«Կռվից հետո կրակելը փամփուշտների ավելորդ վատնում է»

Ստրասբուրգում երեկ ԵԽԽՎ լիագումար նիստում քննարկվեցին ամիսներ շարունակ հասարակության և մամուլի ուշադրության կենտրոնում գտնված, հայկական կողմի համար խնդրահարույց զեկույցները: Ադրբեջանին հաջողվել էր սեփական տեսակետները բառացիորեն ներկայացնել որպես ԵԽԽՎ զեկույց՝ Բաքուն երկար ու համառ ջանացել էր և ջանքերը հաջողությամբ էին պսակվել: Նույն ԵԽԽՎ-ն, որ զեկույցները ընդունել էր հանձնաժողովներում և հասցրել էր լիագումար նիստ, քվեարկությամբ մերժեց բրիտանացի պատգամավոր Ռոբերտ Ուոլթերի զեկույցը՝ «Բռնության աճը Լեռնային Ղարաբաղում եւ Ադրբեջանի մյուս օկուպացված տարածքներում» և ընդունեց բոսնիացի պատգամավոր Միլիցա Մարկովիչի զեկույցը Սարսանգի ջրամբարի վերաբերյալ՝ ադրբեջանական սահմանամերձ բնակավայրերի բնակչությունը միտումնավոր զրկվում է ջրից: «Ինչպե՞ս հասկանալ քվեարկության արդյունքները՝ ԵԽԽՎ-ն նորից պահեց պարիտե՞տը, թե՞ եվրոպական այդ կառույցում, որ Ադրբեջանի վերջին պլացդարմն է Եվրոպայում, տեսակետների փոփոխություն է եղել»՝ հարցը ուղղեցի ԵԽԽՎ և ՀՀ ԱԺ փոխնախագահ, ԵԽԽՎ-ում Աժ պատվիրակության ղեկավար Հերմինե ՆԱՂԴԱԼՅԱՆԻՆ:

-Կարծում եմ զեկույցների կարևորությունը գնահատելու հարցում երկու կարծիք չի կարող լինել, բացահայտ է, որ Ուոլթերի զեկույցը ծրագրային դերակատարություն պիտի ունենար՝ իր բովանդակությամբ, որ Ղարաբաղյան հիմնահարցի ամբողջական և համալիր լուծումներ տալու ծայրաստիճան կարևոր և Ադրբեջանի համար «օրհասական» դարձող խնդիր պետք է լուծեր, իր հակադրումով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին և նրա շրջանակներում ընթացող գործընթացից դուրս մնացած «ադրբեջանական երազանքի» գեթ մեկ, առանձին վերցրած հարթակում անցկացնելու իմաստով, այդ խնդրի վրա կենտրոնացրած տարաբնույթ «ռեսուրսների» չափերի իմաստով: Սարսանգի զեկույցը՝ ջրի խնդիրը, հումանիտար խնդիրը քաղաքականացնելու և քաղաքական նպատակներով օգտագործելու փորձ էր և իզուր չէր, որ օրակարգի մեջ երկրորդն էր դրված, կարծես գործընթացը նախագծողները նույնպես ընդունում էին երկրորդական լինելը: Եթե նույնիսկ ընդունենք, որ ԵԽԽՎ-ն առաջնորդվեց պարիտետային սկզբունքով և պահպանեց հավասարակշռությունը, այդ հավասարակշռությունը շա՛տ «անհավասարակշիռ» էր, նախապատվությունը տրվեց Հայաստանին՝ Ուոլթերի զեկույցը շատ իսկապես շատ կարևոր ու վտանգավոր էր: Ոչ միայն Հայաստանի համար: ԵԽԽՎ-ն, թեկուզ իսպանացի Պեդրո Ագրամունդի նախագահությամբ արդեն, իրեն թույլ չտվեց մտնել մի բեռի տակ, որի ծանրությանը չէր դիմանալու: Եվրոպական կառույցներից իսկապես ԵԽԽՎ-ն միակն է, որը շարունակում է մնալ Բաքվի պլացդարմը, գուցե նաև Ալիևի վարած քաղաքականության պաշտպանական վահանը: Պատճառները քանիցս բացատրվել են: ԵԽԽՎ-ն պատգամավորների վեհաժողով է, որ հիմնականում ներկայացնում են իրենց պետությունների քաղաքականությունը և, միաժամանակ, ազատ են իրենց անձնական տեսակետը արտահայտելու մեջ: Դա ԵԽԽՎ-ն դարձնում է և ուժեղ, և թույլ: Խոսքի ազատությունը հիմնարար արժեք է, համաեվրոպական արժեք, որ պաշտպանվում է միջազգային նորմերով: Բայց կյանքը ցույց է տալիս, որ միջազգային կոնվենցիաներն ու նորմերը կարող են չգործել, երբ տարատեսակ, այդ թվում անձնական շահերն են ի հայտ գալիս:
-Նկատի ունեք հանրահայտ «խավիարային դիվանագիտությունը», որի մասին խոսվում է ոչ միայն Հայաստանում:
-Երեկ քննարկման ժամանակ հնչած ելույթները վկայում են, որ ոչ միայն խավիարի, այլև նավթի գինն է ընկել ԵԽԽՎ-ում: Մեր պատվիրակությունը քվեարկությունից անմիջապես հետո իր երախտագիտությունը հայտնեց այն պատվիրակներին, ովքեր ցուցաբերեցին սկզբունքային դիրքորոշում ու Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի քաղաքական կարգավորման գործընթացի լիակատար ըմբռնում երկու բանաձևերի քվեարկության ժամանակ և իրենց վճռական դիրքորոշմամբ մերժեցին Ռոբերտ Ուոլթերի՝ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավորման համար վտանգավոր զեկույցը:
-ԵԽԽՎ քաղաքական հանձնաժողովում անցնելուց հետո Դուք հավատու՞մ էիք, որ Ուոլթերի զեկույցը լիագումար նիստում կմերժվի:
-Իրավիճակը զեկույցների շուրջ այնպիսին էր, ԱԺ ԵԽԽՎ պատվիրակությանը և անձամբ ինձ ուղղված այնքան մեղադրանքներ են հնչել, որ հավատում էի, թե չէի հավատում հարցը օրակարգից դուրս էր եկել: Մենք գիտեինք միայն մեկ բան՝ ամեն ինչ պիտի անենք, որ զեկույցը չընդունվի՝ հնարավորն էլ, անհնարն էլ, հավանականն էլ, անհավանականն էլ: Խնդիրը ոչ պատվիրակության, ոչ իմ՝ իբրև պատվիրակության ղեկավարի աշխատանքի գնահատականը չէր: Ադրբեջանը բացահայտ ձախողվում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի բանակցային ձևաչափում: Երեկ, կարծում եմ, Ադրբեջանը Ստրասբուրգից հետո երկրորդ հարվածը ստացավ Մոսկվայից, երբ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովն ասուլիսում հայտարարեց, որ ոչ մի «Լավրովի առաջարկ» էլ չկա, որ կես տարուց ավելի պնդում է Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Էլմար Մամեդյարովը: Իսկ դա նշանակում է, որ ոչ միայն Արևմուտքը, այլև Ռուսաստանը Բաքվին հստակ վերադարձնում են Մինսկի խմբի շրջանակներում բանակցային ձևաչափին, կասեցնելով միջազգային այլ կառույցներում հարցի լուծում որոնելու փորձերը: Այդ փորձերն անիմաստ են պարզապես: Եթե հետևել եք քննարկումներին, ԵԽԽՎ-ում գերակշռում է տեսակետը, որ վեհաժողովի մանդատը չի զբաղվել հակամարտության կարգավորումով, և որ վեհաժողովը պիտի երկու հասարակությունների երկխոսության, վստահության և երկխոսության կազմակերպումն է՝ վստահության և փոխըմբռնումի մթնոլորտի հաստատման համար: Սա նորություն չէ, իհարկե, բայց վկայում է, որ սթափ քաղաքական մտածողությունը գերակայում է Ստրասբուրգում, գերակայում է կառույցի հեղինակության պաշտպանության և ընդունած բանաձևերի համար պատասխանատվության գիտակցությունը: Վստահ եմ, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների նախօրեին արված հայտարարությունը իսկապես տեղ հասավ և մեծ դեր ունեցավ:
-Ինչպե՞ս եք վերաբերվում իսպանացի Պեդրո Ագրամունդի ԵԽԽՎ երկամյա նախագահությանը: Ադրբեջանի մոնիտորինգի համազեկուցողը, որ գլխավոր «խավիարասերներից» է, խոչընդոտներ չի՞ հարուցի հետագայում:
-Հանգիստ և հարգանքով՝ իբրև ԵԽԽՎ պատգամավորների ընտրյալի: ԵԽԽՎ-ում նորմալ, աշխատանքային մթնոլորտ է: ԵԽԽՎ նախագահը իր անձով չի ծածկում վեհաժողովը, ի վերջո մենք աշխատել ենք Թուրքիան ներկայացնող Մևլութ Չավուշօղլուի նախագահությամբ, և, ոչինչ, շարունակում ենք մեր տեղն ու դերն ունենալ ԵԽԽՎ-ում:
-Միլիցա Մարկովիչը փաստորեն հաղթե՞ց Ռոբերտ Ուոլթերին:
-Ինչո՞վ: Ես չեմ համարում, որ Միլիցա Մարկովիչը հաղթել է ոչ Ռոբերտ Ուոլթերին, ոչ Հայաստանին, ոչ որևէ մեկին: Սարսանգի ջամբարի վերաբերյալ բանաձևին կողմ քվեարկելով, ինչպես մեր հայտարարության մեջ նշել ենք, ԵԽԽՎ-ը պատգամավորներն անտեսեցին միջազգային հանրության կարծիքը և դրսևորեցին միակողմանի մոտեցում՝ հումանիտար-տեխնիկական զեկույցին տալով քաղաքական բովանդակություն։ Բայց նաև երևաց այդ ստորադասման հանգամանքը: Ես նրանցից չեմ, ովքեր հայտարարում են, որ զեկույցները խորհրդատվական նշանակություն ունեն և պարտադիր չեն կատարման համար, նվազեցնում են թե դրականը, թե բացասականը: Ես գտնում եմ, որ քաղաքականությունը մեկօրյա գործընթաց չէ, հասարակությունը տեսնում է միայն արդյունքը, բայց ոչ այն աշխատանքը, որով այդ արդյունքը ստացվում է: Սա օրինաչափ ու ճիշտ է, որովհետև երբ ամեն ինչ բարձրաձայնում ես, զինաթափվում ես հակառակորդիդ առաջ: Ժամանակակից տեխնոլոգիաները քո ասած ցանկացած խոսք մի քանի ժամում հասու են դարձնում թե բարեկամներիդ, թե թշնամիներիդ: Վստահ եղեք, որ նրանք շատ ավելի ուշադիր, զգոն ու շահագրգիռ են մեր քայլերի նկատմամբ՝ կանխելու, հակադարձելու ու զրոյացնելու համար մեր ջանքերը: Երեկվա քվեարկությունների արդյունքը համատեղ աշխատանքով էր ձեռքբերված՝ թե դիվանագետների, թե հայկական կառույցների, թե այն քաղաքացիների, ովքեր իրենց ստորագրություններով դեմ էին արտահայտվում զեկույցների ընդունմանը, ու ես ուզում եմ բոլորին շնորհակալություն հայտնել: Բայց պայքարը շարունակվում է՝ ոչ Ադրբեջանի պատվիրակությունն է «հանձնվելու», ոչ էլ՝ առավելևս մենք: Հաջորդ նստաշրջաններում բազում դրսևորումներ են լինելու, վստահ եղեք:
-Հայաստանում արդեն կարծիքներ են հնչում, որ Սարսանգի հարցում էլ հնարավոր էր հաջողության հասնել, այդպե՞ս է:
-Երբեք չեմ հասկացել այն մարդկանց, ովքեր կրակում են կռվից հետո: Մենք աշխատել ենք, որ երկու զեկույցներն էլ չանցնեն: Մինչև վերջին պահն էլ փորձում էինք լրացումներով ու ենթալրացումներով Սարսանգի վերաբերյալ զեկույցը «վնասազերծել»: Բոլոր նրանց, ովքեր գտնում են, որ հնարավոր էր Սարսանգի հարցում էլ հաջողության հասնել, ուզում եմ ասել՝ միշտ շատ հեշտ է գնահատել ուրիշի աշխատանքը և քննադատելը, իսկ կռվից հետո կրակելը, կարծում եմ, փամփուշտների ավելորդ վատնում է:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ