պղնձի խտանյութ:
-Դուք նշեցիք կոնկրետ ոլորտ` գյուղատնտեսությունը, որը սխալ բարեփոխումների հետևանքով մեծապես տուժել է: Արդյոք պե՞տք է եզրակացնել, որ Հայաստանում տնտեսական խնդիրները նաև հայեցակարգային, օրենսդրական «տխուր» «պատմություն» ունեն:
-Օրենքների, հայեցակարգերի ճիշտ մշակումը դեռ քիչ է, նախ պետք է խնդիրը լիովին ըմբռնել: Մի բան ակնհայտ է. տնտեսական աճի համար պետք է տեխնոլոգիական ճեղքում ունենալ: Սա նշանակում է ժամանակակից տեխնոլոգիական լուծումների ներդրում արդյունաբերությունում: Մեր ազգային կապիտալն օբյեկտիվորեն ունակ չէ նման ներդրում կատարելու, որովհետև ունակություններ, գիտելիքներ, համապատասխան մասնագետներ չունի: Հետևաբար, դրսի ներդրողը պետք է գա Հայաստան և արտադրություն դնի ու իր ապրանքը միջազգային շուկայում իրացնի: Այսինքն, մենք պետք է պայմաններ ստեղծենք, որպեսզի որևէ իտալացի, իսպանացի արտադրող երաշխավորված լինի, որ իր ապրանքը նույն որակով, բայց համեմատաբար ավելի էժան, կարող է Հայաստանում արտադրվել ու սպառվել դրսում: Օրինակ, եթե դու շարունակես աշխատավարձը բարձրացնել, Հայաստան ոչ մի ներդրող չի գա: Մարդկանց աշխատավարձը պետք է բարձրանա աշխատանքի արտադրողականության հաշվին: Շատ արտադրանք տուր, շատ վաստակիր: Մեզ թվում է, եթե մենք բիզնես միջավայրը մի քիչ բարելավենք, մեղմացնենք հարկային ռեժիմը, «դուինգ բիզնեսով» էլ մի քանի սանդղակ բարելավենք մեր դիրքերը, ուրեմն աշխարհը կվազի այստեղ: Աշխարհում կան բազմաթիվ ներդրողներ, ովքեր Հայաստանի տեղը քարտեզի վրա չգիտեն: Այսինքն, մենք ներկայանալու, կապեր հաստատելու խնդիր ունենք:
-Մինչ դրսի ներդրողներին Հայաստան բերելը, նախ Հայաստանում պետք է արտադրողների համար մրցակցային պայմաններ ստեղծել, «շարքից դուրս» եկած արտադրությունները ոտքի կանգնեցնել, երկրի տնտեսական բոլոր ճյուղերը զարգացնել: Դրսի ներդրողի համար Հայաստանն ինչպե՞ս կարող է հրապուրիչ լինել, եթե երկրում տնտեսություն, որպես այդպիսին, գոյություն չունի:
-Եթե ներսի արտադրողն ունակ լիներ ժամանակակից տեխնոլոգիաներով արտադրություն կազմակերպելու, հաստատ ձևերը կգտներ, կաներ: Բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտը չհաշված, Հայաստանի ունևորները փորձառություն, հմտություն չունեն, որ կարողանան դրսի շուկաներ մտնել: Դրսում մրցակցությունը կատաղի է: Մեզ մոտ շատ լավ կարողանում ենք «մոլեր» կառուցել, որովհետև աշխատում են ընդամենը ներքին շուկայի վրա: Արտաքին սպառման աշխատանքները մեծ փորձառություն են պահանջում: Հարկային նոր օրենսգրքի քննարկումներն են շուտով, մենք առաջարկել ենք, որ ներդրումների նպատակով ներմուծվող տեխնոլոգիական սարքավորումները սահմանին հարկից ազատվեն: Պետք է ուրախ լինենք, եթե ինչ-որ մեկն ուզում է ներդրում անել, էլ ինչ մնաց հարկենք: Շատ կարևոր է, որ մեզանում ձևավորվի նոր տնտեսական մտածողություն, առանց դրա համընդհանուր վերելք չենք կարող է ունենալ:
-Մենք արդեն նոր տնտեսական մտածողություն որդեգրեցինք (շուրջ մեկ ամիս առաջ), իսկ օրերս էլ «ամրագրեցինք» դրա պարտությունը: Այլ խոսքով՝ կառավարության ղեկավարը մեկ ամիս առաջ հայտարարեց կոռուպցիայի և մենաշնորհի դեմ պայքարի մասին, օրերս էլ եկավ այն եզրահանգման, որ հասարակությանն է թվում, թե մենաշնորհներ կան, իրականում, «ֆորմալ» առումով, նման բան գոյություն չունի: Այս մտածողությամբ, առանց խնդրի «աչքերին» նայելու ինչպե՞ս տնտեսական աճ ապահովել:
-Վարչապետն ասում է, որ ոչ թե մենաշնորհներ չունենք, այլ պարզապես մեզանում կա գերիշխող դիրք: Օրենսդրորեն իրավիճակի գնահատականն այդպիսին է: Վարչապետը նաև ամրագրում է, որ գերիշխող դիրքն էլ նույնքան վտանգավոր է, որքան մենաշնորհը:
-Ձևակերպումներից խնդիրը չի փոխվում:
-Նա չի էլ փոխել խնդիրը: Այլ բան է, որ շարքային քաղաքացին սպասում էր, որ հիմա վարչապետը բռունցքը խփելու է սեղանին և ասի` մոնոպոլիստների գլուխը պիտի թռցնեմ: Նա պատասխանատու պաշտոնյա է և չի կարող այնպիսի արտահայտություն անել, որն օրենքին չի համապատասխանում: Դրա համար էլ վարչապետը զգույշ է արտահայտվում: Իհարկե, բոլորս այնքա՜ն փոփոխությունների ակնկալիքներ ունենք, որ ցանկացած բառ մեզ մոտ կամ հիասթափություն, կամ ոգևորություն է առաջացնում:
-Հասարակությունը թերահավատ է այս ողջ գործընթացի հանդեպ, որովհետև նախկինում էլ նման կոչերի ու հայտարարությունների պակաս չի ունեցել, որոնք ոչ մի արդյունք չեն արձանագրել:
-Երբեմն նույնիսկ արդյունքը չենք էլ ուզում նկատել: Հանրության շրջանում կոռուպցիայի դեմ պայքարն ընկալվում է այսպես՝ քանի՞ հոգու բռնեցին, քանիսի՞ն դատեցին, քանիսի՞ գլուխը թռցրին: ՈՒզում եք բոլոր պոտենցիալ կոռուպցիոներներին գլխատեք, դրանից կոռուպցիայի ծավալները չեն նվազելու: Եթե այդպես լիներ՝ ձեռք կտրելով կարելի էր գողության դեմն առնել: Կոռուպցիան ծնող պատճառները պետք է վերացնել: Այսինքն, խնդրին համակարգային լուծումներ պետք է տրվեն:
-Քառօրյա պատերազմից անցել է արդեն երկու ամիս, ըստ Ձեզ, իշխանությունները որոշակի դասեր քաղե՞լ են: Նկատի ունեմ երկրում տիրող տնտեսական վատթար վիճակը։
-Այն բարեփոխումները, որոնք այսօր իրականացվում են, դեռ այս տարվա փետրվարին նախանշել էր երկրի նախագահը: Պատերազմը պարզապես արագացրեց դրանց ընթացքը: Ռազմական գործողությունները կառավարությանը հուշեցին` արագացրու անելիքդ, կառավարություն, դու այլևս քնելու ժամանակ չունես, ամեն օրը մեր դեմ է աշխատում:
-Հասկացա՞վ կառավարությունն իրեն ուղղված այդ հաղորդագրությունը:
-Հիմա ակտիվ աշխատում են: Թերևս պետք էր ավելի ակտիվ լինել, որովհետև ժողովուրդն անհամբեր սպասում է: Կառավարության առօրյա հիմնական խնդիրն է դարձել մենաշնորհի և կոռուպցիայի դեմ պայքարը:

Զրույցը` Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ժողովրդի վրա կրակելու հրահանգն արդեն ուժի մեջ է
• Անդրանիկ Քոչարյանի ինքնախոստովանությունը
• «Նիկոլն ու իր ընտանիքը Հայաստանում ապրելու իրավունք չունեն»
• Զուր մի ջանացեք
• Չեն կարողանում ԿԳՍՄ փոխնախարար գտնել
• Հանուն Ռուսաստանի հետ միութենական միավորման նոր շարժում հիմնադրվեց
• Այս իշխանությունն իր ստվերից էլ է վախենում
• Փաշինյանի դեմ պայքարելու համար գոնե մի փոքր Նիկոլ պիտի լինել
• Մեզ պե՞տք է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ
• «Հայաստանի Նավալնին Նիկոլ Փաշինյանն է, որը եկավ իշխանության ու քանդեց մեր երկիրը»
• Տիգրան Ուրիխանյանը Հայաստանի փրկությունը տեսնում է ՌԴ-ի հետ նոր միութենական միավորման ձևավորման մեջ
• Հայաստանի ողջ հպարտությունն ու թշվառությունն ամփոփված մեկ օրում
• Սերմացու գողացող մկների և թուխս գողացող աղվեսների ժամանակը
• Ինչու էր Փաշինյանը վեց ամիս աղերսում
• Փաշինյանն էլ է զարմացած
• Ընդդիմության հարցերով թիվ մեկ «փորձագետը»
• Նիկոլ Փաշինյանին ոչ թե ողջերն են պատժելու, հալածելու, այլ անմահացածները
• «Գոմի» հարցի լուծումը կենսական անհրաժեշտություն է
• Առանց փամփուշտների ու ԱԹՍ-ների Ադրբեջանն այսօր շռնդալից հաղթանակներ է տանում Հայաստանի դեմ
• Խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմացրեց Փաշինյանի պաշտոնավարումը

Մեկնաբանություններ